به گزارش روابط عمومی عمومی دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان، همزمان با اولین روز از هفته کتاب، نشست نقد و بررسی کتاب «جان آرام، جهان ناآرام»، اثری از محسن دهقانی و منتشرشده در نشر مهرستان توسط پژوهشکده الهیات و خانواده دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان با همکاری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اصفهان، انتشارات مهرستان و مؤسسۀ فرهنگی‌هنری مدادسیاه برگزار شد.
نظام روانشناسی معاصر دارای نقص‌های بنیادینی است
در ابتدای جلسه نویسنده اثر و کارشناس در مرکز ملی پاسخگویی به مسائل دینی در خصوص ضرورت نوشتن این اثر گفت: در نظام روانشناسی دنیا مکاتب مختلفی وجود دارد و در حوزه درمانگری آشفتگی‌هایی دیده می‌شود. طبق آمار بیش از ۴۰۰ نظام درمانی داریم که این ما را گرفتار آشوب کرده است. نظام روانشناسی معاصر هم دارای نقص‌های بنیادینی است و درمانگری‌هایشان به اذعان خودشان ناکارآمد است. بنابراین به این فکر افتادیم که به سمت بومی‌سازی این مسئله برویم.
محسن دهقانی ادامه داد: در نظام اخلاق اسلامی رابطه بین جسم و روح و مباحث پیرا اخلاقی وجود دارد. حکمای ما معتقدند که مزاج و جسم تاثیر مستقیم بر اصلاح خلقیات دارد.
وی افزود: مبنای من در بحث آرامش تغییر نگاه و باور به جهان و نیز انجام کارهای مثبت و مفید و به تعبیر درون‌دینی، ایمان و عمل صالح است. در کتاب، اول مبنا را مطرح می‌کنیم که تغییر نوع نگاه و انجام کارهای مفید است. عمل صالح در نظام روایی ما معیار ارزش‌گذاری است. بر اساس این مبنا اول مواجهه صحیح با مشکلات را مطرح کرده‌ایم. چیزی که اول انسان مضطرب با آن برخورد می‌کند مشکل است. بعد حدود ۲۰ راه به عنوان آمادگی‌های ذهنی در مواجهه با مشکل را مطرح می‌کنیم. سپس بحث مدیریت نگرانی‌ها و نحوه مواجهه با مشکل ارائه می‌شود.
دهقانی بیان کرد: در بحث مدیریت استرس وقتی این موضوع را به صورت بالینی رصد می‌کنیم، درمی‌یابیم انسان‌هایی که از لحاظ عزت نفس دچار مشکل‌اند، بیشتر با استرس مواجه می‌شوند. بحث اعتماد به نفس و توجه به توانمندی‌ها و عزت نفس در اقدام چهارم و در اقدام پنجم تقویت معنویت مطرح می‌شود.
در تألیف باید نگاه کلان نگر و از جهتی هم بعد جزئی نگر داشته باشیم
در ادامه، نویسنده و پژوهشگر حوزه اخلاق در نقد این اثر گفت: طرح جلد را پسندیدم؛ اما پاورقی‌ها بسیار ریز بود و با عینک به‌سختی می‌توان خواند. ۳۰۰ صفحه برای موضوع آرامش خودش استرس‌آور است و تعداد صفحات باید کمتر باشد. بعد از مطالعه کتاب به نتیجه رسیدم که می‌شد کتاب را خلاصه‌تر عرضه کرد.
حجت‌الاسلام ابوالقاسم شهباز درخصوص رویکرد کتاب بیان کرد: رویکرد کتاب و مؤلف بیشتر جمع‌آوری بوده تا تالیف. ایشان برای این اثر منابع متعددی را مطالعه کرده‌اند؛ بنابراین ۳۰۰ صفحه نیاز به مطالعه و پژوهش زیادی دارد. با این حال، کار به پختگی لازم برای انتشار نرسیده است. بعضی از جاهای کتاب چند قدم می‌شد بحث را پیش برد و حتی می‌شد جور دیگری دسته‌بندی و تالیف کرد.
کارشناس مرکز پاسخگویی به شبهات دینی خاطرنشان کرد: در تالیف باید یک نگاه کلان‌نگر و بعد جزئی‌نگر داشته باشیم. این کتاب به لحاظ جزئی‌نگری نسبتاً خوب بوده؛ اما در نگاه کلان جاهایی دچار نقص است. اشکال دیگر این است که در بعضی از موارد، اصل و فرع از هم تفکیک نشده‌اند و تقسیم‌بندی‌ها منطقی نیستند. به لحاظ ظاهری نیز تیتربندی‌ها به‌درستی دسته‌بندی نشده‌اند.
وی اظهار کرد: در بحث گام معنویت هیچ اشاره‌ای به اصل «الا بذکرالله تطمئن القلوب» و نقش ذکر در آرامش نشده است.
حجت‌الاسلام ابوالقاسم شهباز در پایان گفت: حدود ۳۰ صفحه از کتاب خلاصه کتاب دکتر رابرت لیهی است؛ در صورتی که من اگر بخواهم کتابی بنویسم، سی صفحه از کتابم را تلخیصی از کتاب دیگر نمی‌آورم و این کار را شایسته نمی‌دانم.
مشکل مخاطب شناسی و روش شناسی در تألیف کتاب خیلی اهمیت دارد
در ادامه، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی ضمن تاکید بر اینکه زحمت نویسنده در این کتاب قابل ستایش بوده و مباحث بسیار خوبی را جمع‌آوری کرده است، عنوان کرد: دو مشکل مخاطب‌شناسی و روش‌شناسی در این کتاب وجود دارد. مخاطب این کتاب مشخص نیست. اگر کتاب برای اثرگذاری بر جامعه هدف نوشته می‌شود، باید مخاطبش مشخص باشد تا اثرگذار باشد. این کتاب معلوم نیست مشکل و ناآرامی چه کسانی را می‌خواهد حل بکند. مشکل ناآرامی نوجوانان و جوانان در روزگار امروز؟ یا مشکلات والدین در جامعه امروز در قبال فرزندانشان؟ یا مشکل همسران یا ارتباط میان مدیر و زیردست را؟ چون مخاطب معلوم نیست، جذابیتی برای خواننده ندارد.
حجت‌الاسلام حسن سراج‌زاده در خصوص روش‌شناسی گفت: هم مباحث مطرح‌شده و هم روند کلی کتاب منطق علمی و تاثیرگذاری ندارد. مثلاً هریک از اقداماتی که بیان شده، باید اول عنوانش تعریف می‌شد، بعد ضرورتش ذکر می‌شد و بعد علت‌ها و راهکارها بیان می‌شد. باید منطقی در مباحث وجود می‌داشت تا خواننده دچار مشکل نشود. اما در هیچ‌یک از اقدامات ذکرشده ده‌گانه این روند رعایت نشده است. مثلاً در بحث نگرانی، هیچ تعریفی ارائه نشده است.
نویسنده کتاب «درآمدی بر نظام اخلاقی قرآن» با اشاره به اینکه بخشی از مطالب ارائه‌شده هیچ تطابقی با عنوان مبحث و تیتر ندارد، اظهار کرد: یکی از عناوین کتاب، مدیریت نگرانی است؛ اما تعریفی از نگرانی ارائه نشده است. از لحاظ علمی استرس و نگرانی با هم متفاوت‌اند. بحث با تعریف استرس شروع می‌شود و در صفحات بعد هفت گام مهم در درمان نگرانی بیان می‌شود. در کل کتاب میان استرس و نگرانی جابه‌جایی بسیاری وجود دارد و هر بار مطالب حول یکی از این دو می‌چرخد.
محسن دهقانی ضمن تشکر از منتقدان بیان کرد: حجم کتاب بیشتر از اینها بود و با فشار دوستان حجم کتاب کم شد. همچنین حجم ملاک متقنی نیست و حجم کتاب بسته به کشش موضوع دارد. نکته دوم روند نوشتن است. این کتاب علمی ترویجی است. جمع‌آوری صرف نیست و نتیجه چندین سال تدریس مباحث استرس و نگرانی و اضطراب است. رسیدن به این دسته‌بندی نتیجه بررسی‌های زیاد است. در صفحه ۱۷۹ نیز اذکار مرتبط با آرامش آورده شده است.
دهقانی خاطرنشان کرد: با مخاطب‌شناسی و روش‌شناسی اساساً مخالفم. اینها بیشتر برای کارهای پژوهشی است و ما اعتقاد داریم در جامعه امروز از ارائه این دست نوشته‌ها برای کف جامعه باید فاصله گرفت.
