ماه رجب، بعنوان ماه پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم) و ماه رمضان که ماه خدا لقب گرفته اند از جمله ماه هایی است که تاکید زیادی برای اعتکاف شده است. به بهانه آغاز موسم اعتکاف و فعالیت های تبلیغی این نهاد گفتگویی با حجت الاسلام دکتر علی اکبر صافی اصفهانی مدیرکل امور فرهنگی تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان ترتیب داده ایم که در زیر می خوانید.
***
دلیل اهمیت اعتکاف چیست و چرا در اسلام تاکید زیادی برای آن شده است؟
اگر در زندگی بزرگان دنیا و کسانی که تاثیرات شگرفی در دنیا گذاشته اند مطالعه ای شود، می بینیم که یکی از برنامه های آنان برای تعالی و بهبود ابعاد شخصیتشان، برنامه گوشه نشینی و فاصله گرفتن از جامعه برای تفکر بوده است، نبی مکرم اسلام (صلی الله علیه و آله وسلم) نیز قبل از بعثت مدتی در یکی از غارهای مکه به نوعی معتکف بوده اند. در زندگی پر از جار و جنجال ماشینی امروز نیز اقتضا دارد که انسان برای سلامت روح و روانش از زندگی روزمره فاصله گرفته و در خلوت خودش تفکر کند. در اسلام نیز این تفکر بسیار سفارش شده است تا آنجا که پیامبر گرامی اسلام می فرمایند «یکساعت تفکر بهتر از هفتاد سال عبادت است»؛ البته تفکری که همراه یاد خدا و سازندگی باشد.
در مراسم اعتکاف فضایی فراهم می شود که شخص این خلوت را داشته باشد و با مرور پیشین و پسین زندگی خود معرفت بیشتری نسبت به خدا و خود بدست آورده و بتواند راهبرد جدیدی را در زندگی و امور معنوی در پیش بگیرد. تجربیات چندین سال گذشته مبین حضور چشمگیر جوانان در کنار سایر اقشار و اشتیاق آنان برای حضور در این مراسم است و طبق بازخوردی که از این مراسم توسط مبلغان دریافت کرده ایم، این مراسم باعث تحولات اساسی در زندگی برخی از معتکفین جوان بوده و سمت وسوی الهی پیدا کرده است که خود نشانگر اهمیت بالای این مراسم می باشد.
همانطور که می دانید پس از انقلاب گستره برگزاری چنین برنامه هایی بسیار زیاد شده است، به نظر شما دلیل گستردگی این برنامه ها پس از انقلاب اسلامی و در کل نظام های اسلامی چیست؟
آنچه مسلم است حاکمیت دینی و نظام اسلامی یکی از اهداف و آرمانهایش توسعه معنویت است و از نظامی که بر پایه اسلام بنا شده انتظار نمی رود که صرفا توجه به توسعه اقتصادی داشته باشد. توسعه این برنامه های معنوی باعث رشد فکری و معنوی جوانان شده و وسیله ای برای ترویج دین اسلام و در نتیجه گسترش فرهنگ اسلامی می گردد و نتیجه اش مقاوم شدن افکار جامعه در برابر انحطاط و تهاجم فرهنگی بیگانگان خواهد بود و مسلما چنین کشوری زمینه پیشرفتش در همه زمینه ها فراهم خواهد بود لذا از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی چنین برنامه هایی در کشورمان تقویت و حمایت شده است.
باتوجه به اینکه در روایات و احادیث حضور در مساجد جامع برای اعتکاف تاکید شده است آیا برگزاری این مراسم در مساجد و تکایای کوچکتر صحیح است؟
مساجد جامع در روایات بعنوان یک اولویت است ولی شرط برگزاری نیست و الزامی ندارد. به این معنا که شروط سنن و مستحبات مثل عمل به آن ها که الزامی ندارد، الزام آور نیست و قابل تغییر است. در ضمن اینکه با توجه به تقاضای زیادی که وجود دارد و محدودیت فضای مساجد جامع، برگزاری مراسم در مساجد دیگر نیز امری بدیهی است.
همانگونه که بیان کردید مراسم اعتکاف باعث ترویج و تبلیغ دین اسلام می شود، دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان بعنوان یکی از متولیان تبلیغات و ترویج دین چه نقشی در این مراسم ایفا می کند؟
بسیاری از مراسم اعتکاف بصورت مردمی و خودجوش برگزار می شود و نهادهای حکومتی و فرهنگی مستقیما نقشی ندارند و نهادهای فرهنگی نیز بیشتر نقش پشتیبانی دارند. دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان با توجه به تقاضاهای ارائه شده و مکان هایی که توسط اداره کل تبلیغات اسلامی استان اصفهان جانمائی و مشخص شده است نسبت به اعزام مبلغ، سخنران، امام جماعت و کارشناس پاسخگویی اقدام می کند. در مراسم امسال تاکنون نزدیک به ۱۰۰ مبلغ تحت عناوین مذکور به سراسر استان اعزام شده است که در این بین برخی از مبلغان ضمن معتکف شدن به تشکیل حلقه هایی جهت پرسش و پاسخ پیرامون مسائل شرعی می پردازند که باعث ایجاد انس و اثرگذاری بیشتر مبلغان در بین جوانان گردیده است.
دفتر تبلیغات اسلامی چه برنامه هایی برای حضور موثرتر مبلغان و روحانیون اعزامی به اینگونه مراسم دارد؟
نظر به اینکه دفتر تبلیغات اسلامی در مناسبت های مختلف اعزام مبلغ دارد، آموزش های مهارتی و فنون تبلیغی مبلغان با هدف حضور مؤثرتر مبلغان در کلیه اعزام ها از جمله مراسم اعتکاف، از برنامه های ثابت اداره کل فرهنگ و تبلیغ دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان در طول سال است که در اداره آموزش های علمی کاربردی مبلغان پیگیری و اجرا می گردد. این دوره ها بصورت کارگاهی و نشست های تخصصی در طی دوره های مختلف برگزار می گردد که از آن جمله می توان به دوره های آموزشی ردیف ها و نغمات جهت مرثیه خوانی و مولودی خوانی، آموزش خوشنویسی فرمیک برای استفاده در تبلیغ، دوره های تربیت مبلغان تخصصی خانواده و دوره تربیت مربی کودک و نوجوان و … اشاره کرد.
طلاب و روحانیون چطور می توانند در این دوره ها ثبت نام کرده و پس از آن بعنوان مبلغ اعزام شوند؟
تنها نهاد رسمی برای جذب مبلغ دفتر تبلیغات اسلامی است و شرایط عمومی طلاب جهت ثبت نام بعنوان مبلغ، گذراندن پایه ششم حوزوی و داشتن تائیدیه اخلاقی از مدارس حوزه می باشد که می توانند در فراخوان های اعلام شده برای جذب مبلغ ثبت نام کنند که البته با توجه به کمبود بودجه، این مهم امسال صورت نگرفته است. با این حال بالغ بر ۵۰۰ مبلغ خواهر و برادر برای اعزام ثبت نام داشته ایم که بیانگر اشتیاق طلاب و روحانیون برای حضور در برنامه های تبلیغی است.
اعزام مبلغ هم اکنون توسط سازمان های دیگری نظیر سازمان تبلیغات اسلامی، اداره اوقاف و امور خیریه و برخی موسسات خصوصی انجام می گیرد، آیا این اعزام ها نوعی موازی کاری میان سازمان های همسو با دفتر تبلیغات اسلامی نیست؟
موضوع موازی کاری در اصل صحیح نمی باشد چون حیطه ی کاری این سازمان ها جدا است و بیشتر نوعی همکاری بین سازمانی است تا موازی کاری سازمانی؛ بطور مثال در بحث اعزام برای مناسبت های خاص سازمان تبلیغات اسلامی بدلیل شعبی که در تمامی شهرستان ها دارند اقدام به جانمائی مکان هایی که نیاز به مبلغ دارند می نماید و ما در دفتر تبلیغات اسلامی با بارگذاری مکان ها در سامانه اعزام مبلغ «سمتا» اقدام به ثبت نام و اعزام مبلغ میکنیم. پس از آن نیز گزارش فعالیت مبلغ توسط سازمان تبلیغات اسلامی به ما ارائه می گردد. یا اداره اوقاف و امور خیریه اعزام مبلغ فقط به امامزاده های زیر پوشش خود را دارد ولی نکته قابل ذکر محوریت دفتر تبلیغات اسلامی برای ثبت نام، آموزش، معرفی و تائید مبلغان است. به عبارت دیگر تامین منابع انسانی برای اعزام مبلغان از طریق سازمان ها و نهادهای دولتی و موسسات خصوصی از طریق دفترتبلیغات اسلامی انجام می پذیرد.
در پایان اگر توصیه و پیشنهادی برای معتکفین دارید بفرمایید؟
یکی از بزرگترین آسیب هایی که گریبانگیر مراسمات معنوی و مذهبی است دچار روزمرگی و عادت شدن این مراسمات و تاکید بر کمیت ها بجای کیفیت است. هم اکنون بسیاری از افراد بیان می کنند که مثلا سالانه در مراسم اعتکاف شرکت می کنند و یا تاکید براینکه ده ها بار در اعتکاف شرکت کرده اند درصورتیکه مسئله مهم کیفیت حضور است نه تعداد حضور پس سعی کنند با حضور قلب و خودسازی کمال استفاده از این مراسم را داشته باشند. پیشنهاد دیگری که برای معتکفین مخصوصاً جوانان گرامی دارم دوست یابی معنوی در این مراسم است، باتوجه به اینکه جوانان حاضر در این مراسم عموما از افراد متدین و معتقد هستند می توان از این فرصت برای معاشرت های بیشتر با این افراد استفاده کرده و زمینه ماندگاری بیشتر معنویت این مراسم در زندگی خود را فراهم نمایند.
