افزایش تهدیدات روانشناختی با شیوع کرونا
ابراهیمی در این نشست با اشاره به اثبات تأثیرات روان شناختی عمیق شرایط حاکم بر جامعه در اثر پاندومی کووید19 بر خانواده‌ها، گفت: با آغاز این پاندومی شاهد افزایش اختلالات روان شناختی در سطح جامعه بودیم که این اختلالات بعد از اعلام محدودیت‌های اجتناب ناپذیر پیشگیری از ویروس کرونا نظیر لزوم رعایت فاصله گذاری اجتماعی و خانه نشینی افزایش هم پیدا کرد.
این مشاور حوزه روانشناختی سازمان نظام پزشکی از افزایش تهدیدات روانشناختی همه اقشار جامعه اعمّ از مبتلایان به کرونا، اطرافیان ایشان و مراقبین آن‌ها و همچنین سایر خانواده‌هایی که احتمال ابتلا به کرونا را دارند سخن به میان آورد و بخشی از این تهدیدات را ناشی از اضطراب، استرس و ترس ابتلا به کووید19 و بخشی دیگر را در اثر سبک زندگی اجباری جدید دانست.
وی با تأکید بر این که خانواده به عنوان یک نهاد قدرتمند می‌تواند در کنار سیستم بهداشت و درمان کشور نقش مهمی در مقابله با کووید19 در جهت مصون سازی نسبت به ابتلا به این ویروس ایفا کند، از غافلگیری نهادهای حاکمیتی در سراسر دنیا نسبت به یک بحران پیش بینی نشده و همچنین خانواده‌ها در برابر یک تغییر ناگهانی سبک زندگی با همه گیری کرونا خبر داد.
این عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان تصریح کرد: به طور معمول سبک زندگی خانواده‌ها در طول سال‌های متمادی با پیشرفت بشر و تغییر شرایط جامعه در حال تغییر است و وقتی ما مقایسه می‌کنیم سبک زندگی خودمان را با سبک زندگی بیست سال پیش متوجه این تغییر می‌شویم اما این تغییر به تدریج صورت می‌گیرد در حالی که با پاندومی کرونا سبک زندگی خانواده‌ها به یکباره دچار تغییر اجباری شد و همین امر مشکلات و اختلالات روان شناختی را پدید آورد.
تغییر در سبک زندگی خانواده با پاندومی کووید19
ابراهیمی اظهار کرد: در سبک زندگی جدید خانواده‌ها در دوران همه گیری کووید19 ضمن حفظ اصول مبتنی بر آموزه‌های دینی باید روش تعاملات را تغییر داد به عنوان مثال «صله رحم» اصل ثابتی است که ده‌ها اثر مثبت برای آن اثبات شده است اما در سبک ز ندگی جدید باید علاوه بر حفظ آن به لحاظ رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی به شکلی به غیر از مهمانی رفتن و دید بازدید حضوری در منازل صورت بگیرد.
این پژوهشگر حوزه روانشناسی افزایش مرگ و میر با شیوع کرونا را یکی دیگر از عوامل افزایش اختلالات روانشناختی عنوان کرد و غم از دست دادن یکی از اعضای خانواده، عدم امکان سوگواری جمعی، عدم امکان اجتماع افراد نزد خانواده متوفیان برای همدردی با ایشان، از دست دادن سرپرست خانوارها و به وجود امدن مشکلات اقتصادی و عاطفی و غیره را از جمله عواملی برشمرد که سبب به وجود امدن مشکلات روانشناختی همچون افسردگی، پرخاشگری کودکان و غیره می‌شود.
وی عامل دیگری که در دوران اپیدمی کرونا موجب افزایش مشکلات روحی و روانی در سطح جامعه شده است را چالش پیش آمده برای خانواده‌ها در اثر افزایش مشکلات معیشتی و اقتصادی به ویژه برای خانواده‌های ضعیف و کم درآمد دانست و گفت: طی یک پژوهش در کشور 34 درصد خانواده‌ها در روز پژوهش از مشکلات اقتصادی خود سخن گفته و 35 درصد نیز اظهار کرده بودند در صورت اعمال محدودیت برای مشاغل تنها تا دو ماه می‌توانند از پس مخارج خود بربیایند.
احتمال آسیب‌های روانشناختی در صورت عدم مدیریت فضای خانواده در دوران خانه نشینی
این مشاور حوزه روانشناختی سازمان نظام پزشکی در خانه ماندن مردم برای رعایت توصیه‌های بهداشتی و اجبار اعضای خانواده برای گذراندن وقت بیشتر در کنار هم را یکی دیگر از چالش‌های دوران پاندمی کرونا برشمرد و این موضوع را فرصتی برای تعامل سازنده و گفتگوی هر چه بیشتر اعضای خانواده با یکدیگر خواند که در صورت عدم مدیریت، به تنش و تهدید تبدیل خواهد شد و تأکید کرد: در چنین وضعیتی نداشتن مهارت و دانش کافی برای سازگاری با این شرایط جدید و عدم مدیریت احساسات و برقراری تعامل صحیح ممکن است خانواده را دچار دردسر کند
ابراهیمی با بیان این که در دوران کرونا طلاق و خشونت‌های خانوادگی در سطح جهان افزایش پیدا کرده است، بدون اشاره به آمارهایی در این رابطه در ایران، تنها افزود: در دوران کووید19 میزان تماس خانواده‌ها با صدای مشاور سازمان بهزیستی سه برابر شده است که البته این آمار نمی‌تواند نشان دهنده افزایش سه برابری اختلافات خانوادگی باشد بلکه ممکن است این افزایش ناشی از کاهش رفت و آمدها و افزایش انجام امور از راه دور همچون مشاوره گرفتن به صورت باشد که تا پیش از شیوع کرونا به صورت حضوری انجام می‌شده است.
این عضو هیئت علمی دانشگاه ضمن این که شیوع کرونا سؤالات جدیدی را برای خانواده‌ها ایجاد کرده است همچنین افزود این افزایش تماس با صدای مشاور سازمان بهزیستی می‌تواند به این سبب نیز باشد.
وی اظهار کرد: طی پژوهشی که در سطح کشور در رابطه با افزایش اختلاف خانوادگی بعد از آغاز همه گیری کرونا صورت گرفته است، 84 درصد خانواده‌ها گفته‌اند کرونا تغییر منفی در روابط درون خانوادگی آن‌ها ایجاد نکرده است ولی مابقی از افزایش تنش بین زن و شوهر و افزایش تنش بین اولیاء با فرزندان سخن گفته‌اند.
لزوم آینده نگری و آمادگی خانواده و حاکمیت برای پسا کرونا
این روانشناس از لزوم آینده نگری از منظر روانشناسی برای خانواده‌ها برای دوران پساکرونا سخن گفت و تأکید کرد: پیش بینی می‌شود بعد از پایان کرونا، با توجه به تغییرات سبک زندگی و رونق بیشتر استفاده از فضای مجازی و دسترسی بیشتر فرزندان به اطلاعات بروز دچار چالش‌هایی بین اعضای خانواده، بین خانواده و نظام‌های پیرامونی همچون آموزش و پرورش و خانواده و مسئولان حاکمیتی خواهیم بود لذا باید احتمال همه سناریوهای ممکن داده شده و برای آن‌ها برنامه ریزی و آینده نگری داشته باشیم.
ابراهیمی تصریح کرد: با رونق فضای مجازی و دسترسی بیشتر اعضای خانواده به این فضا و افزایش اطلاعات ایشان، احتمال تنش‌هایی بین فرزندان و والدین و یا بین همسران داده می‌شود. به عنوان مثال امکان دارد فرزندان با دیدن شبهات جدید راجع به دین سؤالات جدیدی مطرح کنند که خانواده از پاسخگویی به آن بازبمانند و یا خانم خانواده در طول دوران قرنطینه با حضور در این فضا از آن اثرپذیر بوده و مطالباتی فراتر از توانایی همسر و یا فراتر از انتظار همسر را مطالبه کند که همه این موارد منجر به یک چالش درون خانواده‌ای خواهد شد.
سخنران نشست مجازی پایداری و کارآمدی خانواده در دوران کرونا در مورد چالش خانواده‌ها و نظام‌های پیرامونی به عنوان مثال بیان کرد: خانواده‌ها در دوران کرونا به دلیل رصد بیشتر و نزدیک‌تر فرزندان خود، به طور کامل از میزان توانمندی ایشان در تحصیلات مطلع شده‌اند و امکان دارد در پساکرونا خواستار تغییرات اساسی در روند آموزش و پرورش و مهارت محورتر کردن آن باشند. ضمن این که دانش آموزان نیز در فضای مجازی فرصت انتقاد از معلمان خود را پیدا کرده‌اند و هوشیارتر از قبل با تدریس معلم خود بخرودر خواهند کرد.
این عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان در مورد چالش خانواده‌ها و مسئولان حکومتی عنوان کرد: گسترش فعالیت در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی، افزایش مطالبه گری مردم را در پی خواهد داشت و در این شرایط اگر مسئولان در کنار مردم و پاسخگوی مطالبات باشند، فرصتی برای تقویت پایه‌های حکومت خواهد بود وگرنه سبب بروز تنش خواهد شد.
توصیه‌هایی برای پیشگیری از تنش در خانواده بعد از کرونا
وی در ادامه توصیه‌هایی برای تقویت روابط سالم بین اعضای خانواده در دوران همه گیری کرونا بیان کرد که انعطاف پذیری در برقراری ارتباط با اعضای خانواده، گوش دادن و حرف زدن فعالانه، مهربانی و شفقت کردن، قدرشناس بودن و بازخورد دادن به رفتارهای متقابل اعضای خانواده از جمله این توصیه‌ها بود.
این مشاور حوزه روانشناختی سازمان نظام پزشکی خواستار درک نیازها و احساسات متقابل اعضای خانواده در شرایط سخت خانه نشینی و رعایت محدودیت‌های کرونایی شد و از لزوم مدیریت احساسات و هیجانات در خانواده سخن گفت.
ابراهیمی برخورد با کودکان در شرایط محدودیت‌های ناشی از رعایت پروتکل‌های بهداشتی را حائز اهمیت و حساس دانست و گفت با پرسش از کودک راجع به علت ماندن در خانه و قرنطینه شدن می‌توان به تصور ذهنی اون از شرایط پی برد و اطلاعات واقع گرایانه تری به او داد.
این روانشناس با اشاره به فضای شایعه پردازی و اظهار نظرهای منفی پیرامون سیستم بهداشت و درمان، خویشتن داری در مقابل انتشار مطالب غیرمطمئن در شرایط کرونایی را در جهت کنترل این ویروس راهگشا دانست و خواستار توجه دادن خانواده‌ها به این موضوع شد که اگر پروتکلی تغییر کرد به دلیل به روز رسانی اطلاعات پیرامون ویروس کووید19 است چرا که این ویروس پدیده‌ای جدید و ناشناخته بوده و تحقیقات و اطلاعات در مورد آن روز به روز در حال تکمیل شدن است.
مراقبت از سلامتی روان کودکان در شرایط محدودیت‌های کرونایی
وی با اشاره به این که احساسات و هیجانات سبب تحریک پذیری می‌شود، بروز عصبانیت و تحریک پذیری در بین اعضای خانواده به ویژه کودکان را یکی از احتمالات این موضوع دانست و اظهار کرد: با مشاهده رفتارهای این چنینی از اعضای خانواده به ویژه کودکان باید بدانیم پشت این رفتار احتمالاً تفکر، نگرشی و یا احساسی است که فرد نمی‌تواند به زبان بیاورد لذا باید با سؤال کردن ذهن او را کنکاش و در نهایت مدیریت کرد.
این عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان با تأکید بر این که باید در زمان اپیدمی ویروس، تاب آوری اعضای خانواده به ویژه کودکان را افزایش دهیم، از انعطاف پذیری بالای کودکان برای تطبیق خود با شرایط جدید خبر داد و تنها لازمه این امر را آموزش به کودک و صحبت با او به زبان کودکانه بیان کرد.
احترام به احساسات کودکان، پذیرش احساسات کودک و جهت دادن آن در مسیر سلامتی، وقت گذاشتن برای کودک برای صحبت بیان احساسات و غیره، پرداختن کودک به هنرهایی نظیر نقاشی برای بروز احساسات، توجیه کودک و غیره از دیگر راهکارهایی بود که این مشاور روانشناختی برای عبور سالم و بدون تنش اعضای خانواده از بحران کووید19 عنوان کرد.
وی از لزوم توانمند سازی اعضای خانواده در این دوران و امیدبخشی سخن گفت و با اظهار این که کمک گرفتن از مشاوره بسیار می‌تواند در این زمینه راهگشا باشد، از خانواده ها خواست با رعایت توصیه‌ای روانشناختی تهدید پیش آمده در شرایط پاندومی کرونا را به یک فرصت برای تقویت هر چه بیشتر روابط خانواده تبدیل کنند.
مشاهده در خبرگزاری ایسنا
مشاهده در خبرگزاری شبستان
مشاهده در خبرگزاری حوزه
مشاهده در پایگاه خبری صاحب نیوز
