فرزند چهار ساله‌اي دارم كه هر شب موقع مسواك زدن با او جر و بحث دارم. من و پدرش هر دو روش‌هاي تنبيهي و تشويقي را امتحان كرده‌ايم كه باز هم جواب نداده است. چه كار مي‌توانم بكنم كه او به اين مساله عادت كند و بدون جنگ و دعوا دندان‌هايش را مسواك كند؟ اين پرسشي است كه بسياري از والدين هنگام مراجعه به دندانپزشك از او مي‌پرسند...
آموزش مسواك زدن صحيح به كودك، وظيفه مهمي است كه بر عهده والدين است. اگر اين وظيفه را جدي بگيريم و آن را به كودك خود بياموزيم، برايش عادتي خواهد شد كه در تمام طول عمر آن را حفظ خواهد كرد و در نهايت به سلامت دهان و دندان وي منجر خواهد شد.

نكته مهم آن است كه مسواك زدن براي كودك را از همان نوزادي شروع كنيم. انجمن دندانپزشكان آمريكا پيشنهاد كرده كه دهان نوزاد را از همان روزهاي اول بعد از تولد تميز كنيد. البته در اين زمان او هنوز دنداني ندارد و مسواكي هم لازم نيست اما مي‌توانيد بعد از هر وعده غذا يا شير مادر، با يك گاز يا دستمال مرطوب، لثه‌هاي او را تميز كنيد. اين كار سه فايده دارد: اول اينكه پلاكي را كه روي لثه جمع شده برمي‌دارد. پلاك، ماده چسبناكي است كه از باكتري‌ها، خرده‌هاي غذا و مخاط تشكيل شده است. برداشتن آن مانع از رشد باكتري‌هاي متعدد روي لثه كودك مي‌شود. دوم اينكه موجب مي‌شود كودك به داشتن يك دهان تميز و عاري از پلاك عادت كند و در نتيجه مرحله بعدي كه مسواك زدن است، براي او ساده‌تر خواهد شد. سوم اينكه اين مساله موجب مي‌شود كه كودك شما به اينكه كسي در دهانش دست ببرد، عادت كند. در اين صورت در آينده، مسواك زدن و يا معاينه دندانپزشك براي او آسان‌تر خواهد شد.
اولين دندان كودك در حدود شش ماهگي تا يك سالگي در مي‌آيد. در اين زمان مي‌توانيد از يك گوش پاك‌كن براي تميز كردن دندان وي استفاده كنيد به تدريج با زيادتر شدن تعداد دندان‌ها، مي‌توان از يك مسواك نرم كوچك كمك گرفت. با وجود اينكه شايد كودك شما اين امر را دوست نداشته باشد و با شما بجنگد اما مهم است كه پلاك ميكروبي از روي دندان‌هايش پاك شود. در سنين كودكي پوسيدگي دندان‌ها سريع‌تر پيشرفت مي‌كند و با مسواك زدن مي‌توانيم عامل اصلي پوسيدگي را از بين ببريم. به مساله اين طور نگاه كنيد: پوسيدگي دندان يك بيماري است! نه فقط يك سوراخ در دندان. تا حدود سن 6 تا 7 سالگي، شما مسوول پاكيزه نگه‌داشتن دندان‌هاي كودك خود هستيد. تا قبل از شش سالگي، حتي اگر فكر مي‌كنيد كودك شما قادر به مسواك زدن دندان‌هايش است اما لازم است باز هم شما بر كار او نظارت داشته باشيد. كودك بايد بداند كه دندان هم مانند بقيه قسمت‌هاي بدنش بايد تميز شود. به او بگوييد همان‌طور كه تو دست‌هايت را مي‌شوري، بايد دندان‌هايت را هم تميز كني!

راه اصلي براي علاقه‌مند كردن كودكان به مسواك زدن اين است كه اين كار را براي آنها جالب نشان دهيم. از همين امروز شروع كنيد و به دنبال راه‌هاي جذاب براي تشويق او باشيد. بهتر است كه كودك احساس كند مسواك زدن يك سرگرمي جالب است نه يك اجبار!
يك روش موثر اين است كه به كودك اجازه دهيد كه او دندان‌هاي شما را مسواك بزند. شما در طول اين مدت بايد بخنديد و نشان دهيد كه او چه كار جالبي انجام مي‌دهد. سپس اجازه دهيد خود او دندان‌هايش را مسواك بزند و در نهايت خود شما دندان‌هاي او را تميز كنيد. كار ديگري كه مي‌توان انجام داد، اين است كه كودك را تشويق كنيد تا به طور مثال دندان‌هاي عروسك خود را مسواك بزند. اجازه بدهيد كودك مسواك و خمير دندان خود را انتخاب كند (البته بانظارت شما). اين كار او را به مسواك زدن علاقه‌مند مي‌كند.
هنگام مسواك زدن دندان‌هاي كودك، سعي كنيد اين كار را به آرامي و بدون عجله انجام دهيد تا لثه‌هاي او آزرده نشود و لطفا هرگز تهديد نكنيد كه اگر مسواك نزني تو را پيش دندانپزشك مي‌برم! در بسياري از موارد، ريشه ترس كودكان در همين تهديدها نهفته است. مهم است كه همه قسمت‌هاي دندان تميز شوند. به طور معمول حدود دو تا سه دقيقه زمان براي مسواك زدن توصيه مي‌شود كه البته اغلب افراد، حتي بزرگسالان، كمتر از يك دقيقه را صرف انجام آن مي‌كنند. اينكه كودك را وادار كنيم دو سه دقيقه مسواك را در دهانش تحمل كند، كار سختي است. براي اين كار مي‌توانيد آهنگي را با هم گوش كنيد و يا آهنگي را كه حدود دو دقيقه است، برايش بخوانيد تا سر او گرم شود.
هنگام مسواك زدن، بيشتر وقت را صرف دندان‌هاي عقب كنيد زيرا پوسيدگي در اين دندان‌ها بيشتر ايجاد مي‌شود. سپس نوبت به دندان‌هاي جلو مي‌رسد. هنگامي كه كودكان خودشان مسواك مي‌زنند، اغلب فقط سطوح جونده را تميز مي‌كنند. بايد به آنها آموخت كه سطوح داخلي و خارجي را هم مسواك كنند. به كودك بياموزيد كه دهانش را با آب بشويد و سپس آن را تف كند.