وی اظهار کرد: این امکان وجود دارد که الگوها، روش‌ها و مدل‌هایی را در جامعه رواج داد که هم بتوان حفظ جان و صیانت از سلامت را دنبال کرد و هم شکوه و عظمت و معرفت و تعظیم شعائری که در عزاداری باید شکل گیرد، اتفاق بیفتد. اگر فقط بر عزاداری تمرکز کرده و بگوییم می‌خواهیم مثل سال‌های قبل این مراسم را برگزار کرده و به حفظ سلامت بی‌توجه باشیم، این کار به دور از منطق است و اگر هم صرفاً بر حفظ سلامتی تمرکز کرده و به صورت یک جانبه عزاداری را کلاً تعطیل کنیم، این کار نیز فاقد عقلانیت است. بنابراین باید به سراغ روش‌هایی رفت که جمع میان این دو باشد.
برگزاری عزاداری با رعایت پروتکلهای بهداشتی
حجت‌الاسلام قطبی تصریح کرد: معتقدم این امکان وجود دارد و در بسیاری از بخش‌های مراسم عزاداری می‌توان با رعایت پروتکلهای بهداشتی مرسوم این کار را انجام داد. متن چند صفحه‌ای در ۳ بخش در این خصوص نوشته‌ام که یک بخش آن شامل ۱۲ الگو و روشی است که هم به تعظیم شعائر عزاداری شکل می‌دهد و هم صیانت از جان و حفظ سلامت در آنها نهفته است. بسیاری از این الگوها و روش‌ها مستند تاریخی دارد، یا نمونه‌هایی بوده که آنها را تغییر داده‌ایم و حتی تعدادی را از متن آیات و روایات استخراج کرده‌ایم.
وی ادامه داد: بخش دیگر، توصیه‌هایی برای برگزاری مراسم عزاداری مرسوم است که شامل توصیه‌های ستاد ملی مقابله با کرونا و موارد دیگری است که اضافه شده و اگر رعایت شود، می‌تواند آسیب‌های ناشی از شیوع ویروس را کاهش دهد. بخش سوم شامل نکاتی خطاب به مردم است، با توجه به اینکه خیلی‌ها نذر قربانی، زیارت، عزاداری و روضه گرفتن در خانه دارند و با توجه به شرایط فعلی امکان ادای آنها وجود ندارد، باید راهکارهای دینی و فقهی را استخراج کرده و ارائه دهیم تا بتوانند نذرشان را ادا کنند و با مشکل مواجه نشوند. البته راهکارها محدود به مواردی که در این متن آمده نیست و راهکارهای بیشتری می‌توان استخراج کرد. شاید این شرایط باعث شود که روش‌های جدید عزاداری ابداع شود و ترویج پیدا کند و در عین حال پروتکلهای بهداشتی نیز مورد توجه قرار گیرد.
عزاداری صرفاً حماسه حضور نیست
حجت‌الاسلام قطبی بیان کرد: شیخ عباس قمی(ره) در مفاتیح‌الجنان روایت‌های متعددی در خصوص مستحبات ماه محرم آورده که از جمله آنها، روزه گرفتن در این ایام، خواندن زیارت عاشورا با صد سلام و صد لعن و خواندن دعای عشرات است. مورد دیگری که ایشان ذکر می‌کند و روایت مستندی دارد، ولی ما متأسفانه به آن توجه نکرده‌ایم، احیای شب عاشورا همچون احیای شب قدر است که می‌توان در فضای باز آن را انجام داد. وقتی چنین مستحب مؤکدی وجود دارد، می‌توان بخشی از عزاداری‌ها را به این شکل انجام داد. در واقع باید از این نمونه‌ها برای شرایط فعلی که نمی‌توان عزاداری‌ها را با وسعت و حرکت برگزار کرد، کمک بگیریم. همین‌طور می‌توان به ختم قرآن و هدیه ثواب آن به معصومین(علیه السلام) و شهدای کربلا اشاره کرد که مستحب مؤکد است. در طول تاریخ هم جلسات ختم قرآن برگزار شده است. این جلسات حتماً نباید با حضور جمعی برگزار شود. در حال حاضر این امکان وجود دارد تا اپلیکیشن ختم قرآن(سراج) را دانلود کرده و لینک آن را برای دیگران به اشتراک گذاشت. عزاداری صرفاً برای حماسه حضور نیست، بلکه بخشی از آن مربوط به حماسه حضور است. عزاداری به نوعی ادای دین به امام حسین(علیه السلام) است، یعنی اگر هر کسی در خانه خود عزاداری و یا قرآن قرائت کند، به نوعی ادای دین خود را نشان داده است.
وی اظهار کرد: در سیره و سنت معصومین آمده نام فرزندان خود را نام اهل‌بیت(علیهم السلام) بگذارید. در این دو ماه محرم و صفر می‌شود وفاقی کرد و فرزندان خود را حسین، زینب، علی‌اصغر، عباس و… نام‌گذاری کنیم. وقف یک سنت حسنه است، اگر هرساله در ایام محرم نذری داشته‌ایم که مثلاً غذا طبخ و توزیع کنیم، ولی امسال به دلیل شرایط کرونا نمی‌شود آن را ادا کرد، اکنون این امکان وجود دارد که با مشارکت در عرصه مواسات اجتماعی و یا وقف، نذر خود را ادا کنیم. در مراسم عزاداری می‌شود به نیابت از دیگران شرکت کرد، همان‌طور که در مناسک حج نیز این امکان وجود دارد. یعنی به نیابت از پدر و مادر خود می‌توانیم در عزاداری‌ها شرکت کنیم.
حجت‌الاسلام قطبی ادامه داد: این‌ها سنت‌هایی است که منبع و ریشه فقهی دارند و روایات بسیاری درباره آنها وجود دارد، ولی به آنها توجه چندانی نشده است، زیرا ما همیشه محرم و عاشورا را به دسته‌های عزاداری و آن شور و حال جمعی می‌شناختیم و از سایر بخش‌های عزاداری، تعزیت و سنت‌های محرم غافل بودیم. اکنون درست است که خسارت دیده‌ایم و آن حماسه حضور را نخواهیم داشت، ولی می‌توانیم سنت‌هایی را که از آنها غافل بوده‌ایم را احیا کنیم. مثلاً در سیره برخی علما آمده که در شب عاشورا احیا می‌گرفتند.
محرم و عاشورا قله مناسک دینی هستند
وی تأکید کرد: محرم و عاشورا عمده‌ترین مناسک دینی هستند و به نوعی قله مناسک دینی به شمار میروند. در کنار حضور جمعی مردم در این مناسک، نوعی فرهنگ حسینی شکل می‌گیرد که محدود به همان دو روز تاسوعا و عاشورا نیست، این فرهنگ و حماسه حسینی به مثابه موجی است که در جامعه جریان پیدا می‌کند. این موج بر دیگر مناسک و مراسم تأثیر میگذارد.
قطبی ادامه داد: نخبگان، خبرگان، رسانه‌ها و… باید تلاش کنند تا این فرهنگ و این موج را تداوم ببخشند. از طرفی جنبه‌های عقلانی و معرفتی عاشورا باید بیشتر تبیین شود، یعنی صرفا نباید به مناسک اکتفا کنیم، مناسک در جای خود محترم و عینیت ظاهری دارد، اما باید عمق ابعاد عقلانی و هدف اصلی امام حسین(علیه السلام) که همان رشد و هدایت انسان، احیای دین و قرآن، نماز و … است، ترویج پیدا کند.
وی در پایان بیان کرد: امام حسین(علیه السلام) شهید شد که مساجد خالی نشوند، قرآن روی زمین نماند و با ظلم مبارزه شود. این‌ها هدف امام حسین(علیه السلام) است و ما هرچه بتوانیم از طریق کارهای علمی، پژوهشی، رسانه‌ای و … آنها را ترویج دهیم، معرفت عاشورایی را در جامعه ترویج داده‌ایم.
