وی ادامه داد: طرح واره‌هایی وجود دارند که ممکن است باعث چالش در روابط بشوند. طرح‌واره در لغت به معنای چارچوب و قالب است، اما در کتاب منظور از طرح‌واره چارچوب‌ها و دیدگاه‌های آسیب زا موجود در ذهن همسران است، در این کتاب به این موضوع پرداخته شده است و این طرح‌واره‌ها را به سه دسته فردی، ارتباطی و خانوادگی تقسیم کرده‌ایم.
طرح واره‌های فردی برخاسته از دوران کودکی و ذهنیت شخص نسبت خود است
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی خاطرنشان کرد: طرح‌واره‌های فردی مربوط به ذهنیت انسان نسبت به خود می‌باشد، برخی افراد از دوران کودکی ذهنیت‌هایی را ایجاد کرده‌اند و ممکن است که ذهنیت‌های دوران کودکی به روابط آنها آسیب بزند، برخی افراد ممکن است نسبت به خود ذهنیت منفی داشته باشند و این موضوع به روابط آنها آسیب خواهد زد، در مقابل آن طرح‌واره ارتباطی وجود دارد که برخاسته از ذهنیت منفی افراد نسبت به دیگران است.
حجت الاسلام سراج زاده با بیان اینکه گاهی برخی افراد ذهنیت منفی نسبت به خود دارند و این موضوع ممکن است به رابطه آنها با همسرشان آسیب بزند، اظهار کرد: طرح‌واره نقص، طرح‌واره ضعف و طرح‌واره ترس سه قسم طرح‌واره فردی است. به عنوان مثال ممکن است فردی خود را انسانی ناقص بداند و این موضوع ارتباطات اجتماعی او را با آسیب همراه خواهد کرد و ممکن است فرد به دلیل نقصی که در خود می‌بیند نسبت به دیگران واکنش منفی نشان بدهد و کسانی که در خود نقصی می‌بینند از جامعه دوری کرده و مدام در حال مقایسه خود با دیگران هستند و همین مسأله باعث ایجاد مشکل در ارتباط با همسر خواهد شد.
وی ادامه داد: برخی افراد نسبت به مسائل مختلف همواره در ترس هستند و باعث مشکل در ارتباطات آنها خواهد شد، یا طرح‌واره ضعف باعث می‌شود شخص همواره خود را انسانی ضعیف بداند یا طرح‌واره شکست یا بی اراده بداند و طبیعتاً شخصی که چنین دیدگاه منفی نسبت به خود دارد در روابط با همسر دچار مشکلات جدی خواهد شد.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با اشاره به بررسی طرح واره‌ها در کتاب «طرح‌واره در روابط همسران» تصریح کرد: نوع دیگر که ممکن است به روابط همسران آسیب بزند طرح واره‌های ارتباطی است، این طرح واره‌ها در ارتباط با دیگران مطرح است و فصل سوم کتاب به این موضوع پرداخته است. یک نوع طرح واره‌های ارتباطی ناظر به شناخت است و این طرح واره‌ای است که شخص خودش را خیلی مستحق چیزهای زیادی می‌داند.
خود برتر بینی از عوامل ایجاد مشکل در ارتباط با همسر است
حجت الاسلام سراج زاده خاطرنشان کرد: کسی که چنین طرح واره‌ای در وجود خود دارد حس خودبرتربینی و برتری‌جویی نسبت به دیگران از جمله همسر خود دارد و با توهین و بی احترامی نسبت به همسر باعث ایجاد مشکل در روابط خواهد شد. این افراد نوعی تحکم خواهند داشت و رفتارهای برخاسته از خود برتر بینی خواهند داشت که در روابط آنها مشکلاتی ایجاد خواهد کرد.
وی طرح‌واره ناظر به هیجان را نوع دیگر طرح واره‌های اجتماعی عنوان کرد و گفت: این طرح‌واره اشاره دارد به اینکه برخی افراد چنین ذهنیتی را ترسیم کرده‌اند که دیگران من را از محبت و توجه و صمیمیت محروم کرده‌اند، شخصی که چنین ذهنیتی داشته باشد و این ذهنیت موجب مشکلات در ارتباطات افراد به ویژه رابطه با همسر خواهد شد.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در ادامه با اشاره به وجود طرح‌واره اجتماعی ناظر به رفتار عنوان کرد: در این طرح‌واره شخص معیارهایی در ارتباط و رفتار دیگران برای خود ترسیم می‌کند که منجر به عیب‌جویی خواهد شد و همین موضوع باعث ایجاد مشکل در ارتباط با همسر خواهد شد.
تفاوت طرح واره‌های خانوادگی و بروز مشکل در ارتباط با همسر
حجت الاسلام سراج زاده به طرح واره‌های خانوادگی اشاره کرد و افزود: گاهی شخص ذهنیتی از خانواده وارد زندگی خود می‌کند و ممکن است باعث اختلافاتی در زندگی زناشویی او بشود و گاهی از زندگی با همسر خود ذهنیتی ایجاد می‌کند که می‌تواند برای زندگی او مشکلاتی ایجاد کند. در کتاب به پنج نمونه مشکلاتی که همسران از خانواده با خود می‌آورند اشاره شده است.
وی طرح واره‌های همسری را نوع دوم طرح واره‌های خانوادگی برشمرد و اظهار کرد: این نوع از طرح واره‌ها بعد از ازدواج شکل گرفته است، یعنی کسی همسر خود را بعد از زندگی زناشویی آرام آرام به صورتی ترسیم می‌کند، در کتاب منشأ طرح واره‌ها و ذهنیت منفی ناشی از آن مورد بررسی قرار گرفته است، در این کتاب ابتدا طرح واره‌ها مطرح شده سپس راهکارهای حل و درمان آنها را مطرح کرده‌ایم.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی خاطرنشان کرد: راهکار شناختی، راهکار رفتاری و راهکار رابطه درمانی مطرح شده است که در این کتاب راهکار رابطه درمانی برای همسران مطرح شده است. بعد از ارائه این سه راهکار نگرش اسلام نسبت به این موضوع مطرح شده و دیدگاه اسلام درباره طرح واره‌های مختلف و راهکارهای درمان و یا حل مشکلات ارتباطی با همسران را ارائه کرده‌ایم.
وی در پایان تصریح کرد: مدعی نیستیم که به درستی ارتباطات همسران از دیدگاه اسلام را مطرح کردیم اما تلاش کرده‌ایم بهترین راهکارها ناظر به اسلام را ارائه دهیم و وجه قالب نگرش اسلامی برخاسته از آیات و روایات اخلاقی بوده است و امیدوار هستیم آگاهی از طرح واره‌های آسیب‌زا بسیاری از مشکلات روابط زوجین را کاهش بدهد.
