عضو هیأت علمی پژوهشکده الهیات و خانواده پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی ادامه داد: همان‌طور که می‌دانید، قرآن به موضوعات مختلفی از جمله مباحث فقهی، اعتقادی، اخلاقی، تربیتی و موارد دیگر پرداخته است، از مهم‌ترین بحث‌ها در قرآن، مسائل اخلاقی است که آیات بسیاری به این موضوع اختصاص دارد.
راهی به‌سوی شناخت آیات اخلاقی قرآن
وی تصریح کرد: چگونگی شناخت آیات اخلاقی قرآن و تمایز آیات اخلاقی از آیات اعتقادی و فقهی، یکی از نیازهای جدی در حوزه مباحث روش‌شناسی است که در این کتاب به آن توجه ویژه شده است، پس از شناخت آیات اخلاقی قرآن، این آیات باید در یک نظام‌واره‌ای علمی، سامان یابد تا بتوان از این آموزه‌های اخلاقی در زمینه‌های مختلف بهره‌گیری کرد، نظام‌مند کردن آموزه‌های اخلاقی قرآن در یک ساختار علمی و به شیوه‌ای نو، دومین کوششی بوده که در این کتاب انجام یافته است.
سراج‌زاده با اشاره به بخش‌های مختلف کتاب ابراز کرد: بخش اول کتاب که به چگونگی فهم گزاره‌های اخلاقی قرآن اختصاص دارد، به ما کمک می‌کند تا بتوانیم آیات اخلاقی قرآن را از سایر آیات تشخیص داده و اخلاق در قرآن را شناسایی کنیم، در این بخش از کتاب، چهار روش برای فهم گزاره‌های اخلاقی بیان شده است که عناوین این روش‌ها عبارت‌اند از گزاره‌های انشایی، گزاره‌های اِخباری با محمول ارزشی، تصویب و تخطئه‌های الهی و طرفداری و مخالفت‌های الهی.
تبیین 7 مفهوم اخلاقی
فعال حوزه اخلاق و خانواده در ادامه افزود: با این چهار روش می‌توان گزاره‌های اخلاقی را شناسایی کرد، منظور از گزاره‌های اخلاقی، جملاتی است که از موضوع و محمول تشکیل یافته و محمول آن‌ها هفت مفهوم اخلاقی است، در واقع این هفت مفهوم شامل خوب و بد، باید و نباید، درست و نادرست و وظیفه می‌شود، برای مثال اگر در جمله‌ای عنوان شود که «راست‌گویی خوب است» یا «دروغ‌گویی بد است»، از دو مفهوم خوب و بد که در محمول این دو جمله به کار رفته است می‌فهمیم که این جمله و گزاره، یک جمله و گزاره اخلاقی است.
وی عنوان داشت: در این کتاب توضیح داده شده که با چه شیوه و روشی می‌توان این مفاهیم اخلاقی که در قران به کار رفته‌اند را تشخیص داد و بدین‌وسیله آیات اخلاقی را شناسایی کرد، غیر از بحث چگونگی شناخت گزاره‌های اخلاقی که در این کتاب مورد بحث و بررسی قرار گرفته است، بحث مهم، سامان‌دهی گزاره‌های اخلاقی در یک نظام واره علمی است که در این بخش، آیات اخلاقی قرآن در قالب یک نظام‌واره علمی و جدید ارائه شده است.
سراج زاده در مورد طراحی نظام اخلاقی قرآن بیان داشت: برای طراحی این نظام، با توجه به ابعاد پنج‌گانه وجود انسان یعنی ابعاد معرفتی، عاطفی، ارادی، رفتاری و صفات و منش و همین‌طور با توجه به وجود چهار نوع رابطه‌ای که برای انسان متصور است یعنی رابطه انسان با خدا، با خویشتن، با انسان‌های دیگر و با جهان پیرامون، هر یک از این ابعاد پنج‌گانه انسان، چهار نوع رابطه با خدا، خود، انسان‌های دیگر و جهان به صورت مثبت یا منفی خواهند داشت که در مجموع یک نظام چهل وجهی برای آیات اخلاقی قرآن را می‌توان ترسیم کرد.
فواید طراحی نظام اخلاقی قرآنی
پژوهشگر حوزه اخلاق اجتماعی خاطرنشان کرد: اگر نظام اخلاقی وجود داشته باشد، می‌توان بهتر از قبل معضلات اخلاقی فرد و جامعه را مدیریت و اصلاح کرد و در واقع می‌توانیم پاسخ‌گویی قرآن به مسائل مختلف اخلاقی را با این نظام سازی، محقق کنیم، وقتی یک نظام سازی شکل بگیرد، می‌توانیم در کنار سایر مکاتبی که دارای نظام اخلاقی هستند، نظام اخلاقی اسلام و قرآن را به دیگران معرفی کنیم تا دیگر مکاتب نیز با نظام اخلاقی اسلام آشنا شوند.
وی تأکید کرد: همچنین با نظام سازی، بیش از پیش می‌توان اولویت‌های اخلاقی قرآن را بررسی و شناسایی کرد، هدف اصلی نظام سازی، معرفی و روزآمد کردن مکتب اخلاق قرآنی است، افزون بر این، ان شاء الله با این کتاب، یکی از خلأهای موجود در زمینه روش‌شناسی اخلاق قرآنی و نظام اخلاقی در مجامع علمی مرتفع خواهد شد.
ویژگی‌های دیگر کتاب
سراج زاده در پایان گفت: از جمله ویژگی‌های کتاب این است که ضمن آسیب‌شناسی و نقد و بررسی تمام کتاب‌هایی که در موضوع اخلاق قرآنی نوشته شده است، ساختار و نظامی جدید از آموزه‌های اخلاقی قرآن را ارائه داده است که این کتاب را از سایر آثار مشابه متمایز می‌سازد.
به گزارش فارس، کتاب «نظام اخلاقی قرآن» اثر حجت‌الاسلام حسن سراج‌زاده، عضو هیأت علمی پژوهشکده الهیات و خانواده پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در سال 97 انتشار یافته است، همچنین به گفته این نویسنده، سه کتاب دیگر با عناوین «فمینیسم و خانواده»، «طرح واره های آسیب‌زا در روابط همسران» و «پایداری روابط همسران با شناخت تفاوت‌های زنان و مردان» به‌زودی چاپ و منتشر خواهند شد.
