در موضوع آلودگی هوا تمام ایرادها به مردم گرفته می‌شود و فقط توقعاتی که از مردم وجود دارد پررنگ می‌گردد درحالی‌که در کنار مردم دستگاه‌های متعددی موظف به رفع این معضل هستند.
در نهج‌البلاغه، حضرت علی علیه‌السلام در رابطه با حقوق متقابل مردم و حکومت چنین می‌فرمایند:
ایُّهَا النَّاسُ! إِنَّ لِی عَلَیْکُمْ حَقّاً، وَ لَکُمْ عَلَیَّ حَقٌّ…
ای مردم! مرا بر شما حقّی است و شمارا بر من حقّی…
در این روایت، حضرت در ابتدا به حقوق امت اشاره می‌کنند و همین تقدم حقوق مردم بر حقوق حکومت، نشان از این دارد که حکومت واقعی حکومتی است که مردمی باشد و نسبت به انجام وظیفه‌اش در برابر مردم حساسیت به‌خرج دهد.
متأسفانه در رابطه با موضوع آلودگی هوا برنامه‌ریزی منظم و دقیقی نداریم. در این مسئله تنها به آموزش و درخواست از مردم بسنده می‌شود و با طرح‌های زوج و فرد و طرح ترافیک به درمان‌های اورژانسی و کوتاه‌مدت پرداخته می‌شود. اگرچه بالا بردن سطح آگاهی عمومی مردم در این زمینه بسیار راهگشاست اما تنها راه درمان نیست، بلکه مبارزه با آلودگی هوا عزمی جدی می‌طلبد که هم مردم و هم مسئولان باید به آن توجه نمایند.
در بین کلان‌شهرها شهر اصفهان نیز یکی از شهرهای آلوده به‌حساب می‌آید. صنایع متعدد در اصفهان و همچنین نیروگاه‌ها و خودروها عامل ایجادکننده آلودگی‌اند.
درست است که مردم می‌توانند از طریق استفاده از وسایط نقلیه عمومی از تردد زیاد خودروها اجتناب کنند اما قانون‌شکنان فقط عامه مردم نیستند بلکه باید با دستگاه‌هایی که در این رابطه به وظایف خود عمل نمی‌کنند نیز برخورد قانونی صورت گیرد.
ما علاوه بر اینکه در اجرای قانون ضعف داریم در پیگیری و مداومت در اجرا هم دارای ضعف هستیم. توجه موقت و مقطعی به یک موضوع مثلاً فقط در شرایط بحرانی یا فقط در شرایطی که یک موضوع رسانه‌ای می‌شود از دیگر آسیب‌هایی است که در استمرار این مشکل خودنمایی می‌کند.
اگر باور و اعتقاد یک حکومت این باشد که مردم تنها بیننده افعال آن‌ها نیستند بلکه این خداوند است که ناظر بر اعمال آن‌هاست بهتر و سریع‌تر به وظایف خود عمل می‌نمایند.
دولت ازیک‌طرف ایجادکننده بخش عظیمی از آلودگی‌هاست و از سوی دیگر خودش موظف به حفظ محیط زیست است و همین باعث می‌شود که خودش مراعات خودش را داشته باشد و به‌اصطلاح کمتر به خودش گیر بدهد. درحالی‌که وظیفه یک مسلمان این است که حق را اجرا نماید ولو اینکه علیه خودش باشد.
همانگونه که امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) می‌فرمایند: قُلِ الحَقَّ وَ لَو عَلی نَفسِک حق را بگو، هرچند به زیان خودت باشد.
یکی از شرایطی که گسترش ظلم و منکرات، در هر جامعه‌ای ایجاد می‌کند این است که مردم جامعه در ابتدا نسبت به آن امر مذموم، واکنش نشان می‌دهند ولی در ادامه بعد از مدتی خود را با آن منکر یا ظلم هماهنگ می‌کنند و سعی می‌کنند زندگی مسالمت‌آمیزی را در کنارش تجربه نمایند. اما موضوع به همین‌جا ختم نمی‌شود بلکه با استمرار بدی، مردم به درجه‌ای از تسلیم شدن در برابر آن می‌رسند که همان حالت کرخ شدن و بی‌تفاوتی است. این حالت باعث می‌شود که مردم خودشان را محکوم به سرنوشتی محتوم بدانند و هیچ حرکتی از خود نشان ندهند. به نظر می‌رسد مردم ما در برابر مشکل آلودگی هوا همین مسیر را طی نموده‌اند.
باید بپذیریم که دایره منکرات بسیار گسترده است و فقط شامل بی‌حجابی نمی‌شود بلکه یکی از مهم‌ترین مصادیق منکرات عدم توجه به محیط زیست و آلوده کردن هواست. از دیگر سو امربه‌معروف و نهی از منکر در حیطه‌ها و عرصه‌های گوناگونی قابل‌تعریف است از جمله نهی مردم نسبت به مردم، نهی مردم نسبت به حکومت و نهی حکومت نسبت به مردم.
برای رسیدن به نتیجه مطلوب و از بین بردن هر منکری در جامعه لازم است در هر سه عرصه فعال باشیم. متأسفانه در رابطه با آلودگی هوا گاهی با نهی مسئولین نسبت به مردم روبرو هستیم، اما نهی مردم نسبت به یکدیگر و همچنین نهی مردم نسبت به حکومت مغفول مانده است.
به‌عنوان‌مثال ستاد احیاء امربه‌معروف و نهی از منکر اصفهان موظف است برای حل مشکل آلودگی این شهر، هم منکر بودن عامل آلودگی هوا را به‌درستی تبیین نماید و هم این نهی خود را نه‌فقط به مردم، بلکه نسبت به دستگاه‌های مسئول در آلودگی هوا هم به انجام رساند.
یکی از جنبه‌های ارتباطی انسان که در مکتب زیست‌محیطی اسلام موردتوجه قرار می‌گیرد ارتباط انسان با جهان است. انسان نسبت به جهان مسئول است و طبیعت به‌عنوان بخش عظیمی از این جهان ازجمله اموری است که باید توسط انسان حفظ گردد. تقویت جنبه‌های دینی و معنوی مردم باعث می‌شود که حتی اگر برای رفع آلودگی هوا مجبور باشند محرومیت‌هایی را تحمل کنند، انگیزه لازم برای مردم وجود داشته باشد و الا اگر از حیث معنوی نتوان مردم را مجاب به انجام‌وظیفه نمود کمتر زیر بار اجرای قوانین خواهند رفت. ایجاد انگیزه معنوی در مردم برای توجه به قوانین رفع آلودگی هوا وظیفه مبلغان دینی است.
متأسفانه ازاین‌جهت نیز نهادهای مسئول فضا و امکانات لازم را برای مبلغان دینی فراهم نمی‌کنند.
گستردگی مسئولیت و درگیر بودن دستگاه‌های متعدد با موضوع آلودگی هوا باعث شده تا میان سازمان‌ها کشمش ایجاد شود و هر کس مسئولیت را بر عهده نهاد دیگری بگذارد. قانون شهروندی این اجازه را می‌دهد که مردم از دستگاه‌هایی که در مسئله آلودگی هوا سهل‌انگارند، شکایت کنند. لذا بر مردم لازم و ضروری است که هم نهی از منکر را ادامه دهند و هم نسبت به‌حق خویش کوتاه نیایند.
از شهرداری اصفهان نیز انتظار می‌رود در برابر منکراتی که در این زمینه از دستگاه‌های متخلف رخ می‌دهد به‌عنوان نماینده شهروندان خود و به نمایندگی از آن‌ها وارد عمل شود. اگرچه سهم شهرداری‌ها در حل این معضل کمتر از سایر نهادهاست اما این مسئله نباید منجر به حذف وظیفه گردد.
مطالبات شهرداری اگر استمرار یابد منجر به افزایش مطالبات اجتماعی مردم شده و با قرار گرفتن دانه‌درشت‌ها زیر ذره‌بین مردم می‌توان اقدامات مؤثری انجام داد.
مطالبه گری نیازمند شجاعت است و انسان در این مسیر نباید ترسی به دل راه دهد چراکه به فرموده قرآن مؤمنان، َلاَ یَخَافُونَ فی‌الله لَوْمَةَ لآئِمٍ هستند یعنی از سرزنش هیچ ملامتگری هراسی ندارند.
مشاهده در خبرگزاری ایمنا
مشاهده در خبرگزاری حوزه
مشاهده دز خبرگزاری ایکنا
مشاهده در پایگاه خبری صاحب نیوز
مشاهده در پایگاه خبری ندای اصفهان
