ایمان قابل تجزیه به صحیح و غلط نیست
وی با اشاره به تفاوت ایمان با اعتقاد افزود: ایمان در رویکرد قرآنی و اسلامی، یک باور عمیق و واثق است، اما اعتقاد می تواند یک پندار و تفکر صحیح باشد یا یک بینش و دریافت اشتباه، یعنی هم جنبه صحیح دارد و هم می تواند شامل جنبه غلط شود. به عبارت دیگر ایمان بسیط است و قابل تجزیه به صحیح و غلط نیست، زیرا ایمان، یک باور واقعی و حقیقی و نفس الامری است. بنابراین هر ایمانی اعتقاد است، ولی هر اعتقادی نمیتواند ایمان باشد.
رئیس مؤسسه آموزش عالی حوزوی علامه مجلسی در اصفهان بیان کرد: از لحاظ بار معنایی که این دو واژه دارند، ایمان مترادف با باور و عقیده است اما اعتقاد، تفکر درباب یک اندیشه را شامل میشود که ممکن است تبدیل به یک باور عمیق و راسخ و تزلزل ناپذیر نشده باشد، به همین دلیل بعضی از افراد اعتقاد گفتاری و نوشتاری به توحید و معاد دارند و توحید را تبلیغ و تدریس نیز میکنند، اما باور رفتاری و ایمان راسخ به توحید و معاد ندارند.
وی گفت: در گزارههای قرآنی به این نکته اشاره شده است که:«يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا آمِنُوا….» یعنی اى کسانى که ایمان آوردهاید یعنی اعتقاد سطحی دارید، ایمان بیاورید یعنی باور کنید و حقایق دین را تصدیق کنید. در این آیه«آمَنُوا» ناظر به اعتقاد است و «آمِنوا» ناظر به ایمان واقعی و باور قطعی است. خداوند در این آیه به نحوی ظریف و با همزبانی با مدعیان ایمان و مومن خواندن آنان، به کذب ایمان آنان و دعوت آنان به ایمانِ فرااعتقادی و عملکردی، اشاره میکند.
حجت الاسلام و المسلمین صافی تصریح کرد: مطابق فرمایش امیرمؤمنان علیه السلام، ایمان یک مثلث سه ضلعی است، اقرار به زبان، اعتقاد به قلب و عمل به اعضاء و جوارح . اما از فحوای این سخن به خوبی روشن است که تا همه اجزا کامل نشود و اضلاع ثلاثه آن شکل نگیرد و دست به دست همه ندهد نباید از داشتن مثلث ایمان سخن گفت. در این سخن زیبا، ضلع اصلی، ایمان حقیقی و تمام عیار و ضلع های اول و دوم، ایمانِ شعاری و زبانی و ایمانِ شعوری و اعتقادی است».
ایمان حاصل مطالعه و تفکر در آیات الهی است
وی بیان کرد: اگر تجربهای شهودی و عینی وجود نداشته باشد و به تعبیر قرآن، انسان در آفاق و انفس نظر نکند، حضور خداوند را نخواهد دید و بالتبع به باور و ایمان نخواهد رسید و تا این شهود و تجربه نباشد، نوبت به کشف و دریافت های باطنی نمیرسد. مقدمه دریافت فطری و باطنی، مطالعه و تفکر درونی و بیرونی در آیات خدا است. اگر انسان در آیات خدا چه در درون و چه در بیرون خودش مطالعه و کنکاش کند، ایمان به دست میآورد.
رئیس مؤسسه آموزش عالی حوزوی علامه مجلسی کرد: علما و اندیشمندانی که آیات الهی را در دل طبیعت و در وجود خودشان مطالعه کرده اند و متوجه عظمت آنها شدهاند؛ طبیعتا ایمان و خداباوری آنها خیلی بیشتر از انسانهای معمولی و غیر متفکر است؛ برخلاف آنان که براساس یک تقلید کورکورانه از نیاکانشان شعار ایمان سر میدهند و به همین خاطر است که خداوند می فرماید:«انما یخشی الله من عباده العلماء». آری! توسعه مطالعات بیرونی، شهودی، حسی و تجربی ما میتواند به دریافت درونی و فطری ما نسبت به خدا و هدفمندی جهان هستی و در نتیجه دست یافتن به ایمان و باوری محکم و باصلابت، کمک کند.