به گزارش روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان حجت الاسلام و المسلمین محمد فروهر معاون آموزش دفتر مطالعات فضای مجازی قم و مدیر رسانه ای معاونت تبلیغ مرکز مدیریت حوزه علمیه قم گفت: رسانه ابعاد مختلفی دارد که یکی از آن ابزار تصحیح و منتقل کننده پیام است و قالبهای مختلفی هم دارد.
وی افزود: یک پایه آن شبکه های رسانه ای و بازی های رایانه ای، فضای مجازی و شبکه های اجتماعی، سینما و فیلم سازی و یک قالب آن تلویزیون است که از جهت رسالت شاید از حقیقی ترین رسانه هایی است که پا به زندگی ما باز کرده و نفوذ پیدا کرده و تأثیر آن بر هیچ کس پوشیده نیست.
حجت الاسلام و المسلمین فروهر با تصریح به این موضوع که مسأله تلویزیون نگرانی و دغدغه دارد و این امر مختص به کشور ما نیست و در بقیه کشورها و حتی در آمریکا که مهد رسانه های دنیاست مطرح می شود، اظهار داشت: اگر دقت شود اوّلین جایی که تلویزیون آمد آمریکا بود و نگرانی وجود داشته و همچنین اتفاقات عجیب غریبی آنجا افتاده است.
وی عنوان داشت: آقای «نیل پست من» 12 سال دانشگاه آمریکا، هاروارد، تحقیق و تدریس و تحصیل داشته، ایشان نزدیک 15 سال قبل کتابی نوشتند با عنوان «نقش رسانه های تصویری در زوال دوران کودکی». ایشان 4 کتاب دارند که تم همگی، رسانه و تلویزیون است.
معاون آموزش دفتر مطالعات فضای مجازی قم در قسمت دیگری از صحبت های خود قسمتی از یکی از کتاب های ایشان را بازخوانی کرد که بیان شده است: «مباحث روحانی در کلیساها و مباحث دینی اگر در تلویزیون بیاید ارزش خود را از دست می دهد و بازخورد لازم را ندارد و تلویزیون باید محدود باشد. تلویزیون باید تفکیک داشته باشد و بچه ها نباید حرف اول را از تلویزیون ببینند.»
وی افزود: ایشان تیجه گیری می کند که بچه های ما چون تلویزیون زیاد می بینند، کودکی آنها کاملاً زوال پیدا کرده و پرده ای نیست بین یک بزرگسال و یک کودکی که تلویزیون نگاه می کند. می خواهم بگویم که این نگرانی هست.
حجت الاسلام و المسلمین فروهر ادامه داد: بیست سال قبل در آمریکا کمپینی به راه افتاد به نام «تلویزیونت را بشکن» و آرم آن روی بعضی از تی شرتهایی که بعضی از جوانان می پوشند وجود داشت که تصویر یک چکش بود که که خورده به صفحه تلویزیون و شکسته شده که نشان دهنده این است که این مسأله نگرانی دارد و لزوم ورود محققین را مشخص می کند.
وی گفت: تلویزیون از زمانی که وارد کشور ما شده است تا الآن گستردگی و نفوذ داشته و حتی بر روی خیلی از مواردی که حواس ما نبوده تأثیر گذاشته مانند این که سبک زندگی، ذائقه و نفوذ ما را عوض کرده است.
مدیر رسانه ای معاونت تبلیغ مرکز مدیریت حوزه علمیه قم ادامه داد: در هر خانه ای پشتی یا مبل استفاده می شود، و در هر خانه ای با چینش و سبک متفاوتی دیده می شود، که برخی پشتی و مبل ها به سمت تلویزیون است و این به معنی این است که، می نشینیم و تلویزیون تماشا می کنیم. از 7 صبح روشن میشود تا 11 شب و این یعنی جذابیت های تلویزیون.
وی با تصریح به این که این جذابیتها به معنای حکومت نفوذ پیدا کرده اند، یعنی مردم می پذیرند و قبول میکنند، اذعان داشت: در این حکومت رسانه ای که اینقدر تأثیرات می تواند داشته باشد، حوزههای مختلفی میتواند تحت تأثیر قرار بگیرد مانند حوزه تربیت کودک، حوزه سیاست، حوزه اجتماع، حوزه فرهنگ.
حجت الاسلام و المسلمین فروهر افزود: در این جلسه جمع شده ایم با یک دغدغه مشترک که می خواهیم بگوییم تلویزیون از زمانی که در حیطه قدرت ما قرار گرفته چه باز نمایی از زن داشته و آیا شاخصه های ایرانی اسلامی رعایت شده است؟
وی با بیان این که سبک زندگی زن اسلامی بر گرفته شده از آیات، روایات، سبک زندگی حضرت فاطمه(س) است، عنوان داشت: الآن این زن آمده در آیینه تلویزیون و در این چند سال معرفی شده و ادعا داشته ایم که زن می خواهد با تلویزیون تعالی پیدا کند.
معاون آموزش دفتر مطالعات فضای مجازی قم در این قسمت از صحبت های خود به خاطره ای از آیت الله فلسفی پرداختن و گفت: قبل از انقلاب، آیت الله فلسفی گفته بودند در زمانی که تلویزیون دست رژیم شاهنشاهی بود، ایشان آتشین سخنرانی کرده بودند در جلسات خصوصی؛ و ساواک ایشان را محکوم کرده بود. ایشان فرموده بودند شما از چه چیز ما می ترسید؟ ما که رسانه ای نداریم ما یک منبر کوچک در گوشه و کنار داریم. شما که رسانه دستتان است چرا می ترسید؟ شما تلویزیون را 3 روز بدهید دست ما ببینید ما چه کار می کنیم.
حجت الاسلام و المسلمین فروهر افزود: همان تلویزیون الان 30 سال است که دست ماست، ما چه کار کردیم؟ آن تلویزیون چه بازخوردی داشته؟ در حوزه تربیت زن و بازنمای یک زن ایرانی واقعاً چه چیزی داشته است؟ ببینید این که من ادعا کنم تمام سریالهای تلویزیون را در این 30 سال دیدم، ادعایی بیهوده است. این که بگویم بررسی و تحقیق میدانی روی یکی دو تا از سریالهای تلویزیونی کردم و ارزیابی کردم این هم نیست.
وی گفت: درباره سریالهای معروفی که از تلویزیون پخش شده، تقریباً همه ما می توانیم کمی صحبت کنیم، مثلا در مورد بک گراندی که در مورد نقش زنان در سریالها داده شده. اگر بخواهیم تخصصی راجع به این موضوع صحبت کنیم، یک زمان مفصلی را می طلبد که سه چهار ماه روی پروژه کار کنم و فوق العاده تخصصی می شود.
معاون آموزش دفتر مطالعات فضای مجازی قم افزود: ولی می توان مانند یک مخاطب نشست پشت یک تلویزیون و بررسی کردید، مثلاً نظر در مورد سریال کیمیا؟ یا نقش زنان در آن سریال طنز چیست؟ یا اصلاً چه مشکلاتی در جامعه ما وجود دارد و چه بازخوردی از این مشکلات در سریالها به مردم نشان داده می شود؟
وی اذغان داشت: کسی که تهیه کننده است، فیلم نامه مینویسد، خودش نمی داند که راجع به یک مسأله عمیق و جدی دارد صحبت می کند؛ امّا می آید و یک نظر خاص و شاذ مثل تعدد زوجات را در یک فیلم به تصویر می کشد یا مثلاً در مورد ازدواج موقت یک جریانی را در یک سریال تعریف می کند. این نظریه کارشناسی می خواهد و حوزه تحقیق است.
حجت الاسلام و المسلمین فروهر اذعان داشت: با توجه به نگاه انتقادی، صدا و سیما یک سری رویکردهای مثبت در بازنمای زن داشته مانند این که گفته زن این گونه است و یا حداقل هنجارها و چهار چوب ها رعایت شده است.
وی ادامه داد: در سریال های پخش شده از صدا و سیما در این چند سال یک نگاه انتقادی وجود دارد که هر شخصی که نگاه مختصری به سریال های تلویزیون داشته باشد به آن اعتراف خواهد کرد، یکی جریان عشقی در تمام سریالهای ماست و من نمی دانم که نقش آن چیست و هیچ جذابیتی هم ندارد. یعنی یک فیلم اگر در بحبوحه جنگ هم بود، باید ارتباط عشقی ایجاد شود. اصلاً ما عادت کرده ایم که سریالها با عروسی تمام شود که ما نگران این نیستم.
مدیر رسانه ای معاونت تبلیغ مرکز مدیریت حوزه علمیه قم با تصریح به این که اینجا دو مسأله مهم است، ابراز داشت: یکی زمانی است که سریال را برای جذاب تر شدن به تقلید از سریال های خارجی ماه هواره ای درگیر جریان احساسی می کنیم و جوانی که در جامعه و در مرز ازدواج است ولی هنوز ازدواج نکرده است، این جریان احساسی را که می بیند، حالا با روح این جوان چه کار خواهد کرد؟! و این واقعاً مسأله مهمی است.
وی ادامه داد: نکته دوم این است که نوع این اتفاقات و جریان های عشقی که می افتد به گونه ای است که شخصیت زن در سریال ها، له و شخصیت زن تحقیر می شود. حالا این سئوال مطرح است که چرا یک زن باید در این سریال ها این قدر تحقیر شود؟ این مسأله مهمی است که نیاز به صحبت دارد.
حجت الاسلام و المسلمین فروهر فمینیست را یکی از بحثهای داغ و مهم کرسی ها بیان کرد و گفت: سران فمینیست ها دارند منزوی می شوند که تا به حال پنج موج درست کرده اند و این جریان و به تعبیر نادرست فرقه فمینیست خاموش است به خصوص در سالهای اخیر.
وی تصریح کرد: تفکر و روح فمینیست امروزه خیلی زیاد است، یعنی تفکراتی که زن را مساوی مرد و حتی زن را برتر از مرد می داند و این تفکراتی است که به اسم دفاع از زن بیان می شود ولی خودش زن را به زنجیر کشیده است.
معاون آموزش دفتر مطالعات فضای مجازی قم تصریح به این که تفکرات فمینیستی رادیکال بحث خیلی جدی است، گفت: تعالی زن در این است باید بیرون از خانه کار کند و دوش با دوش مرد باشد و این جریان دنبال تشابه زن و مرد است نه تساوی، در حالی که خدای متعال بر اساس تفاوتهای روحی و جنسیتی و… که در زن و مرد وجود داشته، شرح وظایفشان را تقسیم کرده است.
وی به توضیح این که «زن و مرد می توانند تساوی داشته باشند امّا تشابه نه» پرداخت و گفت: زن نمی تواند عین مرد باشد و متأسفانه یکی از رویکردهایی که تلویزیون در چند سال اخیر به آن دامن زده است همین مسأله است مانند این که کلیپی پخش می شود که در آن یک خانمی در بیابان راننده تریلی است!! اگر کسی ببیند فکر می کند این یک فرهنگ خوب است!
حجت الاسلام و المسلمین فروهر مثال دیگری بیان کرد و گفت: خانمی نشان داده شده است که نانوایی تأسیس کرده است، در حالی که فکر می کنند این یک ارزش است.
وی در این قسمت از صحبت های خود به بیان خاطره ای پرداخت و گفت: چند وقت پیش مسافرتی داشتم به جزیره خارک برای سر زدن به یکی از پالایشگاه ها، شخصی را دیدم که صورتش روغن آلود بود و تشخیص ندادم خانم است. بعد من با تعجب پرسیدم که خانم شما اینجا چه کار می کنید و این یک کار مردانه است. گفت تخصص و کارمند بودم و مجبور شدم با این مشکلات اینجا بیایم.
معاون آموزش دفتر مطالعات فضای مجازی قم تأکید کرد: جالبه اون خانم که تخصصش نیست نشانده اند پشت کامیون، خوب اگه نصف شب کامیون پنچر شد، چه می کند؟ یا کار کردم خانم ها در نانوایی و یا در پالایشگاه و از آن طرف در بیمارستانها، مرد بالای سر زن بیمار قرار می گیرد! آیا واقعاً این تناسب، خصلت ها، ویژگی ها، لطافت هایی که زن دارد نادیده گرفته نمی شود؟! و متأسفانه تلویزیون هم به آن دامن می زند.
وی با تصریح به این که فمینیست می گوید زن باید از خانه بیرون برود، گفت: اگر یادتان باشد قبلاً مثلاً کارنامه می دادند و می گفتند مادرتان امضاء کند و جلوی کارنامه نوشته بود شغل مادر چیست؟ و مادر می نوشت خانه دار. خانه داری، شغل و یک ارزش بود، امّا بین نسل امروزی کجا یک زن افتخارش به خانه داری است؟ اصلاً کدام دختر دوست دارد خانه دار باشد؟ و در این بین تحصیلات و پیشرفت مطرح می شود. ما منافاتی با تحصیل نداریم امّا دعوایی هم سرآن نداریم.
حجت الاسلام و المسلمین فروهر بیان داشت: شاهدهای زیادی وجود دارد که زنی که بیرون از خانه قهرمان است ولی در خانه نه. نمی توانند زن را صراحتاً معرفی کنند، پس با یک امر مذهبی گره می زنند مانند جنگ تحمیلی که یک ارزش، یادگار و معدن استخراج نشده است برای ما، امّا نگاه فمینیستی سراسر این سریال موج می زند.
وی تصریح کرد: نظریه ای وجود دارد که زن و مرد مثل هم اند و تفاوتی نیست و این بازخوردهای اجتماعی است که زن را خانه نشین می کند. بچّه ای که به دنیا می آید، اگر دختر است شما از کوچکی عروسک برایش می گیری و در آشپز خانه کنار مادر کار می کند، این دختر بر اساس تربیت شما اینگونه رشد می کند و مسیر برایش مشخص می شود. امّا در مقابل پسر بچه را از همان اول تفنگ و اسباب بازی خشن برایش می خرند این رفتار باعث می شود مرد اینگونه رشد کند. می گویند اگر جای تربیت را عوض کنیم و رفتارهایی که با زن باید باشد با مرد داشته باشیم و بالعکس، خواهیم دید که تمام این بخشها تفاوت پیدا می کند. و تعریف نقش ها از زن در جامعه به خاطر تعریف از نگاه جنسیشان نیست و اینها به خاطر نوع رفتاری است که به اینها داریم و به این سمت کشیده شده است.
مدیر رسانه ای معاونت تبلیغ مرکز مدیریت حوزه علمیه قم اذعان داشت: بازخوردی که امروز از زن در سریالها دیده و معرفی می شود، تفکرات فمینیستی است، امروز شاید اسم فمینیست را خیلی جاها در کشور نشناسند امّا با تفکراتش زندگی می کنند.
وی افزود: آمار ازدواج چرا در بعضی از شهر و کشورها بالا نمی رود؟ چرا ما هر روز داریم کودکستان دور خودمان زیاد می کنیم؟ چرا سقط جنین زیاد می شود که سقف ایران 2700000 سقط جنین در سال است؟ اصلاً خود فمینیست ها می گویند حاملگی یک افساری است که دور گردن زن می اندازند، می خواهند او را اسیر کنند. می گویند زن نباید به این سمت برود و یک دستگاهی درست کرده اند که نطفه در آن قرار می دهند و بچه در آن بزرگ می شود و بعد به حدی که رسید می گویند زن چرا باید بچه ها را تربیت کند، مرد بکند و کل نقش را عوض می کنند. ته تفکرات فمینیستی، خود فمینیست.
حجت الاسلام و المسلمین محمد فروهر با تصریح به این که باندهای دفاع از حق زن یک زنجیر به پای زن می زنند، افزود: در کدام فیلم دیده اید که در آن به یک زن خیانت نشده باشد و زن مچاله نشود؟ کم می بینید که مرد تحقیر بشود و بیشتر شکستهای عشقی نسبت به زن است. مرد به خاطر ساختار فیزیکی که دارد آسیب نمی بیند و یا کم آسیب می بیند. در روح سریالهای ما متأسفانه می بینید که این مسأله وجود دارد و به آن دامن زده می شود.
وی در ادامه به مسأله اشتغال زن در بازنمای زن در تلویزیون که ناصادق جلوه پیدا کرده پرداخت و اظهار داشت: مقام معظم رهبری فرموده اند که اشتغال زن بیرون از خانه با دوشرط اشکال ندارد: اوّل این که زن در محیط سالم کار کند و اصطکاک با نامحرم نداشته باشد و مقدمه گناه یا خود گناه صورت نگیرد و دوم زنی که بیرون از خانه می خواهد کار کند، کار او منافات با کار در خانه نداشته باشد. یعنی اولویت خود بداند.
معاون آموزش دفتر مطالعات فضای مجازی قم نمونه ای را بیان کرد و گفت: در سه ماه اخیر در دفتر مشاوره به چند زن تجویز کردم که کارتان را رها کنید، می گوید 7 صبح بیرون میرویم و 4 بعداز ظهر به خانه می آییم! در خانه یک دختر 17 ساله دارند که وارد شبکه های اجتماعی شده و خانه خلوت است، مرد خانه هم عصر می آید و هر دو هنگامی که می آیند خسته هستند و وقت برای بچّه ها نمی گذارند، پس به خانواده خودش لطمه زده است.
وی اذعان داشت: دو شرط مهمی که مقام معظم رهبری فرمودند در قرآن وجود دارد، یکی جریان دختر شعیب است که وقتی موسی(ع) رفت همه داشتند به گوسفندان خود آب می دادند و حضرت دیدند دو دختر کنار ایستاده اند، رفت با آنها صحبت کرد و موسی(ع) جوان برومندی است که با این دو خانم نامحرم صحبت کرده، پرسید چرا آمده اید اینجا؟ گفتند که ما میخواهیم گوسفندانمان را آب دهیم. گفت چرا آب نمیدهید؟ گفتند اینجا مرد نامحرم است صبر میکنیم بروند بعد آب میدهیم. موسی گوسفندان را گرفت و آب داده و تحویلشان داد. بعد وقتی موسی(ع) پرسید که خانمها چرا آمدید بیرون، گفتند که پدر ما پیرمرد است. ما آمده ایم و چوپانی میکنیم. «ابونا شیخٌ کبیرٌ».
حجت الاسلام و المسلمین محمد فروهر افزود: پس بحث اشتغال زن بر مبنای یک ضرورت باید باشد و الّا کاری که مردها می توانند انجام دهند، زنها نباید سراغش بروند، کار مردانه به مردها سپرده شود.
وی به توضیح نکته دوم پرداخت و گفت: زنی که بیرون از خانه کار میکند باید در رابطه با نامحرم حریم را رعایت کند. خدا در آیه 25 سوره قصص می فرمایند «تَمْشِی عَلَى اسْتِحْیَاء» یعنی با حیا راه بروند.
معاون آموزش دفتر مطالعات فضای مجازی قم گفت: اگر شغل زن را در بازنمای تلویزیون ودر سریال های ببینید در می یابیم که یک زن را نشان می دهد که شغل او را نشان داده باشد، زنی که بین بیست مرد کار می کند. و اصلاً تعریف معمولی از شغل زن ندارد بلکه آن را ارزش نشان می دهد. در صورتی که می شد این سریال به طوری طراحی شود که کنند که زن را قهرمان در خانه نشان بدهند.
وی افزود: شما ببینید آخرین سریالی که در این باره ساخته شده کدام است که زن قهرمان در خانه باشد؟ یک زنی که تمرکز در خانه و بچّه ها را داشته باشد و یا چهار نکته تربیتی گفته باشد. جالب است زنی که در خانه نشان داده می شود یک خانم چادری است که یا سر سجاده نماز است یا دارد نصیحت میکند. امّا زن بیرون از خانه جسور، تحصیل کرده و… است. دقیقاً همان نگاهی که در بعضی از سریالها هست.
حجت الاسلام و المسلمین فروهر به جمعبندی بحث خود پرداخت و گفت: در کنار نکات مثبتی که در بازنمای زن ایرانی که در تلویزیون به ما ارائه داده به صورت خیلی ظریف و حساس، یک بازخوردهایی را داشته؛ مانند دامن زدن به عشق ها و ارتباط هایی که معلوم نیست چیست و یا دامن زدن به اشتغال زنان که کار تخصصی است و غیر تخصصی به آن پرداخته شده و یکی هم جریانهای فمینیستی که متأسفانه درون فیلمها و سریالها موج میزند. زن قهرمان بیرون از خانه که توجّه به فرزندآوری ندارد.
قسمت دوم جلسه کرسی آزاداندیشی
در قسمت دوم این جلسه خانم کربلایی مدیر مرکز تخصصی فاطمه الزهرا سلام الله علیها و عضو شورای پژوهشی مرکز مدیریت حوزه های علمیه خواهران با تشکر از حجت الاسلام و المسلمین فروهر به بیان نکاتی پرداخت و گفت: زمانی که این موضوع را به شورای پژوهشی مرکز حوزه علمیه خواهران ارائه دادیم، موضوع با استقبال مواجه شد ولی از مشکلاتی که این موضوع برای ما ممکن است ایجاد کند بی خبر بودیم.
وی افزود: موضوعی که انتخابی، موضوعی است بسیار به روز که همگی ما به نوعی با آن درگیر هستیم، چه کسی که اهل تلویزیون باشد که مستقیم درگیر است و چه کسی که اهل تلویزیون نیست ولی خانواده اش تلویزیون می بینند و درگیر این موضوع است.
کربلایی تصریح کرد: برای استاد ارائه دهنده و منتقد تمام صدا و سیمای جمهوری اسلامی مرکز اصفهان را زیر و رو کردم که شخصی به عنوان مدافع صدا و سیما موضوع را برای ما ارائه دهد ولی کسی قبول نکرد و خودشان کنار میکشیدند.
وی به بیان نقل قول از مسئول سابق صدا و سیمای جمهوری اسلامی مرکز اصفهان پرداخت و گفت: برای ایشان بیان شد که شما کارتان است و بیایید موضوع را خودتان ارائه بدهید. گفتند من نمی آیم و اگر بیایم باید منتقد باشم!! من به عنوان مسئول سابق صدا و سیما به مجری های خانم و آقا در رادیو که با هم شوخی می کنند و می خندند نقد و انتقاد دارم.
مدیر مرکز تخصصی فاطمه الزهرا سلام الله علیها خواهران با بیان این که ایشان یک تلنگر در ذهن ما زد که این معضل را هم داریم، افزود: مجری های خانم رادیو زیادی می خندند، بعضی وقت ها قهقهه می زنند. بعضی وقت ها شوخی هایی می کنند با مجری کناریشان که خیلی زیبنده یک زن مسلمان نیست و این یک نمونه است.
وی اذعان داشت: با خود ریاست صدا و سیما نامه نگاری شد ولی موفّق نشدیم و نهایت حجت السلام و المسمین فروهر قبول زحمت کردند و تشریف آوردند. امّا متأسفانه دوباره ایشان از باب انتقاد وارد این بحث شدند و الآن باید بنشینیم پای صحبت های خانم سرکار دکتر همتی و ببینیم که ایشان چه نقدی دارند. من نمی دانم دیگر داوری من معنادار میشود یا نه؟
کربلایی در پایان صحبت های خود در این بخش تصریح کرد: اشکالی ندارد بگذارید ما به عنوان یک مرکز حوزوی، یک مرکز دینی اسلامی حرفمان را بزنیم و بگوییم که خیلی چیزها را می بینیم ولی قبول نداریم و خیلی از دردهایی هست در دل ما که آن دردها را تحمل می کنیم.
قسمت سوم جلسه کرسی آزاداندیشی
در قسمت سوم کرسی آزاداندیشی خانم دکتر همتی استاد حوزه و دانشگاه و عضو شورای پژوهش مرکز مدیریت حوزه علمیه خواهران با بیان این که این موضوع برای جمع ما اعم از منتقد و ارائه دهنده، حوزه های فکری مشترکی دارند، بنابراین مبانی مشترک زیادی دارند که تکرارش ملال آور است، افزود: سبک زندگی، سخنی است که50 الی 60 سال در غرب سابقه دارد و 10 تا 30 سال در جامعه خودمان.
وی افزود: سبک زندگی حتماً از مقوله فرهنگی است؛ امّا مترادف فرهنگ نیست، به دلیل اینکه لازمه سبک زندگی رسوخ نیست. امّا اگر گفتی فرهنگ یعنی باورها و عقاید در باب پذیرفت ارزشهایی که راسخ شده که زمانی برای گذشتگان مقبولیت داشته.
همتی با تصریح به این که سبک زندگی کلمه ای است که از غرب به جامعه ما آمده است افزود: سعی کرده اند از این باب، مفاهیم متقابل المعنا پیدا کنند. گفتند بگوییم سیره زندگی، بگوییم راه و روش زندگی، بگوییم چگونگی منش، بگوییم طرز کنش و واکنش در حوزه های فردی و اجتماعی. خب هر کدام از اینها مزایا و معایبی دارد اما فعلاً وارد این بحث نمی شویم. در باب مفهوم شناسی اگر بخواهیم چیزی را بررسی کنیم زمان می برد.
وی با تأکید به این که ما معتقدیم باورها و اعتقادها و ارزشهای دینی ما علاوه بر فرهنگ ایرانی ما باید بازنمایی در رفتار، باور و طرز عمل رفتار زنانمان داشته باشیم که الآن داریم، گفت: حال دنبال چیزهای دیگری هستیم که یحتمل چیزهای دیگر ضد ارزش های پذیرفته شده ما باشد و سبک زندگی عوض شده، یعنی آن نهادهای زیرین، حتماً تغییر کرده ولی آن صورتها که ما اسمش را می گذاریم «سبک ها» هم تغییر کرده و حالا دنبال عامل می گردیم.
عضو شورای پژوهش مرکز مدیریت حوزه علمیه خواهران اذعان داشت: بدون شک این تغییر یک تغییر از ناحیه رسانه ای به نام صدا و سیما نیست و ما اقتضائات زمان را اگر لحاظ کنیم در یک دهکده جهانی زندگی هستیم و در غرب از 300 سال پیش اتفاقات جدی افتاده و دوره روز تفکرهای مقابل تفکرهای دینی انسانی. تکنولوژی، حاصل از فرهنگ و فلسفه آن دیار است.
وی با تأکید به این که ما تکنولوژی را پذیرفته ایم و زندگی ما سرشار از استفاده آن است افزود: برخی ها باور دارند که می شود از تکنولوژی و در واقع فرآورده های علمی آن سامان بهره برد امّا از فرهنگ و تفکر و نقاب و بینش سکولار محور آن دیارها ماند.
همتی ادامه داد: پس ما با یک واقعیت مواجه هستیم، واقعیتی که اندیشمندان سطح بالا با ترسیم مؤلفه های آن در صدد مشخص کردن مسیر زنان ما هستند. قطعاً زنان سلول های حیاتی جامعه اند و قطعاً طبیعت بانوان تأثیرگذار در رشد و اصلاح جامعه است و قطعاً زنان ما بیشترین زمان را در استفاده از رسانه ها مخصوصاً تلویزیون را دارند.
وی گفت: این آمارها تأکید می کنند، اگر آقایان در هفته 180 دقیقه تلویزیون می بینند، خانم ها در روز تقریباً این میزان می بینند، هنوز اکثریت زنان ما شاغل نیستند. منتها ما اوّل باید این را در فرهنگ خودمان معنا بکنیم. الآن ایشان در جملاتش هست که هر کس از خانه بیاید بیرون مثلاً و یا بیرون از خانه آمدن ارزش است مثلاً، این شبه تفکر فمینیستی است.
استاد حوزه و دانشگاه اذعان داشت: امام خمینی(ره) که معمار انقلاب اسلامی ما هستند یک جمله فرموده اند که حضور سیاسی برای خانم ها واجب تکلیفی است و آن تکلیف شرعی است. همین را یک کسی می خواهد حل کند، لازمه این، این است که از خانه بیرون بیاید، بیاید تعلیم ببیند، یاد بگیرد، تشخیص بدهد. یک وقتی در این جمع امام می فرمودند اگر چه برخانم ها جهاد لازم نیست، امّا دفاع زن و مرد ندارد. با این حرف امام، بسیج خانمها تشکیل شد.
وی افزود: خانم ها تعلیمات نظامی را در موضع نظامی باید یاد می گرفتند و این لوازم بسیاری داشت از جمله این که بسیاری نمی توانستند با چادر این کار را انجام دهند، خب ما الآن می بینیم در واقع خانم های ما با این وسایل تکنولوژی از پس کارهای خانه شان برمی آیند.
همتی کار متناسب با تحصیل انجام شده توسط زنان را حق آنان دانست و ابراز داشت: الآن در تمام دانشگاه های کشور، در همه حوزه ها دانشجو پذیرفته می شود حالا این خانم که تحصیل کرده، خواست در حوزه ای که تحصیل کرده و زحمت کشیده، استفاده کند، ما و شما بیاییم و بگوییم خب، نه دیگر و این سؤال مطرح می شود که شما برای چه این سرمایه را هدر دادیده اید؟
وی با اذعان به این که برای تمام این سئوال ها جواب شخصی دارم ولی آن ها را مطرح نمی کنم تا چالش ها مشخص شود، افزود: تلویزیون اشتغال زن را به عنوان یک ارزش معرفی می کند، آیا اسلام با اشتغال بانوان مخالفتی دارد؟ خیر با آن دو شرطی که فرمودند که هر دو شرط هم معقول است یعنی بیرون آمدن از خانه زن را بی هویت نکند، زن خرد نشود، به گناه هم نیفتد و گناه هم ایجاد نکند.
عضو شورای پژوهش مرکز مدیریت حوزه علمیه خواهران گفت: اگر ادعای جامعه اسلامی داریم، به جایی که بگوییم این شرط در جامعه محال وقوعی دارد پس بنابراین بگوییم همه خانم ها یکی از این دو مورد بیان شده سرتاشان می آید، پس بروید در خانه هایتان بنشینید و حسن تبعل هم از امور بسیار خوبی است که مورد تأکید است.
وی افزود: شخصی پیدا می شود و می گویید شما نمی خواهید در جامعه امروز الگویی ارائه بدهید که زن هم انسان باشد، هم دانا باشد، هم تأثیر گذار باشد، هم عروسک نمایش های اجتماعی نباشد. خب باید سرمایه گذاری کنید و بهای آن را هم بپردازید. بهای آن این است که اگر خانم شاغل داریم، بتوانیم برای آن خانم های شاغل تا حد مطلوب محیط های امن ایجاد کنیم و بتوانیم قوانینی در مجلس تصویب کنیم که در مورد کار بانوان انعطاف داشته باشد.
همتی تصریح کرد: اگر قانون کارمان را از کشورهای غربی می گیریم، می گوییم حضور بیرونی یعنی خانه هیچی، زن در یک دو راهی ماند. همه، آن درک و بینش دینی را ندارند، آن مایه را ندارند. ایمان یک مفهوم مشکک است از کسی که می گوید «اشهد ان لا اله الا الله» در دایره ایمان زبانی وارد شده که کسی که مثل حضرت زهرا سلام الله علیها مراتب بالای عرفانی را طی کرده.
وی افزود: ما در قوانین منعقد درباره خانم ها قانون گذاشتیم که انعطاف دارد مانند قوانینی که درباره بچّه دار داریم و یا شرایط بچه کوچک داشتن، نیمه وقت، تمام وقت و… ، ما هم به دنیا اعلام می کنیم با این شرایط زنانی را پرورش داده ایم که مثل جامعه غرب شما عروسک خیمه شب بازی درست نکرده ایم.
استاد حوزه و دانشگاه با بیان این که الآن فمینیست یک بار منفی دارد امّا هیچ کس نمی گوید مؤلفه های فمینیست با مؤلفه های پذیرفته شده حقوق زن، یک به یک چه وضعی پیدا می کند، افزود: ما زن ها می گوییم چرا می گویند آقایان باید در خانه دخالت کنند، کمک کردن آقایان در حوزه نگهداری مدیریت خانه کجا، در چه تحقیقی با فیزیولوژی و روانشناسی تمام آقایان مخالف در آمده؟
وی بیان داشت: خانم شهید مطهری(ره) می گوید من سوم یا چهارم ابتدایی از روستا به قم آمدم، آقای مطهری بعد از کلاس رفتن و برگشتن به من گفتند، خانم اینکه من بروم کار و بحث و تحقیق و شما همیشه بخواهی در خانه تنها بمانی، این خوب نیست بیاید بروید درستان را بخوانید و خود آقای مطهری در زمان شاه خودش زنش را می برد مدرسه و به خانه بر می گرداند.
همتی با تأکید به این که این خاطره را خود ایشان تعریف کرده اند، افزود: کلاس 12 دیپلم گرفتم که به ایشان گفتم بچّه ها سه تا شده اند و من دیگر نمی توانم درس بخوانم ولی خودتان یک درسی برای من بگذارید و آقای مطهری تا شب پنج شنبه کلاسی تحت عنوان اخلاق و اصول عقاید برای من گذاشتند که خودشان یک ساعت قبل از آن مثل کلاسهای بیرون در یک اتاقی مطالعه می کردند و کلاس برای من میگذاشتند.
وی اذعان داشت: زن بی سواد نادان بی مهارت، فرزندان متناسب نسل امروز نمی تواند تربیت کند و هر کسی در خانه است این طور نیست که او در کنار بچّه هایش توفیق داشته باشد. هر کس که بیرون می آید این طور نیست که بر همه مبانی اعتقادی ستم آشکار کرده باشد.
عضو شورای پژوهش مرکز مدیریت حوزه علمیه خواهران گفت: تلویزیون ما بر اساس دیدگاه خودش فیلم می سازد و من همه این انتقادها را قبول دارم، ما هم بالاخره یه چیزی داریم برای پوشش خانم ها نظارت می کند در حد مجریان و اخبار گویان و… .
وی در ادامه یک پرسش مطرح کرد و گفت: اصلاً زن ها باید هنرپیشه و بازیگر بشوند یا نباید بشوند؟ ما زن بازیگر را چادر سرش میکنیم، دیالوگ خیلی خوب میدهیم، این خانم دختر با عفت، محجبه و خانوادۀ مذهبی و… بودند ولی همین خانم چند ماه بعد فیلمی بازی می کند، فاجعه، کسی که این دو را می بیند چه می فهمد؟!
همتی افزود: تأثیرگذاری مثبت رسانه یعنی چهره مثبت زنان در فیلم ها و سریال ها ارائه شود و الآن چیزی که مردم را دچار تعارض کرده ای است که یک زمانی رادیو و تلویزیون کفر و طاغوت بوده و همه مذهبی ها نداشته اند و وقتی انقلاب اسلامی به رهبری مرجعیتی مثل حضرت امام اتفاق افتاد، این اعتقاد هم ایجاد شد که بالاخره اینجا یک چیزهای خلاف اخلاق اتفاق افتاده، خب خیلی ها بچه های خودشان را به تلویزیون سپردند امّا بعد از 35 سال هنوز نمی توانیم سیاست گذاری کنیم که از این تلویزیون چه می خواهیم. این نیست که ما فکر کنیم همه آگاهانه می خواهند ریشه باورها را بزنند، تلویزیون هم یک شورای نظارتی دارد.
وی در پایان صحبت های خود اظهار داشت: من واقعاً مانده ام که اگر ما بخواهیم در سریال ها زنان مثلاً باسواد، تحصیل کرده و تأثیر گذار از میان قشر مذهبی معرفی بشود، این یعنی شما چه پیش فرض هایی را دارید امضاء می کنید؟ و هرکس از خودش بدش می آید وقتی روابط نزدیک پشت صحنه ها را می بیند.
استاد حوزه و دانشگاه در مقام جمع بندی گفت: به اعتقاد بنده حرف ها پارادوکس است، یک جا یک چیزی را می گوییم، جای دیگر چیز دیگری را و به نظر من رابطه فرهنگ جدی است. قبلاً یک کوفته پختن صبح تا ظهر طول می کشید ولی الآن با سبزی آماده و… در کمترین زمان هر غذایی را می پزند. بقیه وقتش را نمی توان گفت بنشیند و عبادت کند و بالاخره کانال عبودیت برای هدف خلقت تعبیه شده است و همه نسخه هایمان خیلی پای پیاده کردن نیست.
قسمت چهارم جلسه کرسی آزاداندیشی؛ پرسش و پاسخ
یکی از طلبه های حاظر در جلسه: نکته ای که می خواستم بگوییم صحبت های آقای فروهر. خب من یکسری نقد به صحبت های ایشان برای من جالب بود. یکی اینکه همین جریان هایی که گفتند در فیلم ها هست اگر دقت کرده باشیم می آیند فیلم سازها جریان هایی که در جامعه هست، در واقع معضلات جامعه را نگاه می کنند و بر اساس آن فیلم سازی می کنند. یکی دیگر از چیزهایی که با آن فیلم سازی می کنند می آیند ببینند علایق مردم چیست، مردم بیشتر به چه چیزهایی علاقه نشان می دهند، نسبت به آن واکنش نشان می دهند، دنبال چه هستند، می آیند با آن فیلم می سازند و من فکر می کنم بیشترین دغدغه شان هم آموزش به مردم نباشد. بلکه دغدغه شان سرگرم کردن مردم است و اینکه اوقات فراغتی در کنار تلویزیون داشته باشند و مسیرهای اشتباه دیگری را طی نکنند. به خاطر همین من فکر میکنم بیشترین مشکل در جامعه ما کم کاری خود ما طلبه هاست. کم کاری متخصصینی که در این امر هستند و وارد صدا و سیما نشدند و واقعاً یک عملیات جدی انجام نشده، فقط در حد نقد صدا و سیما و فیلم بوده و اینکه آنها باید چه کار می کردند و اینکه ما باید چکار کنیم، کار نشده است.که ما باید خودمان به صورت تخصصی به عنوان یک رشته البته در قم گذاشتند ولی به صورت تخصصی حداقل در اصفهان که کار نشده است. افرادی که واقعاً استعداد دارند در این زمینه کار کنند و حتماً باید کار بشود چون صدا و سیما نقش بسیار مهمی در فرهنگ جامعه ما و در همین مثلاً زمینه فیلمی نیست.
اگر فیلمی که ساخته می شود بیایند جایگاه اصلی مردم را که مثلاً مرد باید چه وظایفی نسبت به زن داشته باشد. آیا در جامعه ما واقعاً مردها دارند وظایف اصلی خود را از نظر اسلام اجرا می کنند؟ آیا حقوق زن را پرداخت میکنند که زن به این تصویر کشیده شده؟ آیا مهریهای که اسلام گفته که به هر حال زن یک اطمینان خاطری از نظر اقتصادی داشته باشد و نخواهد دستش جلوی کسی دراز باشد، آیا این دارد به زن ها پرداخت می شود، یا بحث مهریه در موقع طلاق مطرح میشود؟ خب اینها وظیفه حوزه است که بیایند واقعاً مردی که از نظر اسلام وظایفش را انجام میدهد در فیلمها نشان میدهند در قبال آن زنی که وظایفش را انجام میدهد نشان بدهند.
یکی از طلبه های حاظر در جلسه: سلام علیکم عرض ادب و سلام وتشکر به خاطر انتخاب موضوع و ضرورت فعلی که ما روی این بحث باید خصوصاً طلبه ها وقت بیشتری بگذاریم و کارهای پژوهشی انجام بدهیم. امّا سؤالی که از بحث های خانم همتی ذهن من را مشغول کرده، اینکه فرمودند سبک زندگی از غرب وارد کشور ما شد60 -50 سال پیش، که 30-20 سال است در کشور ماست. من اطلاعات تخصصی در این زمینه نداشتم ولی فکرم را مشغول کرد که حالا کتب دینی ما، سیره معصوم ما، مملوء از آموزه های سبک زندگی اسلامی است. چرا ما این مقوله را می گوییم که از غرب وارد شده؟
خانم کربلایی: “واژه” از غرب وارد شده است.
یکی از طلبه های حاظر در جلسه:: اگر منظور واژه باشد بله وگرنه ما خود سبک زندگی اسلامی را کتب زیادی داریم از علمای بزرگ که چه زیبا سبک زندگی را به ما آموزش می دهند. می خواستیم یکم دقیق تر خب ذهن من درگیر شد که اسلام در این زمینه مواردی داشته است.
یکی از طلبه های حاظر در جلسه:: نمی دانم حرف درسته یا نه؟ ولی چون خودم درکش کردم خواستم به شما هم بگویم که اگر مشکل حل می شود، همین جا یک فکری برایش بکنیم. من خودم احساس می کنم که مشکلات اقتصادی و اینکه طلبه هم روز به روز دارد زیاد می شود، باعث می شود که چه متدینین چه غیرمتدینین نیاز داشته باشند به مادیات. کلاً در زندگیشان نیاز دارند که وارد جامعه بشوند، نیاز به شغل دارند. کسی که متدین است رعایت می کند ولی روحیه اش ضربه می خورد ولی خواه یا نا خواه وقتی خسته باشی و برای این که روحیه بهتر شود مجبوری با نامحرم حرف بزنی و این خیلی تأثیر بدی دارد چون من خودم تجربه کردم. ولی این چند وقته دیدم که حالا نمیگویم که همه نیازمندند ولی دیدم که برای معیشت زندگیشان باید به شغلی روی بیاورند…. و توجّه نمی کنیم که اقتصاد می تواند دین را بگیرد.
خانم کربلایی: ممنون از طلاب. جناب آقای فروهر برای پاسخگویی در خدمتتان هستیم .
آقای فروهر: عرض سلام مجدد. تشکر می کنم از خانم های بزرگوار که سؤال مطرح کردند. مقاله را از سر و ته آن زدم که خلاصه شود و روی سر فصل ها پیش برویم که این اتفاق نیفتاد. ان شاء الله برای جلسات بعدی. امّا در مورد صحبت هایی که سر کار خانم ها داشتند به نظرم می رسد که آن مبحث که باید در موردش صحبت کنیم یک مقدار ضد قضیه است. هر کدام این مباحث که عرض کردم چالشی و حساس است که ساعت ها بحث کردیم و نتیجه گیری ها هم شده است. امروز تخصصی بحث کردیم که آیا جریان فمینیستی در کارخانه تلویزیون ما وجود دارد یا ندارد؟
بیایید ببینید در این سریال در این جریان این اتفاقات دارد می افتد. من فکر می کنم راجع به این اگر بحث می شد خیلی بهتر بود. حالا در مورد مسائل اجتماع هم بحث چالشی هست، بحث مهمی است. کسی با اصل حضور زن در بیرون از خانه، عرض کردم ریشه و دلیل قرآنی دارد. البته هستند کسانی که می گویند زن نباید بیرون از خانه بیاید، واقعاً دستشان خالی نیست. آن روایت مشهور که پیامبر (ص) بین اصحاب یک سؤالی را مطرح کردند که “خیر من النساء” آن چه بهترین است برای زن، هیچ کس نتوانست جواب بدهد امیرالمؤمنین از خانم حضرت فاطمه(س) سؤال پرسیدند و جواب به پیغمبر دادند که خانم فاطمه زهرا(س) فرمودند بهترین حالت برای زن این است که نه مرد او را ببیند و نه او مرد را ببیند. خب وقتی این اتفاق افتاد مردم رفتند سوراخ های خانه شان، درزها را پوشاندند. و یا منابعی هست که الان نمی خواهم عرض کنم. اگر توقف کنیم. مثلاً اگر بیاییم بگوییم این اتفاقات می افتد ولی در مورد اشتغال در جهت فمینیستی و این جریان های عشقی که هر سریالی بیان می شود آیا این اتفاق واقعاً افتاده یا نه. این مسئله به نظرم پرداخته نشد. این جا ما بیاییم بحث کنیم مثلاً اشتغال زنان چیست. خب موضوع بحث نیست. موضوع چیز دیگری است. موضوع را ارزیابی کنیم، سبک زن و بازنمای آن در تلویزیون را. یک مسئله دیگر اینکه مانور دادیم و وقت کردم و گوش دادم، ایشان می فرمودند که زن باید توی خانه بنشیند؛ اگر بی سواد و کم سواد باشد نمیتواند بچّه تربیت کند و شهید مطهری. من نمیدانم تعریف شما از سواد چیست؟ خود این سواد کلاسیک مثلاً مرحله ای از دیپلم تا دکترا و فوق دکتری طی شود، این خودش بحث است. این همان نگاه فمینیستی است که هنوز بحث کلاسیک بودن است. امّا سواد، سواد کلاسیک نیست. وقتی زنی که در خانه است مثلاً کم سواد و بیمدرک است، خوب این بحث مدرک گرایی است دیگر. وقتی نمی تواند بچّه خوب تربیت کند، همان شهید مطهری که شما مثال زدید چگونه تربیت شده بود؟ از یک خانه ای که مادر بی سواد بود. مادری که سواد نداشت امّا معرفت داشت، علم داشت. دو تا نکته مهمتر که در کل این جریان صحبت ها شد و می شود دید.
به نظر می رسد که حالا خروجی این جلسه که اینجا به شما عنایت می کنم از کسانی که در این حوزه کار می کنند چون واقعاً بهش نیاز داریم. الان مقاله یا نوشته بنویسید، از این طرف ما خودمان نمی آییم کار کنیم. ما یک جلسه آقایان صدا و سیما بودند و انتقاد کردند برگشتند صراحتاً گفتند که شما فقط انتقاد دارید. کجا یک کار فاخر با ارزش خوب تولید شد که عرضه نشد؟ ما در عرضه فکر واقعاً کار نکردیم. الان فعلاً بیایید در این جلسه تمرکز روی این موضوع کنیم که آیا کار تلویزیون ما آموزش است یا تربیت؟ اگر حوزه هر دو ترکیب شود مشخص است. ببینید کسی که کار تربیت انجام می دهد خودش باید تربیت شده باشد. اگر نکته کارگشایی است توی مقاله ام اشاره کردم. وقتی شما تلویزیون را عهده دار تربیت می کنید، خانمی مثل ستایش میآید ترویج به دختر من میکند، به بچّه من میکند. خوب این روی آنتن خوب است. شما یک سرچ کوچک ساده کنید در مورد عکس ستایش روی اینترنت داشته باشید. اصلاً خجالت می کشید. یا مثلاً خانم میآید روی آنتن هر شب همه او را می بینند، اما همان عکسهای سر برهنه اش دست به دست می شود. آن وقت اصلاً شرایط تربیت ندارد. یک مقدار آموزش باید روی این قضیه بشود و بحثش یک مقدار مفصل است و بعد در جای خودش راجع به آن صحبت می کنیم. یک نکته دیگر هم این که می خواهم جمع بندی داشته باشم، می خواهم نگاه کاربردی داشته باشم.
حالا بگویید ارزیابی کردن این قضیه روی این موضوع چه توجیهی میتواند داشته باشد. ما اصلاً نرسیدیم که یعنی بحث را در موردش خوب صحبت کنیم. اصلاً این نگاه شما. این مسئله که شاید موافق داشته باشد، اصلاً این نسیت. من خودم تو جریان صدا و سیما هستم، این نگرانی واقعاً نیست. یعنی کسی نیست که اقدام کند از زنان در تلویزیون از بازنمایی که زن داشته است. چون اصلاً نمی توانند دفاع کنند. میخواهند بگویند که فلان شخصیت را آورده ایم هنر پیشه اش کرده ایم. یک شخصیت این زن فلان اتفاق برایش افتاد و جالب است آن زن هایی که کار ارزشی کردند یواش یواش از بدنه صدا و سیما کنار گذاشته شدند. یک مجری توانمند با سابقه که همه می شناسند، سر حجاب خودش مانده، سر ارزش هایش مانده. روی اعتقادش واقعاً یک زن نمونه اسلامی است. جالب است با هزار ترفند این زن را از بدنه صدا وسیما جدا کردند. حالا مشخصاً بگوییم چکار باید بکنیم. این جا خیلی حرفها هست. خیلی کارها هست و این جلسه را من از اولش شأنیتش غیر از ایجاد دغدغه برای شما نیست. چون موضوعش مهم است و پروژه است و نمی توانیم در یک جلسه راجع به آن صحبت کنیم.
جلسه قبلی من شبکه های اجتماعی بوده، می شود دو ساعته بحث را جمع کرد. اصلاً شخصاً شما را به این نتیجه می رسانم که آیا از شبکه های اجتماعی اصلاً استفاده می شود یا نه؟ ایا از موبایل استفاده می شود یا نه؟ اما این موضوع غیر از آن است. این جلسه خوبی اش فقط ایجاد دغدغه است. دغدغه روی این که آیا شما این جریان نقش زن که حالا خانم هم یک اشارهای فرمودند خب ببیند استفاده ابزاری از زن میشود یک جریان هدفمند شده است. خانم گلشیفته فراهانی میآید فعلاً هشت تا فیلم دفاع مقدسی بازی میکند. خب این وارد صدا و سیما می شود، جایگاه پیدا می کند، هشت تا فیلم ارزشی پیدا می کند. بازی هشتمی که تمام می شود یک جمعی از بسیج و بعضاً در جزیره ای که آنجا به شهدا و نظام و انقلاب همه توهین می کند وفیلم آن هم پخش میشود. این فیلم را توی شبکههای عمومی هم اکران میکنند و بعد از آن از ایران میرود. به آن کشور که وارد میشود روسرساش را برمیدارد و زیر پایش میاندازد و میگوید این عامل پس رفت من است. یعنی روسری، حجاب، باعث شده من پیشرفت نکنم. خب حالا مشکل حل شد، تو غرب پیشرفت می کنم. دقیقاً هشت تا فیلم ایشان بازی کرده. فیلم بوی گلاب و یک مشت دروغ و… فیلم های ایشان از رقاصی شروع می شود و به نقش روسپی می رسد، بعدش می رود در نقش یک… بازی می کند تا ببینی چی شده رفته با یک فرد مستهجن در دنیا دیکاپریو که شخصیت اول فیلم تایتانیک را داشته، بازی کرده است. حالا این نمی تواند بازی کند. جالب است توی هر موردی هم که می رود شکست می خورد. خب این پیشرفت تا کجا رفت؟ اینها درد ندارد؟ آن جریان هدفمندی که می گویند من و شما نیستیم کدام یکی اش وارد این جریان می شود. وقتی ما نباشیم و این جریانات را ندانیم.
آقا در جریان رساله نوین در پشت تریبون، خدا را شکر ما به واسطه گلشیفته فراهانی داریم در دنیا دیده می شویم. آخر این دیده شدن است مثلاً؟! به چه شرطی می خواهی دیده شوی؟ اگر می خواهی این طور دیده شوی که خب خیلی خانم ها این طوری دیده میشوند. من حرفم این است ما در این جریان نیستیم. اصلاً حرف نداریم.
این نکته را بگویم در مورد این سؤال که مطرح شد سبک زندگی را پرسیدند. من این را واقعاً نمیدانم چه اصراری است روی طرح بعضی از مسائل که باز خورد خوبی ندارد. مقام معظم رهبری نزدیک 50 هزار اثر دارند. یک آقایی با شخصیت، شخیص، دکترا، در مورد سبک زندگی در جمع صحبت می کند. اگر شما واقعاً دارید راجع به نکاتی که رهبری راجع به سبک زندگی با هر عنوان گفتند، گریه تان می گیرد. آن آقا رفت پشت تریبون دقیقاً یک ساعت و 45 دقیقه نظریات نمی دونم چی و چی آورد و برای ما ثابت کرد که سبک زندگی اول در غرب آمده و الان هم با عرض معذرت دوره هم جنس بازیهاست. خب آقا تو چرا از آن طرف می افتی؟ مقام معظم رهبری در سخنرانی در مورد مجلس خبرگان نکات فوق العاده مهمی را مطرح کردند. یک بنده خدا جانبازی روی صداقتش بلند شد وسط مجلس گفت به آقا بگویید که مثلاً بعد از سخنرانی تو دفترشان گفت به آقا بگویید چرا دفتر ندارید. آقا دیگر تمام حرف رهبری زده شد. دو سه ماه در شبکه های اجتماعی این کلیپ رفت وآمد و… فلان شد.
الان خود مقام معظم رهبری اثر دارند برای سبک زندگی. در خراسان برای سبک زندگی آن مسائل پیش آمد. در ادارات چرا این جوری می شود؟ در رانندگی چرا این جوری می شود؟ اصلاً این آقا چی فرمودند؟ گفتند اصل را بگیرید، طرح این مسئله. من می گویم… این مسئله اصلاً گفتن ندارد. سبک زندگی یک کلمه فارسی است. شاید لفظاً بگوییم خب سبک زندگی چند سال است آمده امّا خب خانم اشاره کردند سبک زندگی ما داریم، حرف داریم، مجموعه را ما داریم. می خواهیم بگوییم ما حالا، نمیدانم وقتم چطوریه و گرنه یادداشت کردم عرض کنم خدمت شما. زمان ما چطوره؟
خانم کربلایی: فکر کنم کافی باشد، اگر مجدد فرصت داشتیم در خدمت هستیم. خانم دکتر همتی بفرمایید.
خانم دکتر همتی: بسم الله الرحمن الرحیم. ابتدا این که بزرگوار فرمودند خب انتظار این بود که مثلاً صدا و سیما برنامه اش فمینیستی است. و کس دیگری بگوید نیست و ما بگوییم هست. بنده حرفم کلانتر از این بود. گفتم اصلاً تعریف مشترک در حوزه فمینیست نداریم. من الان میگویم اگر زن ناتوان باشد، بیسواد باشد، مادر نیست. شما می گویید همه این نگاه کلاسیک مدرکی، نگاه فمینیستی است عذر می خواهم ابداً. من هم اقلاً این روایتها را در حوزه دیدم معرفت همه اینها. اصرای که بنده میگویم این که رشد همه جانبه زن موجب رشد که مادری خوبی داشته باشد. البته ما بحث نمیکنیم یعنی واقعاً آن که معتقد است زن انسان است یعنی شما زن را یک موجود ذو ابعاد کثیر که به عنوان اسلامی مسلمان همه آنها را رشد بدهی یا شرایطش را فراهم کنید، نگاهش کنید. اگر چه در یک زمانهایی، در یک اقتضائاتی، یک موقعهایی، یک ایجابهایی دارد. با این دیدگاه ما تفاوت دیدگاه پیدا می کنیم. بنا براین من اگر بگویند که صدا و سیما برنامه هایش فمینیستی است؟ می گوییم صدا و سیما برنامه هایش سرگردان است. نمی دانم بسته به آن آدمی که یک چیزی را فهمیده می خواهد فیلم درست کند. همه چی در آن است. فمینیستی هست، غیر فمینیستی هم هست. غیر متحجرانه هست. هر چی هست عرض کردم ما ننشسته ایم این ها را معنی کنیم. هر کسی از زن و حقوق زن می گوید، ایها الناس فمینیستی نیست. اشتغال صحیح مساوی با فمینیست نیست. اگر چه که افراط در همه حوزه ها هست. امّا فکر می کنم دیگر توضیح ندهم. ولی اینکه عرض کردم لایف استایل یک مفهوم انگلیسی است. در واقع، یک واژه ای است که از غرب آمده است. ترجمه کردیم. منظورم این کلمه است… 1938 …است. در واقع یهودی تبار و بعد هم نوشتم فلانی. حالا من کار ندارم امّا این دوستانمان فرمودند سبک زندگی سیره است. خوب ایشان اینگونه فرمودند، امّا در واقع اینگونه نیست. الان سه تا پایان نامه که یکی با خود من در موردش بحث می شود. بینید سیره، شما سیره نبوی آقای مطهری را ببینید. سیره را متن عربی نقل میکند و میگوید کم هستند کسانی که در این دنیا منطق عملی بر همه رفتارهایشان حاکم باشد که بشود از آن ها مبانی انتزاع کرد. من گفتم بعضی میگویند فرهنگ، سبک زندگی فرهنگ است. به یک معنا خاصتر از فرهنگ است. سیره نیست دقیقاً در چون میگوییم سیره معصومان. شما کجا میگویید سیره همتی را بگویید؟ همتی خیلی باید چیز باشد که سیره داشته باشد. اصلاً سیره به او اطلاق نمیشود. سبک زندگی روترین، ظاهریترین سطح عملکردها می شود. بنا براین که حالا بزرگان در فرهنگستان معنا می کنند که مثلاً ما به جای آن، این را بگوییم درست و با دقت عرض کرده اند. ولی بالاخره یکی از آن ها مفهومی در فرهنگ ها مطرح نمی شود که فی البداهه خلاقیتی داشته باشد که سابقه ای در گذشته نداشته باشد. یک اتفاقی می افتد، در علوم هم می افتد چه برسد به واژه ها. خب تشابه هایی هست می توان با همان تشابه ها، کار آمد کرد.
بنده هم عذر می خواهم در نهایت با همه آن موضع درست در حوزه زنان موافقم. ولی می گویم کار می خواهد این حوزه. ما با 36 سال سابقه این کار را نکردیم. هر کدام از ما نظراتمان را به جایی که تریبون گیرمان بیاید و مصاحبه باشد سعی می کنیم تبیین کنیم. آخرش کی میخواهد چی بفهمد، الله اعلم. باز هم تشکر می کنم ببخشید.
خانم کربلایی: خسته نباشید مجدد خدمت اساتید بزرگوار. من ده دقیقه در خدمتتان هستم.درست است آقای ناجی نمی خواهم بیشتر از این مزاحمتان بشوم. سعی می کنیم یک جمع بندی داشته باشیم از بیانات دو بزرگوار و پاسخ کوچکی هم به هر دو بزرگوار داشته باشیم. حضرت علی(ع) می فرمایند از بزرگترین نعمت های خداوند بر بنده اش این است که او را در برابر خودشناسی و خودسازی یاری می کند.
با توجّه به این موضوع سبک زندگی اسلامی ایرانی، من فکر می کنم یک معرفی اجمالی، یک شناسنامه کوچک برای زن ایرانی درست کنیم. من معتقدم که زن ایرانی اسلامی چهار اصالت و ریشه دارد که محترمانه می گویم بعضی از این تاج ها بر سر هر زنی در دنیا نیست ولی بعضی از آنها هست. اولین تاج کرامت انسانی است « وکرمنا بنی آدم…». که تاج کرامتی است که خداوند به صراحت خودش می گوید که بر سر هر بنی آدم گذاشتم. دومین تاج کرامتی که بر سر زن هاست، تاج کرامت جنسیتی است. حضرت رسول الله فرمودند: «احب من دنیا ثلاث». سه چیز از دنیای شما دوست دارم. همه شما این حدیث را شنیده اید. ولی الان من با موالات و تفاخر این حدیث را می خوانم: «العطر، النساء و قره عینی فی الصلاه». زنان را دوستشان دارم. جنس زن نزد اول ما خلق الله فرمودند اول محبوبیت دارد. این خودش یک پایان نامه است. برویم ببینیم چرا حضرت رسول محبوبشان جنس زن است. ما می دانیم که این حدیث تأثیر زیادی روی کسانی که مثل ابن عربی، صفحات زیادی از کتابش را اختصاص داده برای تفسیر این حدیث. ما می دانیم که محبوبیت این جا، محبوبیت صرف نیست.
همین دیروز بد نیست بدانید که یک خانمی زنگ زد معاونت پژوهش، گفت سؤال قرآنی دارد. گفتم وصل کن. گفت خانم، یک چیزی دوستانم در تلگرام برایم فرستاده اند شبهه شده برام می خواهم بپرسم. گفتم بپرس. باورتان نمی شود شروع کرد تک تک آیات سوره احزاب را خواند. آن چیزهایی که مربوط به زندگی حضرت رسول(ص) بود و آن چنان شبهات شدیدی نسبت به حضرت کرد که من مانده بودم. گفتم این ها را از کجا آوردی؟ گفت یک کانال تو تلگرام. گفتم کدوم کانال؟ گفت سایت اهورا مزدا. چرا همسران حضرت رسول(ص) بعد از ایشان نمی توانستند ازدواج کنند؟ چرا هر وقت با هر کدام از زنانشان می خواستند می توانستند باشند و هر وقت نمی خواستند نباشند؟ واین، سؤالات خوبش بود که برای شما مطرح کردم. سؤالاتش را شفاف مطرح می کرد. تو یک کلمه گفتم حضرت رسول(ص) 9 تا ازدواج داشتند و این سایت اهورا مزدای شما فکر می کند…زن در اسلا م آقای طباطبایی را بخوانید. انگیزه های حضرت رسول(ص) از ازدواج های متعددشان و مشخصات این 9 زن را یکی یکی علامه آورده اند و مطرح می کنند.
وقتی حضرت رسول(ص) می فرمایند: «احب النساء» اصلاً معنای انحرافی به ذهنتان نرود. جنس زن را دوست دارند. پس یک تاج دیگر هم به سر ما زن های ایرانی اسلامی هست؛ محبوبیت عند رسول الله(ص). یک تاج دیگری هم که به سر ما هست دین ماست. ببینید ما زن یهودی، مسیحی، زرتشت، بودا، هندو، همه این ها را روی کره زمین داریم. هفت میلیارد جمعیت داریم وقتی میگوییم زن، هر کدام از این ها را می بینیم. ولی تاج کرامت بلورین بر سر زن اسلام و زن مسلمان است. به دلایل مختلف که یکی از آن ها ختم نبوت است. یکی هم الگوی برتری که ما داریم. وجود حضرت زهرا(س) به عنوان الگوی ما. پس دوباره تاج دیگری است. و تاج آخری که کرامت ما زنان ایران را می رساند ایرانی بودن ماست. ما اصالت داریم، ما ریشه داریم. کشور ما کشور 5000 ساله است. ریشه و اصالت در شخصیت ما تأثیر میگذارد و هیچ کس نمیتواند آن را انکار کند. اگر مراجعه کنیم به شخصیت یک زن آمریکایی دیگر متفاوت است. حتی با ما متفاوت است. زیرا فرهنگ ما غنی است. فرهنگ ما سه تا دین را گذرانده است. دین اسلام، زرتشت و قبل از زرتشت و این به ما شخصیت می دهد. حالا من تلویزیون را روشن می کنم بگذار ببینیم شخصیت زن اسلامی ایرانی با این چهار تاج کرامت در تلویزیون نمود دارد یا ندارد؟ خودتان را با این تاج های کرامت در تلویزیون می بینید یا نمی بینید؟
یک نکته ای را آقای فروهر مطرح کردند، من فکر می کنم مغز کلام شما بود. بحث فمینیست و بحث تأثیر فرهنگ غرب روی ما، روی تلویزیون ما. غرب، ابلیس(آمریکا) زمان است. ما منکر آن نیستیم ولی تلویزیون ما متأسفانه الان حرف ابلیسش را گوش نمی دهد. فمینیست در غرب و تلویزیون در غرب، برای ما زن اکشن می پروراند. زن رئیس پلیس، زن خلبان، زن رئیس مافیا. تلویزیون ما این کار را نمی کند. تلویزیون ما زنی عروسکی که با چادر است را به ما می دهد و این قابل تأسف است. ما مثل زن غرب نیستیم. فمینیست را با فمینیست مبارزه. المره ریحانه لیست بقهرمانه است. آن ها می خواهند زن را قهرمان بار بیاورند. چرا؟ چون می خواهند نقد بزنند در حاشیه. ولی ما این کار را نمی کنیم. آیت الله صدیقین تشرف آورده بودند اصفهان. همایش اخلاق و حوزه سخنرانی داشتند ایشان. سه نکته قشنگ گفتند. آن را می شود در جمع طلبه ها گفت. گفتند آمریکا تقصیر کار نیست. نفس های ما تقصیر کار است. آمریکا که الان ستاره های تلویزیونی ما را که ندارد بروید فیلم هایشان را ببینید. کاملاً محتوای فرهنگی آن ها با ما فرق می کند. زن ایرانی زنی است که در سیستم بزرگشده است. از این لحاظ مرد برایش ارزش دارد، مرد پادشاهش است. زن اسلامی به لحاظ ریحانه بودن در زندگی خود نیاز به یک مرد دارد و قهرمانش مرد است و این در سیستم غربی، مرد دارد حذف می شود. حالا برویم در تلویزیون، یک سریال دارد به نام پایتخت، مردها همگی مردای سبک سر. مغزدار نیستند. این ها مردهای جامعه ما هستند. تلویزیون را روشن می کنیم مرد ما پیشبند بسته است. تعبیر درستی دارند خانم همتی. چه اشکالی دارد مرد کمک زنش در هر عرصه ای باشد؟ حضرت علی(ع) به حضرت زهرا(س) کمک می کردند. ولی مرد ما مرد پیشبندی نیست. متأسفانه در تلویزیون ما هم مرد لوث شد هم زن.
چند روز پیش یک جایی کرسی داشتیم من بحث لوازم آرایش را مطرح کردم. بالغ بر 8 میلیارد هزینه سالانه به خاطر لوازم آرایش از کشور خارج می شود. ما در این زمینه پیرو غرب نیستیم. اتفاقاً پیرو عربستان صعودی هستیم چون در خاورمیانه اولین کشور مصرف کننده عربستان و دومی ایران است. فیلم های غرب را ببینید، اصلاً آرایش ندارند. چه برسد به اینکه بخواهند زن را مرد کنند! زن را می خواهند از ریحانه بودنش ساقط کنند. حالا یکی اسم این هنرپیشه های ما را بگوید. چه دلیلی دارد این همه بزک کردن. این 20:30 ما که می خواهد اخبار بگوید و اخبارش اینقدر صحیح است چه نیازی دارد که مجری حتماً باید پشت چشمش را بکشد و بیاید اجرا کند؟
ما بازیگر ستاره داریم. لیلا حاتمی که درخشش کرد در چند فیلم، خداییش هنرپیشه ای است که اهل آرایش نیست. چرا هنر را به ابتذال میکشید؟ آیت الله جوادی آملی تعبیر خیلی قشنگی دارند: هنر، تجلی حق و حقیقت است. هنر از خیال و توهم بر نخواسته است. من معمای شاه را چند روز پیش گفتند ببینیم. گفتم باشد. برای اولین با نشستیم دیدیم. این زنان که مال 60 سال پیش بودند آنقدر آرایش داشتند که گفتم بچه های عزیزم من نه سراغ دارم مادرم این جور آرایش داشته باشند نه مادر بزرگم. چرا تاریخ را خراب می کنید؟ چرا هنرپیشه ما فکر میکند اگر بزک کند، اصلاً رقابت بین بزک کردن بین هنرپیشه هاست، نه میدان ارائه حق و حقیقت.
متأ سفانه من نتوانستم خوب داوری کنم. چون این درد دلی بود که به سینه من بود. اگر آقای فروهر یک هفته است ذهنشان مشغول است و زحمت کشیدند، ما سال هاست هر وقت تلویزیون را روشن می کنیم. یک دختر بچه کوچک دارم 6ساله است. به او می گوییم بهترین دختر دنیا چه کسی است؟ می گوید دونگی. این درد به سینه ما هست. یک نکته را سال گذشته داشتیم کرسی آزاد اندیشی. جسارتاً خدمت دکتر همتی دارم. نظرشان این است که خانم رفته درس خوانده و حالا باید در جامعه زحمتش را ارائه بدهد. ببینید ما از ریشه معتقدیم خانم که رفت دانشگاه صنعتی شریف اصفهان، امیر کبیر، علم و صنعت و هر جای دیگر، رشته عمران خواند بی جا زحمت کشید. رشته عمران مال زن نیست. من خودم دانشگاه تدریس می کردم، دانشجوی فیزیک می آمد می گفتم خانم اشتباه کردید. فیزیک مال ما نیست. حالا اگر که چند تا دختر پیدا کنید که نبوغ داشته باشند. در مورد فیزیک، نجوم و… که بیست نفر تو کلاس پسر باشند و دو نفر دختر. نه این که تک تک دخترای ما نشستند درس خوانده اند هجده نفر شدند دختر پای درس مهندسی عمران مثلاً.
بنابراین یک برنامه ریزی صحیحی باید باشد که خانم هایی که می خواهند درس بخوانند چه رشته ای را بروند و قبول کنند. رشته ای را که انتخاب کرد چطوری در جامعه می خواهد ارائه بدهد. آیا با آن ریحانه بودن او سازگار است یا نیست؟ از این جهت من معتقدم که اشتغال نیازمند یک سری اصول و مبانی و یک سری آیین نامه های صحیح تحصیلی- اجتماعی دارد که باید در جامعه ما بررسی شود. فکر کنم نکته دیگری نداشته باشم خدمت شما عزیزان. خیلی تشکر می کنم به خاطر صبوری که داشتید نسبت به جلسه، خیلی تشکر می کنم از تشریف فرمایی شما و آقای ناجی. آقای ناجی تأکید دارند که فرم های نظر سنجی را حتماً پر بکنید و یک لیست حضور وغیاب هم دم در هست امضاء بفرمایید. ان شاءالله خدا ما را در این کار کمک کند.
خدایا چنان کن سر انجام کار تو خشنود باشی وما رستگار.
برای سلامتی آقا امام زمان، سلامتی و طول عمر مقام معظم رهبری یک صلوات بلند بفرستید.
وی افزود: یک پایه آن شبکه های رسانه ای و بازی های رایانه ای، فضای مجازی و شبکه های اجتماعی، سینما و فیلم سازی و یک قالب آن تلویزیون است که از جهت رسالت شاید از حقیقی ترین رسانه هایی است که پا به زندگی ما باز کرده و نفوذ پیدا کرده و تأثیر آن بر هیچ کس پوشیده نیست.
حجت الاسلام و المسلمین فروهر با تصریح به این موضوع که مسأله تلویزیون نگرانی و دغدغه دارد و این امر مختص به کشور ما نیست و در بقیه کشورها و حتی در آمریکا که مهد رسانه های دنیاست مطرح می شود، اظهار داشت: اگر دقت شود اوّلین جایی که تلویزیون آمد آمریکا بود و نگرانی وجود داشته و همچنین اتفاقات عجیب غریبی آنجا افتاده است.
وی عنوان داشت: آقای «نیل پست من» 12 سال دانشگاه آمریکا، هاروارد، تحقیق و تدریس و تحصیل داشته، ایشان نزدیک 15 سال قبل کتابی نوشتند با عنوان «نقش رسانه های تصویری در زوال دوران کودکی». ایشان 4 کتاب دارند که تم همگی، رسانه و تلویزیون است.
معاون آموزش دفتر مطالعات فضای مجازی قم در قسمت دیگری از صحبت های خود قسمتی از یکی از کتاب های ایشان را بازخوانی کرد که بیان شده است: «مباحث روحانی در کلیساها و مباحث دینی اگر در تلویزیون بیاید ارزش خود را از دست می دهد و بازخورد لازم را ندارد و تلویزیون باید محدود باشد. تلویزیون باید تفکیک داشته باشد و بچه ها نباید حرف اول را از تلویزیون ببینند.»
وی افزود: ایشان تیجه گیری می کند که بچه های ما چون تلویزیون زیاد می بینند، کودکی آنها کاملاً زوال پیدا کرده و پرده ای نیست بین یک بزرگسال و یک کودکی که تلویزیون نگاه می کند. می خواهم بگویم که این نگرانی هست.
حجت الاسلام و المسلمین فروهر ادامه داد: بیست سال قبل در آمریکا کمپینی به راه افتاد به نام «تلویزیونت را بشکن» و آرم آن روی بعضی از تی شرتهایی که بعضی از جوانان می پوشند وجود داشت که تصویر یک چکش بود که که خورده به صفحه تلویزیون و شکسته شده که نشان دهنده این است که این مسأله نگرانی دارد و لزوم ورود محققین را مشخص می کند.
وی گفت: تلویزیون از زمانی که وارد کشور ما شده است تا الآن گستردگی و نفوذ داشته و حتی بر روی خیلی از مواردی که حواس ما نبوده تأثیر گذاشته مانند این که سبک زندگی، ذائقه و نفوذ ما را عوض کرده است.
مدیر رسانه ای معاونت تبلیغ مرکز مدیریت حوزه علمیه قم ادامه داد: در هر خانه ای پشتی یا مبل استفاده می شود، و در هر خانه ای با چینش و سبک متفاوتی دیده می شود، که برخی پشتی و مبل ها به سمت تلویزیون است و این به معنی این است که، می نشینیم و تلویزیون تماشا می کنیم. از 7 صبح روشن میشود تا 11 شب و این یعنی جذابیت های تلویزیون.
وی با تصریح به این که این جذابیتها به معنای حکومت نفوذ پیدا کرده اند، یعنی مردم می پذیرند و قبول میکنند، اذعان داشت: در این حکومت رسانه ای که اینقدر تأثیرات می تواند داشته باشد، حوزههای مختلفی میتواند تحت تأثیر قرار بگیرد مانند حوزه تربیت کودک، حوزه سیاست، حوزه اجتماع، حوزه فرهنگ.
حجت الاسلام و المسلمین فروهر افزود: در این جلسه جمع شده ایم با یک دغدغه مشترک که می خواهیم بگوییم تلویزیون از زمانی که در حیطه قدرت ما قرار گرفته چه باز نمایی از زن داشته و آیا شاخصه های ایرانی اسلامی رعایت شده است؟
وی با بیان این که سبک زندگی زن اسلامی بر گرفته شده از آیات، روایات، سبک زندگی حضرت فاطمه(س) است، عنوان داشت: الآن این زن آمده در آیینه تلویزیون و در این چند سال معرفی شده و ادعا داشته ایم که زن می خواهد با تلویزیون تعالی پیدا کند.
معاون آموزش دفتر مطالعات فضای مجازی قم در این قسمت از صحبت های خود به خاطره ای از آیت الله فلسفی پرداختن و گفت: قبل از انقلاب، آیت الله فلسفی گفته بودند در زمانی که تلویزیون دست رژیم شاهنشاهی بود، ایشان آتشین سخنرانی کرده بودند در جلسات خصوصی؛ و ساواک ایشان را محکوم کرده بود. ایشان فرموده بودند شما از چه چیز ما می ترسید؟ ما که رسانه ای نداریم ما یک منبر کوچک در گوشه و کنار داریم. شما که رسانه دستتان است چرا می ترسید؟ شما تلویزیون را 3 روز بدهید دست ما ببینید ما چه کار می کنیم.
حجت الاسلام و المسلمین فروهر افزود: همان تلویزیون الان 30 سال است که دست ماست، ما چه کار کردیم؟ آن تلویزیون چه بازخوردی داشته؟ در حوزه تربیت زن و بازنمای یک زن ایرانی واقعاً چه چیزی داشته است؟ ببینید این که من ادعا کنم تمام سریالهای تلویزیون را در این 30 سال دیدم، ادعایی بیهوده است. این که بگویم بررسی و تحقیق میدانی روی یکی دو تا از سریالهای تلویزیونی کردم و ارزیابی کردم این هم نیست.
وی گفت: درباره سریالهای معروفی که از تلویزیون پخش شده، تقریباً همه ما می توانیم کمی صحبت کنیم، مثلا در مورد بک گراندی که در مورد نقش زنان در سریالها داده شده. اگر بخواهیم تخصصی راجع به این موضوع صحبت کنیم، یک زمان مفصلی را می طلبد که سه چهار ماه روی پروژه کار کنم و فوق العاده تخصصی می شود.
معاون آموزش دفتر مطالعات فضای مجازی قم افزود: ولی می توان مانند یک مخاطب نشست پشت یک تلویزیون و بررسی کردید، مثلاً نظر در مورد سریال کیمیا؟ یا نقش زنان در آن سریال طنز چیست؟ یا اصلاً چه مشکلاتی در جامعه ما وجود دارد و چه بازخوردی از این مشکلات در سریالها به مردم نشان داده می شود؟
وی اذغان داشت: کسی که تهیه کننده است، فیلم نامه مینویسد، خودش نمی داند که راجع به یک مسأله عمیق و جدی دارد صحبت می کند؛ امّا می آید و یک نظر خاص و شاذ مثل تعدد زوجات را در یک فیلم به تصویر می کشد یا مثلاً در مورد ازدواج موقت یک جریانی را در یک سریال تعریف می کند. این نظریه کارشناسی می خواهد و حوزه تحقیق است.
حجت الاسلام و المسلمین فروهر اذعان داشت: با توجه به نگاه انتقادی، صدا و سیما یک سری رویکردهای مثبت در بازنمای زن داشته مانند این که گفته زن این گونه است و یا حداقل هنجارها و چهار چوب ها رعایت شده است.
وی ادامه داد: در سریال های پخش شده از صدا و سیما در این چند سال یک نگاه انتقادی وجود دارد که هر شخصی که نگاه مختصری به سریال های تلویزیون داشته باشد به آن اعتراف خواهد کرد، یکی جریان عشقی در تمام سریالهای ماست و من نمی دانم که نقش آن چیست و هیچ جذابیتی هم ندارد. یعنی یک فیلم اگر در بحبوحه جنگ هم بود، باید ارتباط عشقی ایجاد شود. اصلاً ما عادت کرده ایم که سریالها با عروسی تمام شود که ما نگران این نیستم.
مدیر رسانه ای معاونت تبلیغ مرکز مدیریت حوزه علمیه قم با تصریح به این که اینجا دو مسأله مهم است، ابراز داشت: یکی زمانی است که سریال را برای جذاب تر شدن به تقلید از سریال های خارجی ماه هواره ای درگیر جریان احساسی می کنیم و جوانی که در جامعه و در مرز ازدواج است ولی هنوز ازدواج نکرده است، این جریان احساسی را که می بیند، حالا با روح این جوان چه کار خواهد کرد؟! و این واقعاً مسأله مهمی است.
وی ادامه داد: نکته دوم این است که نوع این اتفاقات و جریان های عشقی که می افتد به گونه ای است که شخصیت زن در سریال ها، له و شخصیت زن تحقیر می شود. حالا این سئوال مطرح است که چرا یک زن باید در این سریال ها این قدر تحقیر شود؟ این مسأله مهمی است که نیاز به صحبت دارد.
حجت الاسلام و المسلمین فروهر فمینیست را یکی از بحثهای داغ و مهم کرسی ها بیان کرد و گفت: سران فمینیست ها دارند منزوی می شوند که تا به حال پنج موج درست کرده اند و این جریان و به تعبیر نادرست فرقه فمینیست خاموش است به خصوص در سالهای اخیر.
وی تصریح کرد: تفکر و روح فمینیست امروزه خیلی زیاد است، یعنی تفکراتی که زن را مساوی مرد و حتی زن را برتر از مرد می داند و این تفکراتی است که به اسم دفاع از زن بیان می شود ولی خودش زن را به زنجیر کشیده است.
معاون آموزش دفتر مطالعات فضای مجازی قم تصریح به این که تفکرات فمینیستی رادیکال بحث خیلی جدی است، گفت: تعالی زن در این است باید بیرون از خانه کار کند و دوش با دوش مرد باشد و این جریان دنبال تشابه زن و مرد است نه تساوی، در حالی که خدای متعال بر اساس تفاوتهای روحی و جنسیتی و… که در زن و مرد وجود داشته، شرح وظایفشان را تقسیم کرده است.
وی به توضیح این که «زن و مرد می توانند تساوی داشته باشند امّا تشابه نه» پرداخت و گفت: زن نمی تواند عین مرد باشد و متأسفانه یکی از رویکردهایی که تلویزیون در چند سال اخیر به آن دامن زده است همین مسأله است مانند این که کلیپی پخش می شود که در آن یک خانمی در بیابان راننده تریلی است!! اگر کسی ببیند فکر می کند این یک فرهنگ خوب است!
حجت الاسلام و المسلمین فروهر مثال دیگری بیان کرد و گفت: خانمی نشان داده شده است که نانوایی تأسیس کرده است، در حالی که فکر می کنند این یک ارزش است.
وی در این قسمت از صحبت های خود به بیان خاطره ای پرداخت و گفت: چند وقت پیش مسافرتی داشتم به جزیره خارک برای سر زدن به یکی از پالایشگاه ها، شخصی را دیدم که صورتش روغن آلود بود و تشخیص ندادم خانم است. بعد من با تعجب پرسیدم که خانم شما اینجا چه کار می کنید و این یک کار مردانه است. گفت تخصص و کارمند بودم و مجبور شدم با این مشکلات اینجا بیایم.
معاون آموزش دفتر مطالعات فضای مجازی قم تأکید کرد: جالبه اون خانم که تخصصش نیست نشانده اند پشت کامیون، خوب اگه نصف شب کامیون پنچر شد، چه می کند؟ یا کار کردم خانم ها در نانوایی و یا در پالایشگاه و از آن طرف در بیمارستانها، مرد بالای سر زن بیمار قرار می گیرد! آیا واقعاً این تناسب، خصلت ها، ویژگی ها، لطافت هایی که زن دارد نادیده گرفته نمی شود؟! و متأسفانه تلویزیون هم به آن دامن می زند.
وی با تصریح به این که فمینیست می گوید زن باید از خانه بیرون برود، گفت: اگر یادتان باشد قبلاً مثلاً کارنامه می دادند و می گفتند مادرتان امضاء کند و جلوی کارنامه نوشته بود شغل مادر چیست؟ و مادر می نوشت خانه دار. خانه داری، شغل و یک ارزش بود، امّا بین نسل امروزی کجا یک زن افتخارش به خانه داری است؟ اصلاً کدام دختر دوست دارد خانه دار باشد؟ و در این بین تحصیلات و پیشرفت مطرح می شود. ما منافاتی با تحصیل نداریم امّا دعوایی هم سرآن نداریم.
حجت الاسلام و المسلمین فروهر بیان داشت: شاهدهای زیادی وجود دارد که زنی که بیرون از خانه قهرمان است ولی در خانه نه. نمی توانند زن را صراحتاً معرفی کنند، پس با یک امر مذهبی گره می زنند مانند جنگ تحمیلی که یک ارزش، یادگار و معدن استخراج نشده است برای ما، امّا نگاه فمینیستی سراسر این سریال موج می زند.
وی تصریح کرد: نظریه ای وجود دارد که زن و مرد مثل هم اند و تفاوتی نیست و این بازخوردهای اجتماعی است که زن را خانه نشین می کند. بچّه ای که به دنیا می آید، اگر دختر است شما از کوچکی عروسک برایش می گیری و در آشپز خانه کنار مادر کار می کند، این دختر بر اساس تربیت شما اینگونه رشد می کند و مسیر برایش مشخص می شود. امّا در مقابل پسر بچه را از همان اول تفنگ و اسباب بازی خشن برایش می خرند این رفتار باعث می شود مرد اینگونه رشد کند. می گویند اگر جای تربیت را عوض کنیم و رفتارهایی که با زن باید باشد با مرد داشته باشیم و بالعکس، خواهیم دید که تمام این بخشها تفاوت پیدا می کند. و تعریف نقش ها از زن در جامعه به خاطر تعریف از نگاه جنسیشان نیست و اینها به خاطر نوع رفتاری است که به اینها داریم و به این سمت کشیده شده است.
مدیر رسانه ای معاونت تبلیغ مرکز مدیریت حوزه علمیه قم اذعان داشت: بازخوردی که امروز از زن در سریالها دیده و معرفی می شود، تفکرات فمینیستی است، امروز شاید اسم فمینیست را خیلی جاها در کشور نشناسند امّا با تفکراتش زندگی می کنند.
وی افزود: آمار ازدواج چرا در بعضی از شهر و کشورها بالا نمی رود؟ چرا ما هر روز داریم کودکستان دور خودمان زیاد می کنیم؟ چرا سقط جنین زیاد می شود که سقف ایران 2700000 سقط جنین در سال است؟ اصلاً خود فمینیست ها می گویند حاملگی یک افساری است که دور گردن زن می اندازند، می خواهند او را اسیر کنند. می گویند زن نباید به این سمت برود و یک دستگاهی درست کرده اند که نطفه در آن قرار می دهند و بچه در آن بزرگ می شود و بعد به حدی که رسید می گویند زن چرا باید بچه ها را تربیت کند، مرد بکند و کل نقش را عوض می کنند. ته تفکرات فمینیستی، خود فمینیست.
حجت الاسلام و المسلمین محمد فروهر با تصریح به این که باندهای دفاع از حق زن یک زنجیر به پای زن می زنند، افزود: در کدام فیلم دیده اید که در آن به یک زن خیانت نشده باشد و زن مچاله نشود؟ کم می بینید که مرد تحقیر بشود و بیشتر شکستهای عشقی نسبت به زن است. مرد به خاطر ساختار فیزیکی که دارد آسیب نمی بیند و یا کم آسیب می بیند. در روح سریالهای ما متأسفانه می بینید که این مسأله وجود دارد و به آن دامن زده می شود.
وی در ادامه به مسأله اشتغال زن در بازنمای زن در تلویزیون که ناصادق جلوه پیدا کرده پرداخت و اظهار داشت: مقام معظم رهبری فرموده اند که اشتغال زن بیرون از خانه با دوشرط اشکال ندارد: اوّل این که زن در محیط سالم کار کند و اصطکاک با نامحرم نداشته باشد و مقدمه گناه یا خود گناه صورت نگیرد و دوم زنی که بیرون از خانه می خواهد کار کند، کار او منافات با کار در خانه نداشته باشد. یعنی اولویت خود بداند.
معاون آموزش دفتر مطالعات فضای مجازی قم نمونه ای را بیان کرد و گفت: در سه ماه اخیر در دفتر مشاوره به چند زن تجویز کردم که کارتان را رها کنید، می گوید 7 صبح بیرون میرویم و 4 بعداز ظهر به خانه می آییم! در خانه یک دختر 17 ساله دارند که وارد شبکه های اجتماعی شده و خانه خلوت است، مرد خانه هم عصر می آید و هر دو هنگامی که می آیند خسته هستند و وقت برای بچّه ها نمی گذارند، پس به خانواده خودش لطمه زده است.
وی اذعان داشت: دو شرط مهمی که مقام معظم رهبری فرمودند در قرآن وجود دارد، یکی جریان دختر شعیب است که وقتی موسی(ع) رفت همه داشتند به گوسفندان خود آب می دادند و حضرت دیدند دو دختر کنار ایستاده اند، رفت با آنها صحبت کرد و موسی(ع) جوان برومندی است که با این دو خانم نامحرم صحبت کرده، پرسید چرا آمده اید اینجا؟ گفتند که ما میخواهیم گوسفندانمان را آب دهیم. گفت چرا آب نمیدهید؟ گفتند اینجا مرد نامحرم است صبر میکنیم بروند بعد آب میدهیم. موسی گوسفندان را گرفت و آب داده و تحویلشان داد. بعد وقتی موسی(ع) پرسید که خانمها چرا آمدید بیرون، گفتند که پدر ما پیرمرد است. ما آمده ایم و چوپانی میکنیم. «ابونا شیخٌ کبیرٌ».
حجت الاسلام و المسلمین محمد فروهر افزود: پس بحث اشتغال زن بر مبنای یک ضرورت باید باشد و الّا کاری که مردها می توانند انجام دهند، زنها نباید سراغش بروند، کار مردانه به مردها سپرده شود.
وی به توضیح نکته دوم پرداخت و گفت: زنی که بیرون از خانه کار میکند باید در رابطه با نامحرم حریم را رعایت کند. خدا در آیه 25 سوره قصص می فرمایند «تَمْشِی عَلَى اسْتِحْیَاء» یعنی با حیا راه بروند.
معاون آموزش دفتر مطالعات فضای مجازی قم گفت: اگر شغل زن را در بازنمای تلویزیون ودر سریال های ببینید در می یابیم که یک زن را نشان می دهد که شغل او را نشان داده باشد، زنی که بین بیست مرد کار می کند. و اصلاً تعریف معمولی از شغل زن ندارد بلکه آن را ارزش نشان می دهد. در صورتی که می شد این سریال به طوری طراحی شود که کنند که زن را قهرمان در خانه نشان بدهند.
وی افزود: شما ببینید آخرین سریالی که در این باره ساخته شده کدام است که زن قهرمان در خانه باشد؟ یک زنی که تمرکز در خانه و بچّه ها را داشته باشد و یا چهار نکته تربیتی گفته باشد. جالب است زنی که در خانه نشان داده می شود یک خانم چادری است که یا سر سجاده نماز است یا دارد نصیحت میکند. امّا زن بیرون از خانه جسور، تحصیل کرده و… است. دقیقاً همان نگاهی که در بعضی از سریالها هست.
حجت الاسلام و المسلمین فروهر به جمعبندی بحث خود پرداخت و گفت: در کنار نکات مثبتی که در بازنمای زن ایرانی که در تلویزیون به ما ارائه داده به صورت خیلی ظریف و حساس، یک بازخوردهایی را داشته؛ مانند دامن زدن به عشق ها و ارتباط هایی که معلوم نیست چیست و یا دامن زدن به اشتغال زنان که کار تخصصی است و غیر تخصصی به آن پرداخته شده و یکی هم جریانهای فمینیستی که متأسفانه درون فیلمها و سریالها موج میزند. زن قهرمان بیرون از خانه که توجّه به فرزندآوری ندارد.
قسمت دوم جلسه کرسی آزاداندیشی
در قسمت دوم این جلسه خانم کربلایی مدیر مرکز تخصصی فاطمه الزهرا سلام الله علیها و عضو شورای پژوهشی مرکز مدیریت حوزه های علمیه خواهران با تشکر از حجت الاسلام و المسلمین فروهر به بیان نکاتی پرداخت و گفت: زمانی که این موضوع را به شورای پژوهشی مرکز حوزه علمیه خواهران ارائه دادیم، موضوع با استقبال مواجه شد ولی از مشکلاتی که این موضوع برای ما ممکن است ایجاد کند بی خبر بودیم.
وی افزود: موضوعی که انتخابی، موضوعی است بسیار به روز که همگی ما به نوعی با آن درگیر هستیم، چه کسی که اهل تلویزیون باشد که مستقیم درگیر است و چه کسی که اهل تلویزیون نیست ولی خانواده اش تلویزیون می بینند و درگیر این موضوع است.
کربلایی تصریح کرد: برای استاد ارائه دهنده و منتقد تمام صدا و سیمای جمهوری اسلامی مرکز اصفهان را زیر و رو کردم که شخصی به عنوان مدافع صدا و سیما موضوع را برای ما ارائه دهد ولی کسی قبول نکرد و خودشان کنار میکشیدند.
وی به بیان نقل قول از مسئول سابق صدا و سیمای جمهوری اسلامی مرکز اصفهان پرداخت و گفت: برای ایشان بیان شد که شما کارتان است و بیایید موضوع را خودتان ارائه بدهید. گفتند من نمی آیم و اگر بیایم باید منتقد باشم!! من به عنوان مسئول سابق صدا و سیما به مجری های خانم و آقا در رادیو که با هم شوخی می کنند و می خندند نقد و انتقاد دارم.
مدیر مرکز تخصصی فاطمه الزهرا سلام الله علیها خواهران با بیان این که ایشان یک تلنگر در ذهن ما زد که این معضل را هم داریم، افزود: مجری های خانم رادیو زیادی می خندند، بعضی وقت ها قهقهه می زنند. بعضی وقت ها شوخی هایی می کنند با مجری کناریشان که خیلی زیبنده یک زن مسلمان نیست و این یک نمونه است.
وی اذعان داشت: با خود ریاست صدا و سیما نامه نگاری شد ولی موفّق نشدیم و نهایت حجت السلام و المسمین فروهر قبول زحمت کردند و تشریف آوردند. امّا متأسفانه دوباره ایشان از باب انتقاد وارد این بحث شدند و الآن باید بنشینیم پای صحبت های خانم سرکار دکتر همتی و ببینیم که ایشان چه نقدی دارند. من نمی دانم دیگر داوری من معنادار میشود یا نه؟
کربلایی در پایان صحبت های خود در این بخش تصریح کرد: اشکالی ندارد بگذارید ما به عنوان یک مرکز حوزوی، یک مرکز دینی اسلامی حرفمان را بزنیم و بگوییم که خیلی چیزها را می بینیم ولی قبول نداریم و خیلی از دردهایی هست در دل ما که آن دردها را تحمل می کنیم.
قسمت سوم جلسه کرسی آزاداندیشی
در قسمت سوم کرسی آزاداندیشی خانم دکتر همتی استاد حوزه و دانشگاه و عضو شورای پژوهش مرکز مدیریت حوزه علمیه خواهران با بیان این که این موضوع برای جمع ما اعم از منتقد و ارائه دهنده، حوزه های فکری مشترکی دارند، بنابراین مبانی مشترک زیادی دارند که تکرارش ملال آور است، افزود: سبک زندگی، سخنی است که50 الی 60 سال در غرب سابقه دارد و 10 تا 30 سال در جامعه خودمان.
وی افزود: سبک زندگی حتماً از مقوله فرهنگی است؛ امّا مترادف فرهنگ نیست، به دلیل اینکه لازمه سبک زندگی رسوخ نیست. امّا اگر گفتی فرهنگ یعنی باورها و عقاید در باب پذیرفت ارزشهایی که راسخ شده که زمانی برای گذشتگان مقبولیت داشته.
همتی با تصریح به این که سبک زندگی کلمه ای است که از غرب به جامعه ما آمده است افزود: سعی کرده اند از این باب، مفاهیم متقابل المعنا پیدا کنند. گفتند بگوییم سیره زندگی، بگوییم راه و روش زندگی، بگوییم چگونگی منش، بگوییم طرز کنش و واکنش در حوزه های فردی و اجتماعی. خب هر کدام از اینها مزایا و معایبی دارد اما فعلاً وارد این بحث نمی شویم. در باب مفهوم شناسی اگر بخواهیم چیزی را بررسی کنیم زمان می برد.
وی با تأکید به این که ما معتقدیم باورها و اعتقادها و ارزشهای دینی ما علاوه بر فرهنگ ایرانی ما باید بازنمایی در رفتار، باور و طرز عمل رفتار زنانمان داشته باشیم که الآن داریم، گفت: حال دنبال چیزهای دیگری هستیم که یحتمل چیزهای دیگر ضد ارزش های پذیرفته شده ما باشد و سبک زندگی عوض شده، یعنی آن نهادهای زیرین، حتماً تغییر کرده ولی آن صورتها که ما اسمش را می گذاریم «سبک ها» هم تغییر کرده و حالا دنبال عامل می گردیم.
عضو شورای پژوهش مرکز مدیریت حوزه علمیه خواهران اذعان داشت: بدون شک این تغییر یک تغییر از ناحیه رسانه ای به نام صدا و سیما نیست و ما اقتضائات زمان را اگر لحاظ کنیم در یک دهکده جهانی زندگی هستیم و در غرب از 300 سال پیش اتفاقات جدی افتاده و دوره روز تفکرهای مقابل تفکرهای دینی انسانی. تکنولوژی، حاصل از فرهنگ و فلسفه آن دیار است.
وی با تأکید به این که ما تکنولوژی را پذیرفته ایم و زندگی ما سرشار از استفاده آن است افزود: برخی ها باور دارند که می شود از تکنولوژی و در واقع فرآورده های علمی آن سامان بهره برد امّا از فرهنگ و تفکر و نقاب و بینش سکولار محور آن دیارها ماند.
همتی ادامه داد: پس ما با یک واقعیت مواجه هستیم، واقعیتی که اندیشمندان سطح بالا با ترسیم مؤلفه های آن در صدد مشخص کردن مسیر زنان ما هستند. قطعاً زنان سلول های حیاتی جامعه اند و قطعاً طبیعت بانوان تأثیرگذار در رشد و اصلاح جامعه است و قطعاً زنان ما بیشترین زمان را در استفاده از رسانه ها مخصوصاً تلویزیون را دارند.
وی گفت: این آمارها تأکید می کنند، اگر آقایان در هفته 180 دقیقه تلویزیون می بینند، خانم ها در روز تقریباً این میزان می بینند، هنوز اکثریت زنان ما شاغل نیستند. منتها ما اوّل باید این را در فرهنگ خودمان معنا بکنیم. الآن ایشان در جملاتش هست که هر کس از خانه بیاید بیرون مثلاً و یا بیرون از خانه آمدن ارزش است مثلاً، این شبه تفکر فمینیستی است.
استاد حوزه و دانشگاه اذعان داشت: امام خمینی(ره) که معمار انقلاب اسلامی ما هستند یک جمله فرموده اند که حضور سیاسی برای خانم ها واجب تکلیفی است و آن تکلیف شرعی است. همین را یک کسی می خواهد حل کند، لازمه این، این است که از خانه بیرون بیاید، بیاید تعلیم ببیند، یاد بگیرد، تشخیص بدهد. یک وقتی در این جمع امام می فرمودند اگر چه برخانم ها جهاد لازم نیست، امّا دفاع زن و مرد ندارد. با این حرف امام، بسیج خانمها تشکیل شد.
وی افزود: خانم ها تعلیمات نظامی را در موضع نظامی باید یاد می گرفتند و این لوازم بسیاری داشت از جمله این که بسیاری نمی توانستند با چادر این کار را انجام دهند، خب ما الآن می بینیم در واقع خانم های ما با این وسایل تکنولوژی از پس کارهای خانه شان برمی آیند.
همتی کار متناسب با تحصیل انجام شده توسط زنان را حق آنان دانست و ابراز داشت: الآن در تمام دانشگاه های کشور، در همه حوزه ها دانشجو پذیرفته می شود حالا این خانم که تحصیل کرده، خواست در حوزه ای که تحصیل کرده و زحمت کشیده، استفاده کند، ما و شما بیاییم و بگوییم خب، نه دیگر و این سؤال مطرح می شود که شما برای چه این سرمایه را هدر دادیده اید؟
وی با اذعان به این که برای تمام این سئوال ها جواب شخصی دارم ولی آن ها را مطرح نمی کنم تا چالش ها مشخص شود، افزود: تلویزیون اشتغال زن را به عنوان یک ارزش معرفی می کند، آیا اسلام با اشتغال بانوان مخالفتی دارد؟ خیر با آن دو شرطی که فرمودند که هر دو شرط هم معقول است یعنی بیرون آمدن از خانه زن را بی هویت نکند، زن خرد نشود، به گناه هم نیفتد و گناه هم ایجاد نکند.
عضو شورای پژوهش مرکز مدیریت حوزه علمیه خواهران گفت: اگر ادعای جامعه اسلامی داریم، به جایی که بگوییم این شرط در جامعه محال وقوعی دارد پس بنابراین بگوییم همه خانم ها یکی از این دو مورد بیان شده سرتاشان می آید، پس بروید در خانه هایتان بنشینید و حسن تبعل هم از امور بسیار خوبی است که مورد تأکید است.
وی افزود: شخصی پیدا می شود و می گویید شما نمی خواهید در جامعه امروز الگویی ارائه بدهید که زن هم انسان باشد، هم دانا باشد، هم تأثیر گذار باشد، هم عروسک نمایش های اجتماعی نباشد. خب باید سرمایه گذاری کنید و بهای آن را هم بپردازید. بهای آن این است که اگر خانم شاغل داریم، بتوانیم برای آن خانم های شاغل تا حد مطلوب محیط های امن ایجاد کنیم و بتوانیم قوانینی در مجلس تصویب کنیم که در مورد کار بانوان انعطاف داشته باشد.
همتی تصریح کرد: اگر قانون کارمان را از کشورهای غربی می گیریم، می گوییم حضور بیرونی یعنی خانه هیچی، زن در یک دو راهی ماند. همه، آن درک و بینش دینی را ندارند، آن مایه را ندارند. ایمان یک مفهوم مشکک است از کسی که می گوید «اشهد ان لا اله الا الله» در دایره ایمان زبانی وارد شده که کسی که مثل حضرت زهرا سلام الله علیها مراتب بالای عرفانی را طی کرده.
وی افزود: ما در قوانین منعقد درباره خانم ها قانون گذاشتیم که انعطاف دارد مانند قوانینی که درباره بچّه دار داریم و یا شرایط بچه کوچک داشتن، نیمه وقت، تمام وقت و… ، ما هم به دنیا اعلام می کنیم با این شرایط زنانی را پرورش داده ایم که مثل جامعه غرب شما عروسک خیمه شب بازی درست نکرده ایم.
استاد حوزه و دانشگاه با بیان این که الآن فمینیست یک بار منفی دارد امّا هیچ کس نمی گوید مؤلفه های فمینیست با مؤلفه های پذیرفته شده حقوق زن، یک به یک چه وضعی پیدا می کند، افزود: ما زن ها می گوییم چرا می گویند آقایان باید در خانه دخالت کنند، کمک کردن آقایان در حوزه نگهداری مدیریت خانه کجا، در چه تحقیقی با فیزیولوژی و روانشناسی تمام آقایان مخالف در آمده؟
وی بیان داشت: خانم شهید مطهری(ره) می گوید من سوم یا چهارم ابتدایی از روستا به قم آمدم، آقای مطهری بعد از کلاس رفتن و برگشتن به من گفتند، خانم اینکه من بروم کار و بحث و تحقیق و شما همیشه بخواهی در خانه تنها بمانی، این خوب نیست بیاید بروید درستان را بخوانید و خود آقای مطهری در زمان شاه خودش زنش را می برد مدرسه و به خانه بر می گرداند.
همتی با تأکید به این که این خاطره را خود ایشان تعریف کرده اند، افزود: کلاس 12 دیپلم گرفتم که به ایشان گفتم بچّه ها سه تا شده اند و من دیگر نمی توانم درس بخوانم ولی خودتان یک درسی برای من بگذارید و آقای مطهری تا شب پنج شنبه کلاسی تحت عنوان اخلاق و اصول عقاید برای من گذاشتند که خودشان یک ساعت قبل از آن مثل کلاسهای بیرون در یک اتاقی مطالعه می کردند و کلاس برای من میگذاشتند.
وی اذعان داشت: زن بی سواد نادان بی مهارت، فرزندان متناسب نسل امروز نمی تواند تربیت کند و هر کسی در خانه است این طور نیست که او در کنار بچّه هایش توفیق داشته باشد. هر کس که بیرون می آید این طور نیست که بر همه مبانی اعتقادی ستم آشکار کرده باشد.
عضو شورای پژوهش مرکز مدیریت حوزه علمیه خواهران گفت: تلویزیون ما بر اساس دیدگاه خودش فیلم می سازد و من همه این انتقادها را قبول دارم، ما هم بالاخره یه چیزی داریم برای پوشش خانم ها نظارت می کند در حد مجریان و اخبار گویان و… .
وی در ادامه یک پرسش مطرح کرد و گفت: اصلاً زن ها باید هنرپیشه و بازیگر بشوند یا نباید بشوند؟ ما زن بازیگر را چادر سرش میکنیم، دیالوگ خیلی خوب میدهیم، این خانم دختر با عفت، محجبه و خانوادۀ مذهبی و… بودند ولی همین خانم چند ماه بعد فیلمی بازی می کند، فاجعه، کسی که این دو را می بیند چه می فهمد؟!
همتی افزود: تأثیرگذاری مثبت رسانه یعنی چهره مثبت زنان در فیلم ها و سریال ها ارائه شود و الآن چیزی که مردم را دچار تعارض کرده ای است که یک زمانی رادیو و تلویزیون کفر و طاغوت بوده و همه مذهبی ها نداشته اند و وقتی انقلاب اسلامی به رهبری مرجعیتی مثل حضرت امام اتفاق افتاد، این اعتقاد هم ایجاد شد که بالاخره اینجا یک چیزهای خلاف اخلاق اتفاق افتاده، خب خیلی ها بچه های خودشان را به تلویزیون سپردند امّا بعد از 35 سال هنوز نمی توانیم سیاست گذاری کنیم که از این تلویزیون چه می خواهیم. این نیست که ما فکر کنیم همه آگاهانه می خواهند ریشه باورها را بزنند، تلویزیون هم یک شورای نظارتی دارد.
وی در پایان صحبت های خود اظهار داشت: من واقعاً مانده ام که اگر ما بخواهیم در سریال ها زنان مثلاً باسواد، تحصیل کرده و تأثیر گذار از میان قشر مذهبی معرفی بشود، این یعنی شما چه پیش فرض هایی را دارید امضاء می کنید؟ و هرکس از خودش بدش می آید وقتی روابط نزدیک پشت صحنه ها را می بیند.
استاد حوزه و دانشگاه در مقام جمع بندی گفت: به اعتقاد بنده حرف ها پارادوکس است، یک جا یک چیزی را می گوییم، جای دیگر چیز دیگری را و به نظر من رابطه فرهنگ جدی است. قبلاً یک کوفته پختن صبح تا ظهر طول می کشید ولی الآن با سبزی آماده و… در کمترین زمان هر غذایی را می پزند. بقیه وقتش را نمی توان گفت بنشیند و عبادت کند و بالاخره کانال عبودیت برای هدف خلقت تعبیه شده است و همه نسخه هایمان خیلی پای پیاده کردن نیست.
قسمت چهارم جلسه کرسی آزاداندیشی؛ پرسش و پاسخ
یکی از طلبه های حاظر در جلسه: نکته ای که می خواستم بگوییم صحبت های آقای فروهر. خب من یکسری نقد به صحبت های ایشان برای من جالب بود. یکی اینکه همین جریان هایی که گفتند در فیلم ها هست اگر دقت کرده باشیم می آیند فیلم سازها جریان هایی که در جامعه هست، در واقع معضلات جامعه را نگاه می کنند و بر اساس آن فیلم سازی می کنند. یکی دیگر از چیزهایی که با آن فیلم سازی می کنند می آیند ببینند علایق مردم چیست، مردم بیشتر به چه چیزهایی علاقه نشان می دهند، نسبت به آن واکنش نشان می دهند، دنبال چه هستند، می آیند با آن فیلم می سازند و من فکر می کنم بیشترین دغدغه شان هم آموزش به مردم نباشد. بلکه دغدغه شان سرگرم کردن مردم است و اینکه اوقات فراغتی در کنار تلویزیون داشته باشند و مسیرهای اشتباه دیگری را طی نکنند. به خاطر همین من فکر میکنم بیشترین مشکل در جامعه ما کم کاری خود ما طلبه هاست. کم کاری متخصصینی که در این امر هستند و وارد صدا و سیما نشدند و واقعاً یک عملیات جدی انجام نشده، فقط در حد نقد صدا و سیما و فیلم بوده و اینکه آنها باید چه کار می کردند و اینکه ما باید چکار کنیم، کار نشده است.که ما باید خودمان به صورت تخصصی به عنوان یک رشته البته در قم گذاشتند ولی به صورت تخصصی حداقل در اصفهان که کار نشده است. افرادی که واقعاً استعداد دارند در این زمینه کار کنند و حتماً باید کار بشود چون صدا و سیما نقش بسیار مهمی در فرهنگ جامعه ما و در همین مثلاً زمینه فیلمی نیست.
اگر فیلمی که ساخته می شود بیایند جایگاه اصلی مردم را که مثلاً مرد باید چه وظایفی نسبت به زن داشته باشد. آیا در جامعه ما واقعاً مردها دارند وظایف اصلی خود را از نظر اسلام اجرا می کنند؟ آیا حقوق زن را پرداخت میکنند که زن به این تصویر کشیده شده؟ آیا مهریهای که اسلام گفته که به هر حال زن یک اطمینان خاطری از نظر اقتصادی داشته باشد و نخواهد دستش جلوی کسی دراز باشد، آیا این دارد به زن ها پرداخت می شود، یا بحث مهریه در موقع طلاق مطرح میشود؟ خب اینها وظیفه حوزه است که بیایند واقعاً مردی که از نظر اسلام وظایفش را انجام میدهد در فیلمها نشان میدهند در قبال آن زنی که وظایفش را انجام میدهد نشان بدهند.
یکی از طلبه های حاظر در جلسه: سلام علیکم عرض ادب و سلام وتشکر به خاطر انتخاب موضوع و ضرورت فعلی که ما روی این بحث باید خصوصاً طلبه ها وقت بیشتری بگذاریم و کارهای پژوهشی انجام بدهیم. امّا سؤالی که از بحث های خانم همتی ذهن من را مشغول کرده، اینکه فرمودند سبک زندگی از غرب وارد کشور ما شد60 -50 سال پیش، که 30-20 سال است در کشور ماست. من اطلاعات تخصصی در این زمینه نداشتم ولی فکرم را مشغول کرد که حالا کتب دینی ما، سیره معصوم ما، مملوء از آموزه های سبک زندگی اسلامی است. چرا ما این مقوله را می گوییم که از غرب وارد شده؟
خانم کربلایی: “واژه” از غرب وارد شده است.
یکی از طلبه های حاظر در جلسه:: اگر منظور واژه باشد بله وگرنه ما خود سبک زندگی اسلامی را کتب زیادی داریم از علمای بزرگ که چه زیبا سبک زندگی را به ما آموزش می دهند. می خواستیم یکم دقیق تر خب ذهن من درگیر شد که اسلام در این زمینه مواردی داشته است.
یکی از طلبه های حاظر در جلسه:: نمی دانم حرف درسته یا نه؟ ولی چون خودم درکش کردم خواستم به شما هم بگویم که اگر مشکل حل می شود، همین جا یک فکری برایش بکنیم. من خودم احساس می کنم که مشکلات اقتصادی و اینکه طلبه هم روز به روز دارد زیاد می شود، باعث می شود که چه متدینین چه غیرمتدینین نیاز داشته باشند به مادیات. کلاً در زندگیشان نیاز دارند که وارد جامعه بشوند، نیاز به شغل دارند. کسی که متدین است رعایت می کند ولی روحیه اش ضربه می خورد ولی خواه یا نا خواه وقتی خسته باشی و برای این که روحیه بهتر شود مجبوری با نامحرم حرف بزنی و این خیلی تأثیر بدی دارد چون من خودم تجربه کردم. ولی این چند وقته دیدم که حالا نمیگویم که همه نیازمندند ولی دیدم که برای معیشت زندگیشان باید به شغلی روی بیاورند…. و توجّه نمی کنیم که اقتصاد می تواند دین را بگیرد.
خانم کربلایی: ممنون از طلاب. جناب آقای فروهر برای پاسخگویی در خدمتتان هستیم .
آقای فروهر: عرض سلام مجدد. تشکر می کنم از خانم های بزرگوار که سؤال مطرح کردند. مقاله را از سر و ته آن زدم که خلاصه شود و روی سر فصل ها پیش برویم که این اتفاق نیفتاد. ان شاء الله برای جلسات بعدی. امّا در مورد صحبت هایی که سر کار خانم ها داشتند به نظرم می رسد که آن مبحث که باید در موردش صحبت کنیم یک مقدار ضد قضیه است. هر کدام این مباحث که عرض کردم چالشی و حساس است که ساعت ها بحث کردیم و نتیجه گیری ها هم شده است. امروز تخصصی بحث کردیم که آیا جریان فمینیستی در کارخانه تلویزیون ما وجود دارد یا ندارد؟
بیایید ببینید در این سریال در این جریان این اتفاقات دارد می افتد. من فکر می کنم راجع به این اگر بحث می شد خیلی بهتر بود. حالا در مورد مسائل اجتماع هم بحث چالشی هست، بحث مهمی است. کسی با اصل حضور زن در بیرون از خانه، عرض کردم ریشه و دلیل قرآنی دارد. البته هستند کسانی که می گویند زن نباید بیرون از خانه بیاید، واقعاً دستشان خالی نیست. آن روایت مشهور که پیامبر (ص) بین اصحاب یک سؤالی را مطرح کردند که “خیر من النساء” آن چه بهترین است برای زن، هیچ کس نتوانست جواب بدهد امیرالمؤمنین از خانم حضرت فاطمه(س) سؤال پرسیدند و جواب به پیغمبر دادند که خانم فاطمه زهرا(س) فرمودند بهترین حالت برای زن این است که نه مرد او را ببیند و نه او مرد را ببیند. خب وقتی این اتفاق افتاد مردم رفتند سوراخ های خانه شان، درزها را پوشاندند. و یا منابعی هست که الان نمی خواهم عرض کنم. اگر توقف کنیم. مثلاً اگر بیاییم بگوییم این اتفاقات می افتد ولی در مورد اشتغال در جهت فمینیستی و این جریان های عشقی که هر سریالی بیان می شود آیا این اتفاق واقعاً افتاده یا نه. این مسئله به نظرم پرداخته نشد. این جا ما بیاییم بحث کنیم مثلاً اشتغال زنان چیست. خب موضوع بحث نیست. موضوع چیز دیگری است. موضوع را ارزیابی کنیم، سبک زن و بازنمای آن در تلویزیون را. یک مسئله دیگر اینکه مانور دادیم و وقت کردم و گوش دادم، ایشان می فرمودند که زن باید توی خانه بنشیند؛ اگر بی سواد و کم سواد باشد نمیتواند بچّه تربیت کند و شهید مطهری. من نمیدانم تعریف شما از سواد چیست؟ خود این سواد کلاسیک مثلاً مرحله ای از دیپلم تا دکترا و فوق دکتری طی شود، این خودش بحث است. این همان نگاه فمینیستی است که هنوز بحث کلاسیک بودن است. امّا سواد، سواد کلاسیک نیست. وقتی زنی که در خانه است مثلاً کم سواد و بیمدرک است، خوب این بحث مدرک گرایی است دیگر. وقتی نمی تواند بچّه خوب تربیت کند، همان شهید مطهری که شما مثال زدید چگونه تربیت شده بود؟ از یک خانه ای که مادر بی سواد بود. مادری که سواد نداشت امّا معرفت داشت، علم داشت. دو تا نکته مهمتر که در کل این جریان صحبت ها شد و می شود دید.
به نظر می رسد که حالا خروجی این جلسه که اینجا به شما عنایت می کنم از کسانی که در این حوزه کار می کنند چون واقعاً بهش نیاز داریم. الان مقاله یا نوشته بنویسید، از این طرف ما خودمان نمی آییم کار کنیم. ما یک جلسه آقایان صدا و سیما بودند و انتقاد کردند برگشتند صراحتاً گفتند که شما فقط انتقاد دارید. کجا یک کار فاخر با ارزش خوب تولید شد که عرضه نشد؟ ما در عرضه فکر واقعاً کار نکردیم. الان فعلاً بیایید در این جلسه تمرکز روی این موضوع کنیم که آیا کار تلویزیون ما آموزش است یا تربیت؟ اگر حوزه هر دو ترکیب شود مشخص است. ببینید کسی که کار تربیت انجام می دهد خودش باید تربیت شده باشد. اگر نکته کارگشایی است توی مقاله ام اشاره کردم. وقتی شما تلویزیون را عهده دار تربیت می کنید، خانمی مثل ستایش میآید ترویج به دختر من میکند، به بچّه من میکند. خوب این روی آنتن خوب است. شما یک سرچ کوچک ساده کنید در مورد عکس ستایش روی اینترنت داشته باشید. اصلاً خجالت می کشید. یا مثلاً خانم میآید روی آنتن هر شب همه او را می بینند، اما همان عکسهای سر برهنه اش دست به دست می شود. آن وقت اصلاً شرایط تربیت ندارد. یک مقدار آموزش باید روی این قضیه بشود و بحثش یک مقدار مفصل است و بعد در جای خودش راجع به آن صحبت می کنیم. یک نکته دیگر هم این که می خواهم جمع بندی داشته باشم، می خواهم نگاه کاربردی داشته باشم.
حالا بگویید ارزیابی کردن این قضیه روی این موضوع چه توجیهی میتواند داشته باشد. ما اصلاً نرسیدیم که یعنی بحث را در موردش خوب صحبت کنیم. اصلاً این نگاه شما. این مسئله که شاید موافق داشته باشد، اصلاً این نسیت. من خودم تو جریان صدا و سیما هستم، این نگرانی واقعاً نیست. یعنی کسی نیست که اقدام کند از زنان در تلویزیون از بازنمایی که زن داشته است. چون اصلاً نمی توانند دفاع کنند. میخواهند بگویند که فلان شخصیت را آورده ایم هنر پیشه اش کرده ایم. یک شخصیت این زن فلان اتفاق برایش افتاد و جالب است آن زن هایی که کار ارزشی کردند یواش یواش از بدنه صدا و سیما کنار گذاشته شدند. یک مجری توانمند با سابقه که همه می شناسند، سر حجاب خودش مانده، سر ارزش هایش مانده. روی اعتقادش واقعاً یک زن نمونه اسلامی است. جالب است با هزار ترفند این زن را از بدنه صدا وسیما جدا کردند. حالا مشخصاً بگوییم چکار باید بکنیم. این جا خیلی حرفها هست. خیلی کارها هست و این جلسه را من از اولش شأنیتش غیر از ایجاد دغدغه برای شما نیست. چون موضوعش مهم است و پروژه است و نمی توانیم در یک جلسه راجع به آن صحبت کنیم.
جلسه قبلی من شبکه های اجتماعی بوده، می شود دو ساعته بحث را جمع کرد. اصلاً شخصاً شما را به این نتیجه می رسانم که آیا از شبکه های اجتماعی اصلاً استفاده می شود یا نه؟ ایا از موبایل استفاده می شود یا نه؟ اما این موضوع غیر از آن است. این جلسه خوبی اش فقط ایجاد دغدغه است. دغدغه روی این که آیا شما این جریان نقش زن که حالا خانم هم یک اشارهای فرمودند خب ببیند استفاده ابزاری از زن میشود یک جریان هدفمند شده است. خانم گلشیفته فراهانی میآید فعلاً هشت تا فیلم دفاع مقدسی بازی میکند. خب این وارد صدا و سیما می شود، جایگاه پیدا می کند، هشت تا فیلم ارزشی پیدا می کند. بازی هشتمی که تمام می شود یک جمعی از بسیج و بعضاً در جزیره ای که آنجا به شهدا و نظام و انقلاب همه توهین می کند وفیلم آن هم پخش میشود. این فیلم را توی شبکههای عمومی هم اکران میکنند و بعد از آن از ایران میرود. به آن کشور که وارد میشود روسرساش را برمیدارد و زیر پایش میاندازد و میگوید این عامل پس رفت من است. یعنی روسری، حجاب، باعث شده من پیشرفت نکنم. خب حالا مشکل حل شد، تو غرب پیشرفت می کنم. دقیقاً هشت تا فیلم ایشان بازی کرده. فیلم بوی گلاب و یک مشت دروغ و… فیلم های ایشان از رقاصی شروع می شود و به نقش روسپی می رسد، بعدش می رود در نقش یک… بازی می کند تا ببینی چی شده رفته با یک فرد مستهجن در دنیا دیکاپریو که شخصیت اول فیلم تایتانیک را داشته، بازی کرده است. حالا این نمی تواند بازی کند. جالب است توی هر موردی هم که می رود شکست می خورد. خب این پیشرفت تا کجا رفت؟ اینها درد ندارد؟ آن جریان هدفمندی که می گویند من و شما نیستیم کدام یکی اش وارد این جریان می شود. وقتی ما نباشیم و این جریانات را ندانیم.
آقا در جریان رساله نوین در پشت تریبون، خدا را شکر ما به واسطه گلشیفته فراهانی داریم در دنیا دیده می شویم. آخر این دیده شدن است مثلاً؟! به چه شرطی می خواهی دیده شوی؟ اگر می خواهی این طور دیده شوی که خب خیلی خانم ها این طوری دیده میشوند. من حرفم این است ما در این جریان نیستیم. اصلاً حرف نداریم.
این نکته را بگویم در مورد این سؤال که مطرح شد سبک زندگی را پرسیدند. من این را واقعاً نمیدانم چه اصراری است روی طرح بعضی از مسائل که باز خورد خوبی ندارد. مقام معظم رهبری نزدیک 50 هزار اثر دارند. یک آقایی با شخصیت، شخیص، دکترا، در مورد سبک زندگی در جمع صحبت می کند. اگر شما واقعاً دارید راجع به نکاتی که رهبری راجع به سبک زندگی با هر عنوان گفتند، گریه تان می گیرد. آن آقا رفت پشت تریبون دقیقاً یک ساعت و 45 دقیقه نظریات نمی دونم چی و چی آورد و برای ما ثابت کرد که سبک زندگی اول در غرب آمده و الان هم با عرض معذرت دوره هم جنس بازیهاست. خب آقا تو چرا از آن طرف می افتی؟ مقام معظم رهبری در سخنرانی در مورد مجلس خبرگان نکات فوق العاده مهمی را مطرح کردند. یک بنده خدا جانبازی روی صداقتش بلند شد وسط مجلس گفت به آقا بگویید که مثلاً بعد از سخنرانی تو دفترشان گفت به آقا بگویید چرا دفتر ندارید. آقا دیگر تمام حرف رهبری زده شد. دو سه ماه در شبکه های اجتماعی این کلیپ رفت وآمد و… فلان شد.
الان خود مقام معظم رهبری اثر دارند برای سبک زندگی. در خراسان برای سبک زندگی آن مسائل پیش آمد. در ادارات چرا این جوری می شود؟ در رانندگی چرا این جوری می شود؟ اصلاً این آقا چی فرمودند؟ گفتند اصل را بگیرید، طرح این مسئله. من می گویم… این مسئله اصلاً گفتن ندارد. سبک زندگی یک کلمه فارسی است. شاید لفظاً بگوییم خب سبک زندگی چند سال است آمده امّا خب خانم اشاره کردند سبک زندگی ما داریم، حرف داریم، مجموعه را ما داریم. می خواهیم بگوییم ما حالا، نمیدانم وقتم چطوریه و گرنه یادداشت کردم عرض کنم خدمت شما. زمان ما چطوره؟
خانم کربلایی: فکر کنم کافی باشد، اگر مجدد فرصت داشتیم در خدمت هستیم. خانم دکتر همتی بفرمایید.
خانم دکتر همتی: بسم الله الرحمن الرحیم. ابتدا این که بزرگوار فرمودند خب انتظار این بود که مثلاً صدا و سیما برنامه اش فمینیستی است. و کس دیگری بگوید نیست و ما بگوییم هست. بنده حرفم کلانتر از این بود. گفتم اصلاً تعریف مشترک در حوزه فمینیست نداریم. من الان میگویم اگر زن ناتوان باشد، بیسواد باشد، مادر نیست. شما می گویید همه این نگاه کلاسیک مدرکی، نگاه فمینیستی است عذر می خواهم ابداً. من هم اقلاً این روایتها را در حوزه دیدم معرفت همه اینها. اصرای که بنده میگویم این که رشد همه جانبه زن موجب رشد که مادری خوبی داشته باشد. البته ما بحث نمیکنیم یعنی واقعاً آن که معتقد است زن انسان است یعنی شما زن را یک موجود ذو ابعاد کثیر که به عنوان اسلامی مسلمان همه آنها را رشد بدهی یا شرایطش را فراهم کنید، نگاهش کنید. اگر چه در یک زمانهایی، در یک اقتضائاتی، یک موقعهایی، یک ایجابهایی دارد. با این دیدگاه ما تفاوت دیدگاه پیدا می کنیم. بنا براین من اگر بگویند که صدا و سیما برنامه هایش فمینیستی است؟ می گوییم صدا و سیما برنامه هایش سرگردان است. نمی دانم بسته به آن آدمی که یک چیزی را فهمیده می خواهد فیلم درست کند. همه چی در آن است. فمینیستی هست، غیر فمینیستی هم هست. غیر متحجرانه هست. هر چی هست عرض کردم ما ننشسته ایم این ها را معنی کنیم. هر کسی از زن و حقوق زن می گوید، ایها الناس فمینیستی نیست. اشتغال صحیح مساوی با فمینیست نیست. اگر چه که افراط در همه حوزه ها هست. امّا فکر می کنم دیگر توضیح ندهم. ولی اینکه عرض کردم لایف استایل یک مفهوم انگلیسی است. در واقع، یک واژه ای است که از غرب آمده است. ترجمه کردیم. منظورم این کلمه است… 1938 …است. در واقع یهودی تبار و بعد هم نوشتم فلانی. حالا من کار ندارم امّا این دوستانمان فرمودند سبک زندگی سیره است. خوب ایشان اینگونه فرمودند، امّا در واقع اینگونه نیست. الان سه تا پایان نامه که یکی با خود من در موردش بحث می شود. بینید سیره، شما سیره نبوی آقای مطهری را ببینید. سیره را متن عربی نقل میکند و میگوید کم هستند کسانی که در این دنیا منطق عملی بر همه رفتارهایشان حاکم باشد که بشود از آن ها مبانی انتزاع کرد. من گفتم بعضی میگویند فرهنگ، سبک زندگی فرهنگ است. به یک معنا خاصتر از فرهنگ است. سیره نیست دقیقاً در چون میگوییم سیره معصومان. شما کجا میگویید سیره همتی را بگویید؟ همتی خیلی باید چیز باشد که سیره داشته باشد. اصلاً سیره به او اطلاق نمیشود. سبک زندگی روترین، ظاهریترین سطح عملکردها می شود. بنا براین که حالا بزرگان در فرهنگستان معنا می کنند که مثلاً ما به جای آن، این را بگوییم درست و با دقت عرض کرده اند. ولی بالاخره یکی از آن ها مفهومی در فرهنگ ها مطرح نمی شود که فی البداهه خلاقیتی داشته باشد که سابقه ای در گذشته نداشته باشد. یک اتفاقی می افتد، در علوم هم می افتد چه برسد به واژه ها. خب تشابه هایی هست می توان با همان تشابه ها، کار آمد کرد.
بنده هم عذر می خواهم در نهایت با همه آن موضع درست در حوزه زنان موافقم. ولی می گویم کار می خواهد این حوزه. ما با 36 سال سابقه این کار را نکردیم. هر کدام از ما نظراتمان را به جایی که تریبون گیرمان بیاید و مصاحبه باشد سعی می کنیم تبیین کنیم. آخرش کی میخواهد چی بفهمد، الله اعلم. باز هم تشکر می کنم ببخشید.
خانم کربلایی: خسته نباشید مجدد خدمت اساتید بزرگوار. من ده دقیقه در خدمتتان هستم.درست است آقای ناجی نمی خواهم بیشتر از این مزاحمتان بشوم. سعی می کنیم یک جمع بندی داشته باشیم از بیانات دو بزرگوار و پاسخ کوچکی هم به هر دو بزرگوار داشته باشیم. حضرت علی(ع) می فرمایند از بزرگترین نعمت های خداوند بر بنده اش این است که او را در برابر خودشناسی و خودسازی یاری می کند.
با توجّه به این موضوع سبک زندگی اسلامی ایرانی، من فکر می کنم یک معرفی اجمالی، یک شناسنامه کوچک برای زن ایرانی درست کنیم. من معتقدم که زن ایرانی اسلامی چهار اصالت و ریشه دارد که محترمانه می گویم بعضی از این تاج ها بر سر هر زنی در دنیا نیست ولی بعضی از آنها هست. اولین تاج کرامت انسانی است « وکرمنا بنی آدم…». که تاج کرامتی است که خداوند به صراحت خودش می گوید که بر سر هر بنی آدم گذاشتم. دومین تاج کرامتی که بر سر زن هاست، تاج کرامت جنسیتی است. حضرت رسول الله فرمودند: «احب من دنیا ثلاث». سه چیز از دنیای شما دوست دارم. همه شما این حدیث را شنیده اید. ولی الان من با موالات و تفاخر این حدیث را می خوانم: «العطر، النساء و قره عینی فی الصلاه». زنان را دوستشان دارم. جنس زن نزد اول ما خلق الله فرمودند اول محبوبیت دارد. این خودش یک پایان نامه است. برویم ببینیم چرا حضرت رسول محبوبشان جنس زن است. ما می دانیم که این حدیث تأثیر زیادی روی کسانی که مثل ابن عربی، صفحات زیادی از کتابش را اختصاص داده برای تفسیر این حدیث. ما می دانیم که محبوبیت این جا، محبوبیت صرف نیست.
همین دیروز بد نیست بدانید که یک خانمی زنگ زد معاونت پژوهش، گفت سؤال قرآنی دارد. گفتم وصل کن. گفت خانم، یک چیزی دوستانم در تلگرام برایم فرستاده اند شبهه شده برام می خواهم بپرسم. گفتم بپرس. باورتان نمی شود شروع کرد تک تک آیات سوره احزاب را خواند. آن چیزهایی که مربوط به زندگی حضرت رسول(ص) بود و آن چنان شبهات شدیدی نسبت به حضرت کرد که من مانده بودم. گفتم این ها را از کجا آوردی؟ گفت یک کانال تو تلگرام. گفتم کدوم کانال؟ گفت سایت اهورا مزدا. چرا همسران حضرت رسول(ص) بعد از ایشان نمی توانستند ازدواج کنند؟ چرا هر وقت با هر کدام از زنانشان می خواستند می توانستند باشند و هر وقت نمی خواستند نباشند؟ واین، سؤالات خوبش بود که برای شما مطرح کردم. سؤالاتش را شفاف مطرح می کرد. تو یک کلمه گفتم حضرت رسول(ص) 9 تا ازدواج داشتند و این سایت اهورا مزدای شما فکر می کند…زن در اسلا م آقای طباطبایی را بخوانید. انگیزه های حضرت رسول(ص) از ازدواج های متعددشان و مشخصات این 9 زن را یکی یکی علامه آورده اند و مطرح می کنند.
وقتی حضرت رسول(ص) می فرمایند: «احب النساء» اصلاً معنای انحرافی به ذهنتان نرود. جنس زن را دوست دارند. پس یک تاج دیگر هم به سر ما زن های ایرانی اسلامی هست؛ محبوبیت عند رسول الله(ص). یک تاج دیگری هم که به سر ما هست دین ماست. ببینید ما زن یهودی، مسیحی، زرتشت، بودا، هندو، همه این ها را روی کره زمین داریم. هفت میلیارد جمعیت داریم وقتی میگوییم زن، هر کدام از این ها را می بینیم. ولی تاج کرامت بلورین بر سر زن اسلام و زن مسلمان است. به دلایل مختلف که یکی از آن ها ختم نبوت است. یکی هم الگوی برتری که ما داریم. وجود حضرت زهرا(س) به عنوان الگوی ما. پس دوباره تاج دیگری است. و تاج آخری که کرامت ما زنان ایران را می رساند ایرانی بودن ماست. ما اصالت داریم، ما ریشه داریم. کشور ما کشور 5000 ساله است. ریشه و اصالت در شخصیت ما تأثیر میگذارد و هیچ کس نمیتواند آن را انکار کند. اگر مراجعه کنیم به شخصیت یک زن آمریکایی دیگر متفاوت است. حتی با ما متفاوت است. زیرا فرهنگ ما غنی است. فرهنگ ما سه تا دین را گذرانده است. دین اسلام، زرتشت و قبل از زرتشت و این به ما شخصیت می دهد. حالا من تلویزیون را روشن می کنم بگذار ببینیم شخصیت زن اسلامی ایرانی با این چهار تاج کرامت در تلویزیون نمود دارد یا ندارد؟ خودتان را با این تاج های کرامت در تلویزیون می بینید یا نمی بینید؟
یک نکته ای را آقای فروهر مطرح کردند، من فکر می کنم مغز کلام شما بود. بحث فمینیست و بحث تأثیر فرهنگ غرب روی ما، روی تلویزیون ما. غرب، ابلیس(آمریکا) زمان است. ما منکر آن نیستیم ولی تلویزیون ما متأسفانه الان حرف ابلیسش را گوش نمی دهد. فمینیست در غرب و تلویزیون در غرب، برای ما زن اکشن می پروراند. زن رئیس پلیس، زن خلبان، زن رئیس مافیا. تلویزیون ما این کار را نمی کند. تلویزیون ما زنی عروسکی که با چادر است را به ما می دهد و این قابل تأسف است. ما مثل زن غرب نیستیم. فمینیست را با فمینیست مبارزه. المره ریحانه لیست بقهرمانه است. آن ها می خواهند زن را قهرمان بار بیاورند. چرا؟ چون می خواهند نقد بزنند در حاشیه. ولی ما این کار را نمی کنیم. آیت الله صدیقین تشرف آورده بودند اصفهان. همایش اخلاق و حوزه سخنرانی داشتند ایشان. سه نکته قشنگ گفتند. آن را می شود در جمع طلبه ها گفت. گفتند آمریکا تقصیر کار نیست. نفس های ما تقصیر کار است. آمریکا که الان ستاره های تلویزیونی ما را که ندارد بروید فیلم هایشان را ببینید. کاملاً محتوای فرهنگی آن ها با ما فرق می کند. زن ایرانی زنی است که در سیستم بزرگشده است. از این لحاظ مرد برایش ارزش دارد، مرد پادشاهش است. زن اسلامی به لحاظ ریحانه بودن در زندگی خود نیاز به یک مرد دارد و قهرمانش مرد است و این در سیستم غربی، مرد دارد حذف می شود. حالا برویم در تلویزیون، یک سریال دارد به نام پایتخت، مردها همگی مردای سبک سر. مغزدار نیستند. این ها مردهای جامعه ما هستند. تلویزیون را روشن می کنیم مرد ما پیشبند بسته است. تعبیر درستی دارند خانم همتی. چه اشکالی دارد مرد کمک زنش در هر عرصه ای باشد؟ حضرت علی(ع) به حضرت زهرا(س) کمک می کردند. ولی مرد ما مرد پیشبندی نیست. متأسفانه در تلویزیون ما هم مرد لوث شد هم زن.
چند روز پیش یک جایی کرسی داشتیم من بحث لوازم آرایش را مطرح کردم. بالغ بر 8 میلیارد هزینه سالانه به خاطر لوازم آرایش از کشور خارج می شود. ما در این زمینه پیرو غرب نیستیم. اتفاقاً پیرو عربستان صعودی هستیم چون در خاورمیانه اولین کشور مصرف کننده عربستان و دومی ایران است. فیلم های غرب را ببینید، اصلاً آرایش ندارند. چه برسد به اینکه بخواهند زن را مرد کنند! زن را می خواهند از ریحانه بودنش ساقط کنند. حالا یکی اسم این هنرپیشه های ما را بگوید. چه دلیلی دارد این همه بزک کردن. این 20:30 ما که می خواهد اخبار بگوید و اخبارش اینقدر صحیح است چه نیازی دارد که مجری حتماً باید پشت چشمش را بکشد و بیاید اجرا کند؟
ما بازیگر ستاره داریم. لیلا حاتمی که درخشش کرد در چند فیلم، خداییش هنرپیشه ای است که اهل آرایش نیست. چرا هنر را به ابتذال میکشید؟ آیت الله جوادی آملی تعبیر خیلی قشنگی دارند: هنر، تجلی حق و حقیقت است. هنر از خیال و توهم بر نخواسته است. من معمای شاه را چند روز پیش گفتند ببینیم. گفتم باشد. برای اولین با نشستیم دیدیم. این زنان که مال 60 سال پیش بودند آنقدر آرایش داشتند که گفتم بچه های عزیزم من نه سراغ دارم مادرم این جور آرایش داشته باشند نه مادر بزرگم. چرا تاریخ را خراب می کنید؟ چرا هنرپیشه ما فکر میکند اگر بزک کند، اصلاً رقابت بین بزک کردن بین هنرپیشه هاست، نه میدان ارائه حق و حقیقت.
متأ سفانه من نتوانستم خوب داوری کنم. چون این درد دلی بود که به سینه من بود. اگر آقای فروهر یک هفته است ذهنشان مشغول است و زحمت کشیدند، ما سال هاست هر وقت تلویزیون را روشن می کنیم. یک دختر بچه کوچک دارم 6ساله است. به او می گوییم بهترین دختر دنیا چه کسی است؟ می گوید دونگی. این درد به سینه ما هست. یک نکته را سال گذشته داشتیم کرسی آزاد اندیشی. جسارتاً خدمت دکتر همتی دارم. نظرشان این است که خانم رفته درس خوانده و حالا باید در جامعه زحمتش را ارائه بدهد. ببینید ما از ریشه معتقدیم خانم که رفت دانشگاه صنعتی شریف اصفهان، امیر کبیر، علم و صنعت و هر جای دیگر، رشته عمران خواند بی جا زحمت کشید. رشته عمران مال زن نیست. من خودم دانشگاه تدریس می کردم، دانشجوی فیزیک می آمد می گفتم خانم اشتباه کردید. فیزیک مال ما نیست. حالا اگر که چند تا دختر پیدا کنید که نبوغ داشته باشند. در مورد فیزیک، نجوم و… که بیست نفر تو کلاس پسر باشند و دو نفر دختر. نه این که تک تک دخترای ما نشستند درس خوانده اند هجده نفر شدند دختر پای درس مهندسی عمران مثلاً.
بنابراین یک برنامه ریزی صحیحی باید باشد که خانم هایی که می خواهند درس بخوانند چه رشته ای را بروند و قبول کنند. رشته ای را که انتخاب کرد چطوری در جامعه می خواهد ارائه بدهد. آیا با آن ریحانه بودن او سازگار است یا نیست؟ از این جهت من معتقدم که اشتغال نیازمند یک سری اصول و مبانی و یک سری آیین نامه های صحیح تحصیلی- اجتماعی دارد که باید در جامعه ما بررسی شود. فکر کنم نکته دیگری نداشته باشم خدمت شما عزیزان. خیلی تشکر می کنم به خاطر صبوری که داشتید نسبت به جلسه، خیلی تشکر می کنم از تشریف فرمایی شما و آقای ناجی. آقای ناجی تأکید دارند که فرم های نظر سنجی را حتماً پر بکنید و یک لیست حضور وغیاب هم دم در هست امضاء بفرمایید. ان شاءالله خدا ما را در این کار کمک کند.
خدایا چنان کن سر انجام کار تو خشنود باشی وما رستگار.
برای سلامتی آقا امام زمان، سلامتی و طول عمر مقام معظم رهبری یک صلوات بلند بفرستید.
