استاد حوزه و دانشگاه در ادامه به تشریح اقلیت‌ها در جامعه اسلامی پرداخت و تصریح کرد: بامطالعه کتب تاریخی می‌توان به این موضوع پی برد که اقلیت‌ها به دو شکل در جوامع مسلمان ظهور پیداکرده‌اند که می‌توان ابتدا به اقلیت‌های مذهبی اشاره کرد چراکه دین مبین اسلام به پیروان ادیان نیز به دیده احترام می‌نگرد.

اسلام با طرح مساوات هرگونه تبعیض و برتری نژادی را از بین برده است

وی دومین شکل اقلیت در جوامع مسلمین را اقلیت‌های نژادی نام برد و ابراز داشت: مسلمانان نسبت به اقلیت‌های نژادی هیچ‌گونه مشکل اساسی نداشته و ندارند؛ زیرا اسلام با اجرای طرح مساوات و اخوت اسلامی، هرگونه تبعیض و برتری نژادی را از بین برده است.

حیدری، در ادامه با اشاره به آیه 13 سوره حجرات گفت: خداوند متعال در این‌ باره می‌فرماید، «ای مردم! ما شمارا از یک مرد و زن آفریدیم و شمارا تیره‌ها و قبیله‌ها قراردادیم تا یکدیگر را بشناسید؛ گرامی‌ترین شما نزد خداوند باتقواترین شماست؛ خداوند دانا و آگاه است». به‌طوری‌که در عصر ظهور اسلام هم مشاهده می‌کنیم افرادی از قبیل «سلمان» از ایران، «صهیب» از روم و «بلال» از حبشه به‌عنوان هسته اصلی و فعال جامعه اسلامی بودند.

استاد حوزه و دانشگاه بیان داشت: حقوق اقلیت‌های دینی را می‌توان در چند بخش خلاصه کرد که بخش نخست آن حقوق عقیدتی یعنی حق اعتقاد و تدین است چراکه اسلام اگرچه مردم و مخصوصاً اهل کتاب را به دین حقیقی دعوت می‌کند ولی در انتخاب آن، انسان را آزاد می‌گذارد؛ در همین رابطه خداوند در قرآن کریم می‌فرماید «لا إِکراهَ فِی الدِّینِ قَدْ تَبَینَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَی».

پاسخ علامه طباطبایی به محقق تازه‌وارد

وی در ادامه خاطرنشان کرد: علامه طباطبائی(ره) در همین رابطه می‌گوید «این آیه یکی از آیاتی است که دلالت دارد بر این‌که اسلام بر اساس شمشیر و خون بنا نشده و به‌اکراه و زور فتوا نداده است، برخلاف آنچه برخی از افراد محقق تازه‌وارد، چنین می‌پندارند» و همچنین «میشون» می‌گوید: «از امور ناگوار بر امت‌های مسیحی این بود که روحیه‌ گذشت دینی که بزرگ‌ترین ناموس برای محبت بین جماعت‌ها است را باید از مسلمانان فرابگیرند».

 حیدری، آزادی اندیشه و حق اظهارنظر را از دیگر حقوق اقلیت‌ها دانست و بیان کرد: اسلام آزادی اندیشه و حق اظهارنظر را حتّی برای پیروانی که در سایه حکومت اسلامی زندگی می‌کنند داده است؛ زیرا مبنای اسلام آزادی عقل و تفکر با اقامه حجت و برهان است و قرآن کریم درباره عقاید اهل کتاب می‌گوید «هیچ‌کس، جز یهود یا نصاری، هرگز داخل بهشت نخواهد شد.» این آرزوی آن‌هاست! بگو: اگر راست می‌گویید، دلیل خود را (بر این موضوع) بیاورید».

کارشناس مرکز ملی افزود: بنابراین مشاهده می‌کنیم که یهود و نصارا در مدینه به محضر پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) رسیده و با آنان پیرامون عقایدشان مباحثه می‌کردند که این روش بعد از رسول اکرم(صلی الله علیه و آله) نیز ادامه پیدا کرد، گرچه در عهد خلفا، به جهت قدرت نداشتن پاسخگویی به آنان از این آزادی ممانعت کردند.

وی بخش دوم حقوق اقلیت‌های دینی را حمایت در پناه قانون مطرح کرد و اذعان داشت: از مصادیق رأفت اسلام به اقلیت‌های مذهبی، حمایت در پناه قانون از هرگونه ظلم و تعدی است، آنان درصورتی‌که به شرایط ذمّه عمل کنند جان و مال و آبرویشان در امان است.

تاثر شدید امام علی(علیه السلام) از ناامنی زن یهودی

حیدری در ادامه اذعان کرد: حضرت علی(علیه السلام) در خصوص تبیین حمایت در پناه قانون به حکومت می‌فرمایند «به من خبر رسیده که فردی از لشکر معاویه بر زن مسلمان و زنی دیگر از اهل کتاب که هم‌پیمان با مسلمانان است واردشده و خلخال و دستبند و گردنبند آن‌ها را به‌زور گرفته است… لذا اگر انسان مسلمان بعدازاین واقعه به جهت تأسف بر آن بمیرد نباید سرزنش شود».

وی حقوق مالی و اقتصادی را از دیگر حقوق اقلیت‌های دینی بیان کرد و گفت: شیخ مفید می‌گوید «خداوند متعال جزیه را به جهت حفظ خون اهل کتاب و منع از بردگی کشاندن آنان و حفظ اموالشان قرار داده است» و همچنین شهید اول می‌گوید: «شراب کافری که استتار کرده محترم است و کسی که آن را غصب نماید قیمت موجود نزد حلال شمرده را ضامن است. و هم‌چنین است خوک».

وی در ادامه پیرامون حقوق اجتماعی اقلیت‌های دینی بیان داشت: اهل کتاب حق هرگونه شغلی را در کشورهای اسلامی دارند مگر شغلی را که اسلام اجازه نداده است و نمی‌توانند علنی به آن تظاهر کنند، اسلام حقوق اجتماعی اهل کتاب را نیز مراعات کرده و درصورتی‌که به درجه‌ی فقر و استضعاف رسیدند برای آنان حقوقی مقرّر کرده است به‌طوری‌که امام علی(علیه السلام) با دیدن پیرمرد نصرانی که در حال گدایی کردن بود؛ فرمودند «از او کار کشیدید و هنگامی‌که پیر شد و از کار عاجز گشت او را رها کرده و از او منع نمودید؟! از بیت‌المال به او انفاق نمایید».

حیدری همچنین به بیان حقوق مدنی اقلیت‌های دینی در اسلام پرداخت و گفت: اسلام حقوق مدنی اهل ذمّه را نیز محترم شمرده و بر عقد و ایقاعاتی که نزد آنان منعقد می‌شود، ترتیب اثر داده است؛ مگر اموری همچون پیمان‌های جنگی با دشمنان اسلام که باعث تضعیف مسلمانان باشد به‌طوری‌که «حق ارث»، «وصیت» و «صدقه و وقف» آنان را امضا کرده و هر گز اجازه نداده تا کسی آن را ابطال کرده و یا تغییر دهد و یا آن را در غیر موردش مصرف نماید.

توصیه امام باقر(علیه السلام) در مورد مجالست با شخص یهودی

استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: انسان ازنظر اسلام، مخلوقی متمایز از سایر مخلوقات و دارای کرامت است، هرچند عقیده‌ای خاص برای خود داشته باشد به‌طوری‌که از پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) فرمودند «هرگاه نزد شما شخصی کریم از قومی آمد او را آرام کنید».

وی با تأکید بر آن‌که اسلام نسبت ناشایست به اقلیت‌های مذهبی را حرام کرده است اظهار داشت: ابی الحسن حذّاء می‌گوید: «من نزد امام صادق(علیه السلام) بودم، کسی از من سؤال کرد، بدهکار تو چه کرد؟ من به او گفتم، او فرزند زن زناکار است، در این هنگام امام صادق(علیه السلام) نگاه تندی به من کردند، عرض کردم: فدایت گردم، او مجوسی است و مادرش خواهرش است که حضرت فرمودند «آیا این ازدواج در دینشان نکاح به‌حساب نمی‌آید؟».

حیدری در پایان متذکر شد: اسلام به جهت تکمیل مکارم اخلاق و پیاده کردن آن در سطح جامعه آمده است، و گستردگی آن به حدّی است که پیامبر نور و رحمت، ارزش‌های اخلاقی را در معاشرت با غیرمسلمانان نیز تعمیم داده است، لذا ایشان به عیادت همسایه‌ یهودی خود رفت و همچنین ازجمله وصایای امام باقر(علیه السلام) در این مورد این است که فرمود «و اگر شخص یهودی با تو مجالست کرد، هم‌نشینی او را نیکو بدار».

مشاهده در خبرگزاری فارس