در مورد صلح امام حسن  توضیح دهید؟

منتظرالقائم: وقتی حضرت علی به شهادت رسیدند بنا بر اعتقادات شیعه، امیرالمومنین(ع) امام حسن(ع) را به عنون جانشین خود معرفی کرده بودند و در نهج البلاغه نیز اسناد انتساب موجود است؛ در دوران خلیفه سوم در شام اتفاقاتی افتاده بود و قدرت بنی امیه رو به افزایش بود، معاویه استاندار شام بود و عثمان شام را در اختیار بنی امیه قرار داد.

عموماً استانداران عثمان از بنی امیه بودند و بنی امیه قدرت پیدا کردند اما با شورشی که علیه عثمان اتفاق افتاد و با اجبار و درخواست مردم، حضرت علی(ع) خلیفه شدند، این استانداران متفرق شدند اما معاویه در مقابل حضرت علی ایستاد و تشکیلات عظیمی در شام ایجاد کرد.

معاویه مومفق شد در مقابل حضرت علی بایستد و علی رغم جنگی هم که داشتند موفق نشدند معاویه را از آن سرزمین بردارند و علت این موضوع نیز این بود که تفرقه در سپاه امام علی ایجاد شد و اشراف نگذاشتند امام به هدف خود برسد و معاویه قدرت پیدا کرد.

در زمان خلافت امام حسن(ع) مجتبی که هفت ماه هم بیشتر طول نکشید؛ معاویه شروع به مخالفت کرد و سیستم های روم و ساسانیان را الگو قرار داد و جاسوسان خود را به سرزمین های در اختیار امام(ع) فرستاد. امام حسن(ع) نامه ای به معاویه نوشت و گفتند جاسوسانی فرستادی و گویا قصد جنگ داری و معاویه را به بیعت و پیوستن به اجماع مسلمانان دعوت کردند اما معاویه اهل قدرت و سلطه بود و به اشرافی گری و اشرافیت عربی توجه داشت؛ معاویه با لشکر 60 هزار نفری به سمت عراق حرکت کرد و البته از قبل مقدمات کار را آماده کرده بود و در کوفه نفوذی هایی خصوصا در اشراف کوفه پیدا کرده بود.

وقتی امام حسن(ع) از حرکت معاویه به سمت عراق آگاه شدند دو لشکر چهار هزار نفره به سمت معاویه فرستاد تا معاویه نتواند وارد عراق شود و در شام بماند اما معاویه فرماندهان این لشکرها را فریفت و این سپاه ها متفرق شد؛ بعد از این امام حسن مجتبی(ع) و با تلاش شیعه های خاص این حضرت لشکر 12 هزار نفری فراهم کرده و به سوی معاویه حرکت کردند.

اینگونه راه معاویه را بستند و خود حضرت نیز برای جمع کردن نیرو به شهر مداین رفتند، در این شهر بودند که این دو سپاه در مقابل هم قرار گرفتند.

دلایل صلح امام حسن چه بود؟

غلامی: صلح را باید با توجه به شرایط مکانی و زمانی هر دوره تحلیل کرد؛ در زمان پیامبر اکرم صلح بسیار مهم حدیبیه را داریم و مشهور ترین صلحی که در ائمه وجود دارد صلح امام حسن(ع) است و این دو صلح با توجه به شرایط مکانی و زمانی کاملا متفاوت است؛ صلح امام حسن(ع) نوعی صلح تحمیلی است و سیاست ایشان در ادامه سیاست حضرت علی(ع) بود و دشمن اصلی را معاویه دانسته و قصد داشتند حاکمیت نامشروع که نزدیک به 20 سال در شام حکومت می کرد را از بین برده و تسلیم کند.

اما در صلح حدیبیه طرف دیگر کافران بودند و بندهای صلح را که نگاه کنیم تنها یک بند از آن بنا به ظاهر به پیامبر تحمیل شده است و بقیه بندها به سود مسلمانان است.

علت صلح چه بود؟

عراق در زمان امام حسن آنچنان تنوع افکار داشت که هماهنگ کردن و اسنجام دادن به  آن ها کار سختی بود و اصلا با شام قابل مقایسه نبود و از طرفی نگاه آن روز جامعه عراق نسبت به حضرت علی(ع) بسیار با امام حسن(ع) متفاوت بود چرا که حضرت مقبولیت عامی داشت و امام حسن(ع) بیشتر بخاطر سبط نبی(ص) بودن مقوبلیت داشت؛ هر چند که در این سال ها جامعه آن را می شناخت؛ همینطور که جامعه در آن زمان فرمانبری که از پیامبر(ص) داشت از حضرت علی(ع) نداشت و هر چه به این طرف می آییم، انسجام کمتر می شود.

امام حسن(ع) نیروهای شاخص را از دست داده و جامعه اظهار خستگی می کرد،  وقتی حضرت سخنرانی کردند معروف است که همه یکپارچه می گفتند می خواهیم زنده بمانیم؛ همینطور که امروز برخی می گویند می خواهیم زندگی کنیم وقتی کسی اینجور بگوید و با استکبار کاری نداشته باشد نمی توان مبارزه کرد؛ امام حسن(ع) با اقلیت شیعه چاره ای جز پذیرفتن صلح نداشت.

نظر شما در مورد این جمله که «اسلام دین صلح است» چیست؟

منتظرالقائم: خداوند دستور داده که تقاضای صلح دشمن باید قبول کرد و صلح موجب آرامش و آسایش می شود و مسلما اسلام مشوق جنگ نیست و پیامبر(ص) و ائمه اطهار(ع) نیز هیچگاه پیشتاز در جنگ نبودند؛ اما برای جهاد امر متفاوت بوده و بر عکس اینکه برخی از دشمنان عنوان می کنند که امام حسن(ع) شجاع نبوده و صلح خواه بودند ایشان در زمان کودکی، خلیفه اول را از منبر پایین کشیدند که از جای پدر من پایین بیا و در جنگ های جمل و صفین امام حسن(ع) پیشتاز بودند و منابع اهل سنت و شیعه نیز گواهی می دهد که ایشان آماده کارزار با دشمن بودند.

آنچه باید توجه شود، این است که معاویه ابزار رسانه ای داشت و افراد و اشراف را خیریده و لشکر آماده کرده بود و می خواست آن طور که خود حکومتی را مد نظر که همچون پادشان روم و ساسانی است را ایجاد کند.

صلح امام حسن موجب بقای اسلام و تشییع شد و تشیع جدای از اسلام نیست و اگر امام حسن(ع) در این هنگام صلح نمی کرد، شیعیان مخصوص از بین می رفتند و خود امام حسن(ع) نیز شهید می شد و معاویه به هدف خود که نابودی اسلام بود، می رسید و برهمین اساس این صلح شرافتنامه بود.

نظر شما در مورد این جمله که «صلح در اسلام اصل است»چیست؟

غلامی: گاهی گفته می شود که صلح  در اسلام اصل است؛ به نظر من باید  به جای اینکه بگوییم صلح در اسلام اصل است بگوییم که اصل در اسلام اجرای عدالت و آن هم با حاکمیت انسان های شایسته و صالح و برای اجرای عدالت و ارزش های انسانی است. اما وقتی چاره ای نباشد نیاز به جهاد و مبارزه است و بنابراین اصل در اسلام اجرای عدالت و ارزش های انسانی است و اولویت در اسلام صلح است و ائمه(ع) هم همین رویه را داشتند و بیشتر جنگ ها به آن ها تحمیل شده است؛ صلح امام حسن(ع) یک صلح شرافتمندانه و با عزت است.

صلح امام حسن(ع) برای این بود که اسلام حفظ شود و خون مسلمانان نیز ریخته نشود؛ حضرت علی(ع) نیز در جنگ صفین، جمل و نهروان  تمام تلاش خود را انجام داد تا جنگ نشود؛ ازاین روصلح با توجه به شرایط و مصلحت اجرا که تشخیص آن بر امام معصوم(ع) و در شرایط غیبت نیز به عهده ولایت فقیه  است و در زمانی هم جهاد و مبارزه است و هر دو نیز ارزشمند است.

صلح امام حسن یک سازش بود و یا یک مبارزه؟

منتظرالقائم: وقتی معاویه می خواهد کودتا و اسلام، قرآن و ثقلین را نابود کند و مسلمانان را برده و بنده خود قرار دهد، امام(ع) در این مبارزه توانستند اسلام را حفظ کنند و یک مبارزه هدفمند را برای حفظ اسلام انجام دادند.

صلح امام حسن(ع) سازش نبود چرا که سازش به معنای این است که شرایطی که دشمن تحمیل می کند بپذیری اما امام حسن(ع) برای این صلح شرط گذاشتند و باعث شده که امروز اکثر جامعه اسلام معاویه را نادرست و باطل بدانند چرا که شرایط صلح را زیر پا گذاشت.

امام حسن(ع) با مسائلی مواجه شدند که برای حفظ خون مسلمانان صلح کردند؛ دنیا طلبی در سپاه امام حسن(ع) و نفوذ معاویه و عوامل دیگرباعث شد که امام برای حفظ اسلام، تشیع و حفظ امت اسلامی صلح کنند.

چرا در صلح امام حسن تحریف وجود دارد و این تحریف از چه زمانی شروع شد؟

غلامی: تحریف اهداف و شرایط صلح امام حسن(ع) از همان سده های اول شروع شد و برخی نویسندگان این صلح را مورد تحریف قرار دادند؛ یکی از مهم ترین تحریف ها در این زمینه تقسیم بندی بود که پیامبر اکرم(ص) و امام حسن(ع) صلح طلب هستند اما حضرت علی(ع)  و امام حسین(ع) جنگ طلب هستند؛ در این تحریفات آورده اند که حضرت علی(ع) بعد از تولد امام حسن(ع) می خواست نام او را حرب قرار دهد که پیامبر(ص) گفتنن بگذار حسن و همینطور برای امام حسین(ع) نیز نام حرب را مد نظر قرار داشتند که پیامبر(ص) نام او را حسین گذاشتند.

با این تحریف می خواهند که چهره حضرت علی(ع) را جنگ طلب نشان دهند این در حالی است که حضرت علی(ع) در نام گذاری فرزندان خود از یپامبر(ص) سبقت نگرفتند و بعد از این نیز حضرت علی(ع) فرزاندانی داشت پس جرا نام آن ها را حرب نگذاشتند؟ این نشان از یک تحریف است.

این ها در حالی است که چهار معصوم دیگر،  پیامبر(ص)، امیرالمومنین(ع) و حسنین(ع) هم جنگیدند وهم صلح کردند؛ بخش دیگری از تحریف در این موضوع قصد دارد چهره امام حسن(ع) را تخریب کند و شاید میزان تحریفی که در مورد ایشان داریم در مورد ائمه دیگر نیست.

یکی دیگر از تحریف ها در مورد امام حسن(ع) این است که زیاد زن می گرفته و طلاق می داده است که اصلا واقعیت های تاریخی اینگونه نیست؛ ریشه تخریب امام حسن(ع) به عباسیان برمی گردد چرا که سادات حسنی در مقابل بنی عباس بودند، ازاین رو عباسیان می خواستند مشروعیت جد آن ها که امام حسن(ع) بود را زیر سوال ببرند بنابراین تا می توانستند ایشان را تخریب کردند.

12 امام ما مانند آیات قران که تفسیر آیات قران یکدیگر را تکمیل می کند، در زندگی ائمه نیز به اقتضای زمان خود تصمیم لازم را گرفته اند؛ من می شنوم که برخی نویسندگان می نویسند که قیام امام حسین(ع) یک استثنا بود در حالی که بقیه ائمه همیشه در صلح بودند و این برداشت غلطی است اگر به این صورت نگاه کنیم صلح امام حسن(ع) نیز یک استثنا بوده چرا که کدام امام دیگر صلح کرد و همچنین ولایت عهدی امام رضا(ع) نیز استثنا است

باید بگوییم این زندگی 250 ساله ائمه به تعبیر مقام معظم رهبری گویا یک انسان 250 سال عمر کرده است و بر اساس مقتضیات زمان تصمیمات لازم را حکیمانه برای مصلحت و منفعت اسلام گرفته است؛ البته تحریف دامن وسیعی دارد و امروز من احساس می کنم برخی کلمه صلح را نیز تحریف می کنند چرا که کلمه صلح با سازش متفاوت است.

چرا هنوز تحریف این صلح در جامعه دیده می شود؟

منتظرالقائم: ما باید دشمن را به خوبی بشناسیم و همیشه دشمن در تلاش بوده است که جبهه حق را از بین ببرد و همیشه این  در طول تارخ وجود داشته است؛ امامان همیشه برای نهضت مقاومت در مقابل مخالفان اسلام و تشیع ایستاده بودند و مقاومت می کردند اما این مقاومت بروز و ظهور متفاوتی داشت .

امام حسن(ع) دنیا طلب و دوستدار زندگی دنیایی نبودند و این تصور که برخی ایجاد کردند که امام حسن(ع) می خواستند زندگی کنند کاملا اشتباه است؛ در حالی که ایشان یک مسئولیت الهی دارد اما ظالمان می خواهند عدالت و اسلام را از بین ببرند.

در این صورت است که امام حسن(ع) و بقیه ائمه دارای یک عنصر مبارزه و ایستادگی در مقابل دشمن هستند  واگر شرایط جامعه اجازه می داد به حکومت دست می زدند و ادعای امامت الهی را داشتند و این را بیان می کردند که نیاز به حمایت مردم برای ادمه داشت.

جامعه اسلامی باید همیشه عنصر مقاومت و ایستادگی و شهادت طلبی در مقابل دشمن را داشته باشد تا قوی باشد و دشمن طمع جنگ نکند اما اگر اینگونه رفتار نکردید مجبور به سازش در مقابل دشمن می شوید.

غلامی: شاخص بین صلح شرافتمندانه با سازش این است که اگر کسی برای منافع شخصی و جناحی و دنیایی تن به صلح دهد این سازش ذلت است اما اگر کسی برای منفعت عمومی مسلمانان اقدام کند؛ اینکه بگویند ائمه فقط دنبال کار علمی بودند و دنبال قدرت نبودند درست نیست چرا که واقعیت های تاریخی نشان می دهد ائمه(ع) برای تصاحب حکومت تلاش کردند و اگر این ائمه فقط به کار علمی مشغول بودند چرا همه آن ها شهید شدند و چرا زندانی می شدند و حاکمیت ها اینقدر با آن ها مشکل داشته است

این نشان می دهد تصاحب قدرت برای ائمه(ع) هدف نبوده بلکه ابزاری برای رسیدن به اهداف دیگر بوده است.

منتظر القائم: توصیه می کنم همه تاریخ را بخوانند و با آن اشنا شوند تا تحریف ها و توطئه های دشمن را بشناسند؛ دشمن جاسوسی ها و نفوذی هایی دارد که باید در درون مواظب این ها بود و عنصر مقاومت را همیشه حفظ کرده و شهادت طلبی و بصیرت و بینایی را حفظ کنیم تا بتوانیم در مقابل توطئه ها پیروز باشیم.

مشاهده در پیاگاه خبری صاحب نیوز – بخش اول
مشاهده در پایگاه خبری صاحب نیوز – بخش دوم
مشاهده در پیاگاه خبری صاحب نیوز – فیلم