کارشناس احکام مرکز ملّی پاسخگویی به سؤالات دینی ادامه داد: پیرامون آن چه در مقدمه این گفت‌وگو مطرح شد؛ مراجع معظم تقلید بیان می‌کنند، کسی که موقع غروب شب عید فطر بالغ، عاقل و هشیار است و فقیر و یا بنده کس دیگر نیست باید برای خودش و کسانی که نان‌خور او هستند، هر نفری یک صاع که تقریباً برابر با سه کیلو است گندم یا جو یا خرما یا کشمش یا برنج یا ذرّت و مانند این‌ها را به مستحق بدهد، اگر پول یکی از این‌ها را هم بدهد کافی است.

وی در ادامه متذکر شد: اگرچه به‌ظاهر مبلغ پرداختی زکات فطره اندک است (برای هر نفر حداقل ده هزار تومان) اما از چند جهت اهمیت ویژه‌ای دارد ازجمله آن‌ها می‌توان به فراگیری زکات فطره، وقت محدود و معین برای پرداخت (شب عید فطر تا ظهر عید)، مصرف خاص آن (پرداخت به نیازمندان طبق نظر بسیاری از مراجع معظم) و همچنین اهتمام مؤمنین و روزه‌داران در پرداخت زکات فطره اشاره کرد.

صالحی تصریح داشت: به همین خاطر متولیان فرهنگی جامعه اسلامی باید بکوشند تا گستردگی و فراوانی اهتمام به این واجب الهی را توسعه داده و مراکز اجرایی فقرزدایی در جامعه باید مصرف این واجب الهی را مدیریت و جهت‌دهی کرده تا به دست نیازمندان واقعی رسیده و باری را در این برهه حساس از جامعه دینی بردارد.

 جایگاه زکات فطره

کارشناس احکام مرکز ملّی پاسخگویی به سؤالات دینی با تبیین اهمیت این واجب الهی اضافه کرد: علاوه بر زکاتی که به اموال در صورت وجود داشتن شرایط تعلق می‌گیرد، یک منبع ساده و عادی نیز برای رفع نیازهای فردی و اجتماعی در نظر گرفته‌شده است که آن را زکات فطره میگویند.

وی افزود: زکات فطره این است که هر فرد مسلمان که توانائی اداره کردن زندگی خود و اشخاص تحت اداره خود را داشته باشد و برای تأمین نیازهای سالانه خویش نیازی به غیر ندارد، مکلف است بابت خود و هر کس دیگری که مخارج آنان را به عهده دارد، از افراد خانواده و غیر آنان مقداری از خوراک معمولی یا معادل آن را از نظر قیمت بپردازد، این مقدار بابت هر یک نفر حدود سه کیلوگرم است، و راه مصرف آن همان راه مصرف زکات مال است.

صالحی در ادامه صحبت‌های خود ابراز داشت: خصوصیتی که این منبع دارد این است که اگرچه به نظر ناچیز می‌رسد اولاً مشقتی در آن احساس نمی‌شود، و ثانیاً مقرر است که در روز معینی از سال یکجا جمع آوری شده و پرداخت گردد، تا در رفع نیازمندی‌های متناسب در هر جامعه و محیط و زمان نقش مؤثری داشته باشد.

کارشناس احکام مرکز ملّی پاسخگویی به سؤالات دینی گفت: پس از تمام شدن ماه رمضان هرسال در شب اول ماه شوال همه‌کسانی که تمکن پرداخت این مقدار ناچیز از ارزاق عامه یا بهای آن را دارند، آن را حاضر کرده و اول صبح روز اول ماه شوال که روز عید فطر است، پیش از ادای نماز عید آن را پرداخت خواهند کرد.

فلسفه و فواید پرداخت فطره

وی با تبیین فلسفه و فواید پرداخت فطره اذعان داشت: «زکات فطره» به‌اتفاق شیعه و سنی، واجب است و در متون دینی برای آن، فلسفه و فواید متعددی برشمرده است که مهم‌ترین آن‌ها عبارت است از: زکات فطره مکمل و تمام‌کننده روزه است؛ همان‌گونه که درود و صلوات بر پیامبر اسلام‌(ص) مکمل و تمام کننده نماز است؛ همچنین باعث قبولی روزه ماه مبارک رمضان  و موجب حفظ انسان از مرگ در آن سال می‌شود.

این کارشناس ادامه داد: این زکات باعث سلامتی جسم و پاک‌سازی روح از رذایل اخلاقی است و در روایتی در تفسیر آیه شریفه «قد افلح من زکیها» آمده است: منظور از تزکیه زکات فطره است و مکمل و تمام کننده زکات مال است.

جعفری با تأکید بر اهمیت مسأله زکات در دین اسلام و کلام خداوند بیان داشت: یکی از فرایض مهم اسلامی، بلکه از ضروریات اسلام، زکات است. خداوند متعال در قرآن کریم در 30 مورد زکات را تذکّر داده است و در بسیاری ازاین موارد آن را در ردیف نماز ذکر کرده است که در همین راستا حضرت باقر (ع) می‌فرمایند، «خداوند زکات را قرین نماز قرار داده و فرموده است (اَقیمُو اَلْصَلوه و اتُو اَلْزَکاتْ) نماز را بجا آورید و زکات را بپردازید بنابر این کسی که نماز می‌خواند ولی از دادن زکوة امتناع می‌ورزد مثل این است که اصلاً نماز را نیز بجا نیاورده است».

کارشناس احکام مرکز ملّی پاسخگویی به سؤالات دینی ادامه داد: همچنین امام رضا (ع) می‌فرمایند «خداوند سه چیز را توأمان با سه چیز دیگر مورد امر خود قراردادِ است» نخست آنکه خداوند به نماز و زکوه باهم امر فرموده است بنابراین کسی که نماز می‌خواند ولی زکوه نمی‌دهد، نماز او موردقبول درگاه خداوند نخواهد شد، دوم  به سپاسگزاری خود با سپاسگزاری از پدر و مادر باهم امر نموده است وکسی که نسبت به پدر و مادرخود شکرگزار نباشد نسبت به خداوند نیز شاکر و سپاسگزار نخواهد بود و درنهایت  به رعایت تقوا وصله رحم (داشتن ارتباط با خویشاوندان) باهم امر کرده است، بنابراین کسی که ارتباط را با خویشاوندان خود قطع کند، نسبت به خداوند تقوا را مراعات نکرده است.

وی در ادامه صحبت‌های خود بابیان حدیث دیگری از امام صادق (ع) مبنی بر آن‌که «کسی که به‌اندازه یک قیراط (مقدار بسیار کمی است) از زکوه مال خود نپردازد، دارای ایمان و اسلام کامل نیست» خاطرنشان کرد: در احادیث وارده از اهل‌بیت عصمت و طهارت (ع) دادن زکوة را موجب آثار و عواقب نیک و فضیلت‌های بسیار از قبیل بخشیده شدن گناهان، آسانی حساب در روز قیامت، نمّو و افزایش ثروت و مال و وسعت امکانات اقتصادی و خاموش شدن آتش غضب خداوند و افزایش عمر معرفی می‌کنند و گروه دیگری از عواقب زیانباری که بر ترک زکوه مترّتب می‌شود، سخن می‌گویند.

صالحی در تبیین موضوع مطرح‌شده یادآور شد: حضرت امام صادق (ع) از پدران خود نقل می‌کند که حضرت رسول اکرم (ص) فرمودند «جریان اوضاع و امور امّت من تا هنگامی‌که به یکدیگر خیانت نمی‌کنند و امانت را مراعات می‌کنند و به یکدیگر در کارهای خیر کمک می‌کنند و زکوه اموال خود را می‌پردازند بر اساس خیر و برکت خواهد بود، ولی هنگامی که از این وظائف خطیر اسلامی، سرباز زند به قحطی و سختی زندگی و پدید آمدن مضیقه‌های اقتصادی، گرفتار خواهد شد».

کارشناس احکام مرکز ملّی پاسخگویی به سؤالات دینی در تکمیل صحبت‌های خود افزود: حضرت باقر (ع) می‌فرمایند «در کتاب حضرت علی (ع) از حضرت رسول اکرم (ص) نقل‌شده است که آن حضرت می‌فرمایند، هنگامی‌که مردم از دادن زکوه امتناع بورزند، زمین نیز برکات خود را از مردم منع می‌کند و از زراعت‌ها و میوه‌ها و معادن، استفاده‌های مطلوب به دست نمی‌آید».

رستگاری در پرداخت زکات فطره

وی با تبیین آیه «قد افلح من تزکّی» با استناد به حدیثی از جانب امام صادق (ع) بیان داشت: حضرت صادق(ع) از پدران بزرگوار خود نقل می‌کند که حضرت پیغمبر (ص) فرمودند، «هیچ بنده‌ای نیست که از دادن زکوة مال خود خودداری و مال او افزایش پیدا کند» همچنین از ایشان پیرامون آیه «قد افلح من تزکّی» رستگار شد کسی که زکات داد. سـؤال شد؛ و حضرت در جواب فرمودند، منظور آیه کسی است که زکات فطریه اش را بپردازد.

کمال روزه در پرداخت زکات فطره

صالحی با تأکید بر آن‌که کمال روزه در پرداخت زکات فطره است، خاطرنشان کرد: پیرامون موضوع مدنظر امام صادق(ع) می‌فرمایند، از کمال روزه، پرداخت زکات «فطره» است، همان‌گونه که صلوات بر پیامبر(ص) از کمال نماز است؛ زیرا کسی که روزه بگیرد اما زکاتش را عمداً ترک کند و نپردازد روزه‌ای برای او نیست همان‌گونه که کسی که صلوات بر پیامبر اکرم(ص) را در نماز ترک کند نمازی برای او نیست.

کارشناس احکام مرکز ملّی پاسخگویی به سؤالات دینی ابراز داشت: بنابر آنچه گفته شد، دین اسلام با توجه به جامعیت خود و توجه به همه جوانب و شئونات انسان اگر در ماه میهمانی خدا دستور به روزه‌داری و عبادات فردی می‌دهد ولی از جهت دیگر در کنار ارتباط با خالق تشویق و ترغیب به ارتباط به مخلوق می‌کند یکی از این دستورات پرداخت زکات فطره است.

وی در پایان صحبت خود تصریح کرد: پرداخت زکات فطره در فقرزدایی جامعه دینی در این شرایط حساس اقتصادی دوران ویروس کرونا بسیار مؤثر بوده و متولیان فرهنگی و اجتماعی باید تمام تلاش خود را نموده که اهتمام به این واجب الهی بیشتر شده و چنین سرمایه عظیمی باری از مشکلات مردم بردارد.

مشاهده در خبرگزاری فارس