حجت‌الاسلام و المسلمین حسن سراج‌زاده، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در این نشست به بیان اهمیت خداباوری در خانواده پرداخت و اظهار کرد: اولین عاملی که جایگاه مهم پرداختن به موضوع خداباوری در خانواده را نشان می‌دهد، مشکلات ارتباطی زوجین و نارضایتی‌های زناشویی است. بر اساس تحقیقات، عمده‌ترین مشکلات زوجین، ناتوانی در برقراری ارتباطی سازنده است که مراجعان به مراکز روانشناسی به وفور از آن سخن به میان می‌آورند.
وی با بیان اینکه بیش از ۹۰ درصد زوجین آشفته، از مشکلات ارتباطی رنج می‌برند، افزود: معتبرترین شاخص آشفتگی زناشویی، آمار طلاق است. آشفتگی رابطه زناشویی، احساس نارضایتی در حداقل یکی از زوجین در رابطه زناشویی تعریف می‌شود. بنابراین، در تعریف و اندازه‌گیری مشکلات ارتباطی، رضایت زناشویی به‌عنوان معیار نهایی در نظر گرفته می‌شود. رضایت زناشویی، وضعیتی است که در آن، زن و مرد در اکثر مواقع از ازدواج با یکدیگر و درکنار هم بودن احساس شادمانی و رضایت دارند. این درحالی است که آمار روزافزون طلاق و خشونت و اختلافات خانوادگی، نشان از آن است که رضایت زناشویی به آسانی قابل دستیابی نیست.
افزایش رضایت زناشویی با تقویت نگرش‌های مذهبی
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در ادامه به بیان نکته دیگری که اهمیت موضوع خداباوری در خانواده را نمایان می‌کند، پرداخت و گفت: افزایش رضایت زناشویی در زوج‌های معتقد و مذهبی، نشان از آن دارد که آموزش اعتقادات و تقویت نگرش‌های مذهبی در زوجین، سطح رضایت زناشویی را بالا برده و به تقویت ارتباطات سالم و کارآمد خانواده کمک شایانی می‌کند، چنانکه این موضوع در پژوهش‌های داخلی و خارجی تأیید شده است.
وی سومین دلیل برای اهمیت موضوع خداباوری در خانواده‌ها را نیاز جامعه دینی و ضرورت کاربردی‌سازی اعتقادات به ویژه اعتقاد به خداوند در متن زندگی دانست و گفت: پرهیز از سطحی‌نگری در باور به خدا، ضرورت عملیاتی کردن اعتقادات مذهبی به روش علمی و ورود متخصصان این رشته به عرصه‌های کاربردی‌سازی اعتقادات دینی، از اموری است که توجه به بحث خداباوری را در خانواده نشان می‌دهد.
حجت‌الاسلام و المسلمین حسن سراج‌زاده اختلاف برخی زوج‌ها در مسائل اعتقادی و تأثیر منفی آن در روابط زناشویی را عامل دیگری برای توجه بیش از پیش به موضوع خداباوری در خانواده بیان کرد.
تعریف خداباوری
وی در ادامه، به ارائه دو تعریف از خداباوری با توجه به منابع اسلامی پرداخت و اظهار کرد: اولین تعریف از خداباوری همان ایمان به خداوند است که عبارت است از معرفت قلبی به خداوند که علامت آن، اقرار به زبان و رفتار دینی است، چنانکه امام علی(ع) در حکمت ۲۲۷ نهج‌البلاغه، ایمان را معرفت قلبی، اقرار زبانی و رفتار جوارحی توصیف کرده است. در تعریفی دیگر، خداباوری یا ایمان به خداوند را می‌توان اعتقاد به الله و جمیع ما أنزل الله دانست، چراکه هر فرد برای ورود به اولین مرحله ایمان و خروج از مرتبه کفر، باید بنا داشته باشد که صدرصد به لوازم ایمان، التزام عملی و پایبندی داشته باشد، اگرچه ممکن است در عمل، به بعضی از تعهدات خود پایدار نماند، ولی باید بنا داشته باشد و تصمیم بگیرد که به همه احکام الهی ملتزم باشد و تبعیضی در احکام الهی قائل نباشد به طوری که برخی احکام الهی را قبول داشته و برخی دیگر را انکار کند، زیرا همان‌گونه که خداوند در آیه ۸۵ سوره بقره فرمود، ایمان به بعضی از احکام و معارف الهی و انکار بعضی دیگر، سبب ذلت و خواری در دنیا و بازگشت به سخت‌ترین عذاب در آخرت می‌باشد.
معنای تقویت خداباوری
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به معنای تقویت خداباوری به لحاظ نظری و عملی پرداخت و گفت: تقویت خداباوری در مرتبه نظری، به معنای نائل شدن به درجات بالاتر ایمان و پیشروی در مراحل آن و تعمیقِ ایمان است. در حقیقت، مراحل ایمان را علم‌الیقین، عین‌الیقین و حق‌الیقین تشکیل می‌دهند. هنگامی که زوجی با دلایل عقلی و نشانه‌های شهودی، به وجود خدا و صفات او علم پیدا می‌کنند و نسبت به وجود او اطمینان و ایمان می‌یابند، خداوند را به علم حصولی و به‌طور ذهنی پذیرفته‌اند اما آثار این ایمان در زندگی دیده نمی‌شود، این مرحله علم‌الیقین است. هر گاه زوج‌ها آثار ایمان به خدا را در خود و زندگی‌شان مشاهده کرده و هنگامی که دعا می‌کنند، استجابت دعا را مشاهده کرده‌اند، توکل و اعتماد به خداوند پیدا می‌کنند و آثار این توکل را در زندگی خود می‌بییند یا با یاد خداوند در همه مشکلات و راحتی‌های زندگی به آرامش می‌رسند، این زوج‌ها به مرتبه عین‌الیقین دست یافته‌اند. در مرحله حق‌الیقین، نه تنها اثر ایمان را در زندگی دیده می‌شود، بلکه پرده‌ها از جلوی چشمان شخص کنار رفته و به مشاهده حقایق و لقاءالله نائل می‌شود و چشم باطنی بینا می‌گردد. در این مرحله، هیچ حجاب و مانعی برای انسان وجود ندارد و تمام وجود و اعضا و جوارح او الهی می‌شود. اشخاصی همچون امام علی(ع) و کسانی که درجات عالی ایمان را طی کرده‌اند، به این مرحله از رشد ایمان می‌رسند.
حجت‌الاسلام و المسلمین حسن سراج‌زاده با تشریح تقویت خداباوری در مرتبه عمل، اظهار کرد: تقویت خداباوری گاهی به معنای تکمیل ایمان و به این معناست که زوجی در مقام نظر، به خداوند و ماانزل لله باور دارد و خداوند و احکام او را می‌پذیرد، اما در مقام عمل نسبت به انجام برخی از احکام الهی مانند حجاب و نماز سستی می‌ورزد، در اینجا مراد از تقویت خداباوری، تکمیلِ ایمان نظری این شخص و عبور از ایمان نظری و رسیدن به ایمان عملی است. گاهی تقویت خداباوری در مرتبه عمل، به معنای ارتقاء و افزایش کمی و کیفیِ اعمالِ عبادی است. در این معنا، زوجین هم به لحاظ نظری و هم به لحاظ عملی، پایبندی درستی دارند و در ایمان آنان، سطحی نگری یا نقصی وجود ندارد اما کمیت و کیفیتِ اعمال آنان، حداقلی است که برای بهره‌مندی بیشتر از آثار خداباوری در خانواده، باید تنها به انجام واجبات اکتفا نکرده و ضمن انجام مستحباتِ عبادی، واجبات الهی را با کیفیت بیشتری انجام دهند تا درجات ایمانی آنان بالاتر رفته و آثار آن در زندگیِ مشترک بیشتر نمایان شود. بدیهی است راهکارهای تقویت خداباوری، ناظر به یکی از این معانیِ تقویت می‌باشد.
راهکارهای بینشی و کنشی تقویت خداباوری
وی در ادامه به ارائه راهکارهای بینشی و ذهنی تقویت خداباوری پرداخت و افزود: باور و پذیرش امکان و ضرورت تقویت خداباوری و اکتفا نکردن به مراحل پایین ایمان، یکی از این راهکارهاست. زوجی که ضرورت تقویت خداباوری را نداند و به مراحل یا درجات پایین خداباوری اکتفا کند، نمی‌تواند به تقویت خداباوری بپردازد و از آثار آن در زندگی بهره‌مند شود. در حدیثی از امام صادق(ع)، ایشان ایمان را مانند نردبانی دانسته که ۱۰ پله دارد و مؤمن باید هر پله را بعد از پله دیگر بالا برود.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی اضافه کرد: سرمایه دانستن خداباوری، نه سربار شمردن آن نیز راهکار دیگر تقویت خداباوری است، یعنی همان‌گونه که سلامت، امنیت، ثروت، علم و معرفت، عدالت اجتماعی، برخورداری از نعمت پدر و مادر صالح، تربیت صحیح و داشتن سلامت روح و روان، از سرمایه‌های گران‌قدر انسان است و در صورت نبود هر کدام، نقصی در سعادت و کمال انسان رخ می‌دهد، ایمان و خداباوری نیز سرمایه‌ای است که در پرتو آن سعادتمندی و رضایت از زندگی حاصل و سلامتی جسم و جان و افزایش طول عمر را سبب می‌شود.
وی با تشریح دیگر راه‌های تقویت خداباوری، بیان کرد: داشتن اطلاعات کافی برای استفاده از سرمایه ایمان، همچنین داشتن مهارت کافی برای تقویت خداباوری، آشنا شدن با صفات و افعال خداوند، به جای آشنایی با ذات او و یادآوری نعمت‌های الهی در زندگی، از دیگر راه‌های بینشی و ذهنی برای تقویت خداباوری در خانواده است.
حجت‌الاسلام و المسلمین حسن سراج‌زاده به راهکارهای کنشی و رفتاری تقویت خداباوری اشاره کرد و تکرار یاد خدا و کثیرالذکر بودن زوج‌ها و اعضا خانواده را از راه‌های مهم تقویت خداباوری دانست.
رفع موانع خداباوری
وی همچنین رفع موانع خداباوری همچون گناه و نشست و برخاست با اهل گناه و اهل غفلت و انحراف را به عنوان یکی دیگر از راه‌های کنشی تقویت خداباوری دانست و افزود، گناه مانع ارتباط مؤثر انسان با خدا می‌شود و غرق شدن در شهوات حیوانی را عاملی برای تضعیف تعالی دینی انسان دانست، چنانکه در آیه ششم سوره منافقون، این مطلب این‌گونه بیان شده است که وقتی دل‌ها دچار کدورت، تیرگی و قساوت شود، نور ایمان در آنها راه نمی‌یابد.
مشاهده در خبرگزاری ایکنا
مشاهده در خبرگزاری حوزه
مشاهده در پایگاه خبری مفتاح نیوز
