کارشناس اخلاق و تربیت ادامه داد: آئین‌ها و سنت‌های جامعه نیز از این قاعده مستثنا نبوده و در دایره تمیز، تشخیص و سنجش دین قرار می‌گیرند و به‌ واسطه همین رویکرد است که برخی از سنت‌ها به دلیل دارا بودن معیارهای ارزشی و اخلاقی مورد تأیید دین قرارگرفته و برخی مردود اعلام می‌شوند.

وی با تاکید بر اهمیت استحکام خانواده در دین اسلام بیان داشت: در نگاه آموزه‌های اسلام، خانواده از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و تحکیم روابط خانوادگی و خویشاوندی و تلاش برای استحکام آن به‌شدت مورد تأکید قرارگرفته است تا جایی که در قرآن نیکی به والدین نیز که هسته اصلی خانواده است بعد از پرستش خداوند آمده است و حتی در روایات نیز مژده دادن به پاداش‌های مادی و معنوی برای کسانی که به خانواده خود نیکی می‌کنند، نشان از اهمیت این موضوع دارد.

آئین‌های کهن می‌توانند آرامش را به خانواده‌ها تزریق کنند
ابراهیمی تصریح کرد: بنابراین با توجه به قرآن و روایات، هر آنچه تأثیر مثبت یا منفی و مستقیم یا غیرمستقیم بر کیان خانواده داشته باشد در تیررس توجه دستورات اسلام قرار دارد و آیین‌های سنتی اگر متناسب با اصول اخلاقی و انسانی برگزار شوند می‌توانند در جهت تقویت و تحکیم پایه‌های کانون خانواده تأثیر مثبت داشته باشند، اما اگر همین آئین‌ها چنان چه برخلاف جهت اخلاقی طی شود بسیار آسیب‌زا هستند.

کارشناس اخلاق و تربیت مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی ابراز داشت: به نظر می‌رسد اولین گام در جهت بهره بردن از این سنت‌ها، هدفمند کردن آن‌ها است؛ اگر هدف از سنت‌های کهن همچون عید نوروز و شب یلدا ترویج دورهمی‌های صرفاً سرگرم‌کننده باشد قطعاً این سنت‌ها قادر نخواهند بود گامی محکم در تثبیت و تحکیم خانواده بردارند، اما چنانچه اهدافی متعالی و متناسب با ضوابط دینی و انسانی برای آن‌ها مدنظر گرفته شود می‌توانند به‌عنوان یک عامل تاثیرگذار و درعین‌حال شادی‌بخش، آرامش را به خانواده تزریق نمایند.

عدم فرهنگ‌سازی موجب شده تا برخی سنت‌ها عاملی برای تقطیع روابط شوند
وی در ادامه با اشاره به اهمیت فرهنگ‌سازی برای بهره بردن بیشتر و بهتر آئین‌ها کهن خاطرنشان کرد: گام دوم بعد از هدفمند کردن، تلاش برای فرهنگ‌سازی است به‌طوری‌که در سال‌های اخیر سنت‌هایی که می‌توانستند فرصتی برای تثبیت روابط باشند به عاملی برای تقطیع روابط تبدیل‌شده‌اند که بافرهنگ سازی جدی و پیگیر از جانب رسانه‌ها و تقویت این فرهنگ توسط مردم، سنت‌های کهن تا جایی می‌توانند مؤثر باشند که حتی دعواهای خانوادگی را به صلح و صمیمیت تبدیل کنند.

ابراهیمی ادامه داد: صله‌رحم، رفع کدورت‌ها، احترام به بزرگان، کمک به فقرا، معاشرت با خویشان، همدلی و صمیمیت در خانواده ازجمله بازتاب‌های مهم اخلاقی است که می‌تواند در سایه برخی از این سنت‌ها خودنمایی کند و بالعکس اسراف، تجمل‌گرایی، چشم و هم‌چشمی و تحمیل سختی‌های مادی بر خانواده از عوارض غیراخلاقی است که می‌تواند این سنت‌ها را به معضلی هرساله تبدیل کند و خانواده‌ها را درگیر برخی از این آداب غلط کند.

میوه‌آرایی ارمغان شب یلدا
این کارشناس اخلاق و تربیت حذف رسوم دست‌ و پا گیر را از دیگر عوامل بهره‌گیری بیشتر و بهتر از سنت‌های کهن دانست و متذکر شد: ارمغان شب یلدا برای مردم سال‌های اخیر، تنها در میوه‌آرائی‌ها و تزیین هندوانه و انار خلاصه‌شده است و خانواده‌ها و مخصوصاً بانوان با برنامه‌ریزی یک ماه جلوتر تصمیم می‌گیرند گوی سبقت را در چشم و هم‌چشمی از یکدیگر بربایند، مردان خانواده نیز چنان متعصبانه برخورد می‌کنند که گویا لازم و واجب است برای خرید پسته دویست هزارتومانی صف بکشند درحالی‌که اسراف کردن بخش جدانشدنی برخی از این دورهمی هاست که به‌ شدت مورد مذمت خداوند قرار گرفته است.

رسوم و رسوم پاگیر کام دورهم بودن را تلخ می‌کند
وی در ادامه تاکید کرد: موارد ذکرشده مشکلاتی است که می‌تواند یک سنت را به همان اندازه که پتانسیل تأثیر مثبت بر زندگی دارد، تبدیل به یک معضل خانوادگی کند که با شنیدن اسمش تنها اضطراب عدم توانایی پرداخت هزینه‌ها دامن‌گیر مردم شود و حلاوت دورهم بودن به تلخی بگراید.

ابراهیمی در ادامه اذعان کرد: اگر به روایات نگاهی گذرا داشته باشیم به‌خوبی درمی‌یابیم که اسلام برای جمع‌های دوستانه، خانوادگی، گروه‌ها و اجتماعات کوچک و بزرگ ضوابطی از تقسیم کردن نگاه گوینده بین شنونده‌ها گرفته تا جا دادن بین جمع به دیگران را تعیین کرده است تا آن جمع‌ها بتوانند در سایه آن ضوابط به حسنه شدن روابطشان کمک کند به‌طوری‌که امام صادق می‌فرماید «رسول خدا (ص) نگاه کردنش را میان اصحاب تقسیم می‌کرد پـس بـه ایـن و آن بـرابـر نـگـاه می‌کرد» بنابراین می‌توانیم با پیاده کردن این آموزه‌های ظریف و دقیق اخلاقی در جمع‌ها به این سنت‌ها رنگ دینی ببخشیم.

کارشناس مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی ابراز داشت: بعد از حذف رسوم دست‌ و پاگیر از سنت‌های کهن، جایگزینی اموری که بتواند در تعمیق بخشی این سنت‌ها مؤثر باشد همچون هدر ندادن وقت و غنیمت شمردن فرصت باهم بودن، می‌تواند ما را در جهت بهره‌گیری‌های علمی و معنوی رهنمون سازد به‌طور مثال تشویق به کتاب خواندن و حتی هدیه دادن کتاب به یکدیگر می‌تواند در این امر مؤثر باشد چراکه امروزه مردم، یلدا را تنها در خوراکی‌های جسمی خلاصه می‌کنند و از خوراک روح غافل‌اند، توصیه و تذکرات بزرگان خانواده در غالب داستان‌ها و خاطره‌ها از دیگر فوایدی است که می‌توان از آن بهره برد.

نفوذ تجمل‌گرایی در آداب و سنن کهن عاملی برای نمایش خودشیفتگی و خودگرایی
وی تجمل‌گرایی در آداب و سنن کهن را عاملی برای نمایش خودشیفتگی دانست و بیان کرد: خانواده اسلامی در نگاه دین، توجهش به امور مادی و دنیوی در حد نیاز است و هدف از تأمین نیازهای مادی برای او، تسهیل صعود به جایگاه‌های بالاتر است، بنابراین غرق شدن در امور مادی دور از شأن انسانی است، تجمل‌گرایی که از مصادیق بارز مادی‌گرایی است بانفوذ خود به سنت‌های بومی و کهن آن‌ها را تبدیل به نمایش خودشیفتگی برخی از مردم کرده است و مامنی برای تجلی خود گرایی ها شده، این اثر ناشی از توجه به لایه‌های سطحی و تقلیل یافته سنت‌ها و عدم توجه به لایه‌های زیرین و حقیقی آن‌ها است.

ابراهیمی افزود: در نگاه اسلام ایجاد تعادل اخلاقی برای فرد، مهم‌ترین هدف در تجویز روابط اجتماعی است. بنابراین هر آنچه بتواند به این تعادل کمک کند مورد تأیید اسلام است، برخی از سنت‌ها و آئین‌ها به دلیل ترکیب شدن با امور غیراخلاقی، نه‌تنها تعادل را برای انسان به ارمغان نمی‌آورند که تنها کش مکش‌های خانوادگی را نتیجه می‌دهند که به همین دلیل مذموم شمرده می‌شوند.

رفتارهای غیراخلاقی موجب آسیب زدن به سنت‌های کهن می‌شود
وی در ادامه تصریح کرد: دین اسلام دین شادی‌آور است و با آنچه موجبات شادی مردم را فراهم کند به‌طور مطلق مخالف نیست منتها شادی و مصادیق آن تعریف‌شده و دارای ضوابط است، برخی از مردم به سنت‌های موجود در جامعه فقط به چشم عامل شاد کننده نگاه می‌کنند و می‌خواهند از طریق آن‌ها برای مدت کوتاهی از فکر و خیال‌های زندگی به‌طور موقت راحت شوند به همین دلیل است که می‌بینیم در اکثر مواقعی که مردم شادی‌های یک‌شبه دارند دچار گناه هم می‌شوند، درحالی‌که هدف از شادی و دورهم بودن، به دست آوردن فرصتی برای تفکر در زندگی و تحول رفتاری و تشکر از خداوند است بنابراین روی آوردن به رفتارهای غیراخلاقی آسیب‌های جدی به این سنت‌ها می‌زند که باید مدنظر گرفته شود.

بازبینی سبک زندگی می‌تواند راهبردی مؤثر در برابر مصرف‌گرایی باشد
ابراهیمی ادامه داد: با توجه به اینکه سنت‌ها و آئین‌های بومی و ملی نیز می‌توانند در سبک زندگی مردم مؤثر باشند بازبینی سبک‌ها و الگوهای زیستی و ارائه سبک‌هایی که مبتنی بر ارزش‌های دینی و اسلامی باشند ضرورت دارد، بنابراین سوق دادن سنت‌ها به سمتی که کرامت و ارزش‌های انسانی مورد توجه قرار گیرد و ساده زیستی و قناعت در آن نهادینه شود می‌تواند راهبردی مؤثر در برابر مصرف‌گرایی باشد.

وی در پایان متذکر شد: نتیجه اینکه سنت‌های کهن تیغه دو لبه است از یک‌سو می‌تواند در ایجاد تعادل در خانواده و اجتماع کمک‌رسان خوبی، مبتنی بر ارزش‌های دینی باشد اما از سوی دیگر می‌تواند ضربه زننده به تعادل خانواده و اجتماع باشد اگر بخواهد ارزش‌های دینی را دور بزند.

مشاهده در خبرگزاری فارس