به گزارش روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان، رضا بهشتی دانشجوی دکترای رشته فلسفه دانشگاه اصفهان بیان کرد: در سراسر دوران یونانی¬مآبی، یعنی دروان نفوذ شکاکیت در آکادمی افلاطون، نوعی تفسیر غیرجزمی و شکاکانه از گفتگوهای افلاطون غلبه داشت. تلقی معمول از این گفتگوها این بود که صرفاً مسائلی را طرح می کنند بی آنکه به پاسخی قطعی نائل شوند. در این گفتگوها، از صحنه های نمایشی و داستان های اسطوره ای بهره گرفته شده اما دیدگاه¬های منسجم و سازگاری در آنها دیده نمی شود.
وی افزود: یافتن فلسفه ای نظام مند در آثار افلاطون ناممکن انگاشته می شد. اما در مکاتب دوران اولیه ی امپراطوری روم، افلاطون به عنوان مؤلفی با آرا و اقوال جازم، از نو کشف شد و افلاطونیان این دوران که از زمان کارل پرشتر به بعد، به «افلاطونیان میانه» مشهور شدند کوشیدند دیدگاه های او را نظام بخشند و تفسیرهای منسجمی از آثار افلاطون ارائه دهند. افلوطین و دیگر نوافلاطونیان بعدی، این تلاش برای عرضه ی فهمی منسجم و یکپارچه از آموزه-های افلاطون را از افلاطونیان میانه به میراث بردند.
رضا بهشتی در ادامه بیان داشت: یامبلیخوس، جانشین و احتمالاً شاگرد فورفوریوس، بر جنبه ی دینی چشم انداز افلاطونی صریحاً تأکید کرد. بدین سان، از زمان یامبلیخوس به بعد، رویکرد تفسیری به گفتگوهای افلاطون، بیش از پیش صبغه ی الهیاتی یافت.
وی با اشاره به اینکه گرایش الهیاتی و دینی در مکتب نوافلاطونی متأخر، به میزان قابل توجهی، واکنشی علیه مسیحیت و خطر آن برای سنت دین یونانی بود گفت: اما این گرایش را در حقیقت باید آخرین و بسط یافته ترین مرحله ای دانست که فیلسوفان یونانی از عصر باستان تا آن زمان، در تلاش هایشان برای آشتی دادن فلسفه و سنت دینی یونان، بدان نائل گشتند.
دانشجوی دکترای رشته فلسفه تصریح کرد: نظام یافته ترین رویکرد الهیاتی به افلاطون را در مکتب نوافلاطونی آتن و نزد برجسته ترین فیلسوف این مکتب یعنی پروکلوس می توان یافت. او در هماهنگی با چشم انداز کلی مکتب آتن، افلاطون را یک «متأله» و آثارش را «متون مقدس» می انگاشت. پروکلوس بر اساس چنین دیدگاهی، هدفی دو وجهی برای خود تعریف کرد: نخست، استخراج نظام الهیاتی از آثار افلاطون؛ و دوم نشان دادن هماهنگی و توافق آن با دیگر سنت های الهیاتی یونان، یعنی الهیات فیثاغوریان، سروش هایکلدانی، اورفئوس، هومر و هزیود. وی کوشید این هدف را در اثری که در اواخر زندگی خود نگاشت محقق سازد. این اثر همان کتاب شش جلدی الهیات افلاطونی است که می توان آن را نوعی جامع الهیات یونانی دانست.
وی افزود: هدف این مقاله توضیح و تحلیل رویکرد الهیاتی پروکلوس به افلاطون است. این تحلیل به طور عمده بر دوازده فصل نخست از جلد اول الهیات افلاطونی و تا اندازه ای بر اثر دیگر پروکلوس یعنی تفسیرپارمنیدسافلاطون متمرکز است. بررسی متن محور ما نشان خواهد داد که پروکلوس تفسیر الهیاتی اش از افلاطون را طی سه گام یا بر اساس سه پیش فرض اساسی توجیه و تبیین کرده است. وی در وهله ی نخست با یکسان دانستن الهیات و فلسفة اولی نشان می دهد که تنها افلاطون توانسته است موضوع راستین این علم را مشخصوروش معرفت شناسی مطابق با آن را تعیین کند.
بهشتی ادامه داد: در وهله ی دوم با قول به انواع مختلف گفتمان های الهیاتی ادعا می کند که افلاطون در گفتگوهایش از همه ی این انواع بهره جسته و افزون بر این، تعالیم الهیاتی وی با آموزه های متألهان دین یونانی سازگار است. در وهله ی سوم با بیان اینکه گفتمان علمی-دیالکتیکی درباره ی الهیات، منحصراً از آن افلاطون است، تصریح می کند که افلاطون این الهیات علمی را در گفتگوی پارمنیدس به کامل ترین شکل ارائه کرده است. به علاوه، به نظر پروکلوس، پارمنیدس چهارچوب و شالوده ای را فراهم می آورد که دیگر گفتمان های الهیاتی را می توان در آن گنجاند و رمزگشایی کرد.
وی در پایان با بیان اینکه شرح و بررسی این سه گام یا سه پیش فرض، بخش های اصلی مقاله را تشکیل خواهند داد تصریح کرد: یافته ی اصلی مقاله این است که همین سه پیش فرض و نسبت شان با یکدیگر است که استخراج الهیات به مثابه یک دانش سیستماتیک از آثار افلاطون را برای پروکلوس ممکن می سازند. از این رو، رویکرد پروکلوس به افلاطون به عنوان مؤسس الهیات سیستماتیک علمی، تفسیری خاص و ویژه است که دست کم با رویکردهای معاصر بسیار متفاوت است.
