وی با اشاره به کلمه «شِیعاً» در آیه مبارکه فوق ادامه داد: «شِیعاً» از جهت لغت به معنای فرقه و دسته آمده است و در اصطلاح به پیروان و رهروان امام علی (ع) اطلاق میشود؛ لذا نباید بین معنای لغوی و اصطلاحی را خَلط کرد و نکته قابلتوجه این است که مخاطب آیه شریفه چه کسانی هستند؟
کارشناس مرکز ملّی پاسخگویی به سؤالات دینی دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان تصریح کرد: برخی از مفسرین گفتهاند این آیه مربوط به یهود و نصاری است که فرقه فرقه بودهاند ولی آیه عام است و شامل مسلمین نیز میشود که بهواسطه تعصب و روحیات تفرعنی سرچشمه نفاق و تفرقه میشده و میشوند.
وی با نتیجهگیری از تفاسیر ذیل این آیه تأکید کرد: این آیه یک حکم عام و کلی است که هم تفرقهافکنان امتهای قبل و هم امت اسلام را شامل میشود همچنین این آیه زشتی تفرقه و نفاق را یادآور شده و در مقابل وحدت و یگانگی که حقیقت و زیبایی اسلام عزیز است را نشان میدهد.
شرک یکی از ریشههای تفرقهافکنی و وحدتشکنی
حجت الاسلام حیدری بابیان ریشههای تفرقه در ابراز داشت: درآیات نورانی 31 و 32 سوره مبارکه روم میخوانیم: «…و از مشرکان نباشید … از کسانی که دین خود را پراکنده ساختند و به دستهها و گروهها تقسیم شدند و (عجب اینکه) هر گروهی به آنچه نزد آنهاست (دلبسته و) خوشحالاند» که در بیان این آیه شریفه مشخص میشود یکی از ریشههای تفرقهافکنی و وحدتشکنی، مسئله شرک است و بهبیاندیگر تفرقهافکنی، عملی مشرکانه است.
وی افزود: تأیید این مسئله در آیه 4 سوره مبارکه قصص اینطور بیان میشود: «فرعون در زمین برتریجویی کرد، و اهل آن را به گروههای مختلفی تقسیم نمود؛ گروهی را به ضعف و ناتوانی میکشاند، پسرانشان را سر میبرید وزنانشان را (برای کنیزی و خدمت) زنده نگه میداشت؛ او بهیقین از مفسدان بود» که مشخص میشود یکی از اقدامات فرعون، فرقه فرقه کردن و تفرقهافکنی بود و بر اساس آیه فوق، استضعاف نتیجه تفرقه است؛ یعنی همان به ضعف رساندن که در جهان اسلام مشاهده میکنیم.
این استاد حوزه و دانشگاه تأکید کرد: قرآن کریم بر عدم تفرقه مسلمانان تصریح میکند و یکی از مصادیق آن را چنگ زدن به ریسمان الهی میداند و در آیه 103 سوره آلعمران میفرماید: «و همگی به ریسمان خدا [قرآن و اسلام، و هرگونه وسیله وحدت]، چنگ زنید، و پراکنده نشوید و نعمت (بزرگِ) خدا را بر خود، به یاد آرید که چگونه دشمن یکدیگر بودید، و او میان دلهای شما، الفت ایجاد کرد، و به برکتِ نعمتِ او، برادر شدید و شما بر لبِ حفرهای از آتش بودید، خدا شمارا از آن نجات داد؛ اینچنین، خداوند آیات خود را برای شما آشکار میسازد؛ شاید پذیرای هدایت شوید.
اظهار برائت از دشمنان دین جزء لاینفک عقاید شیعه است
وی برائت از دشمنان دین را از اصول اساسی مکتب تشیع دانست و بیان داشت: اظهار برائت از دشمنان دین جزء لاینفک عقاید شیعه و مکتب اهلبیت(ع) به شمار میرود و همه بزرگان بر این اصل اساسی تأکیددارند و در صفحه 375 جلد 2 کافی به نقل از امام صادق(ع) آمده است: «هرگاه پس از من اهل شک و بدعت را دیدید، بیزاری خود را از آنها آشکار کنید، و به آنها بسیار دشنام دهید، و درباره آنها زیاد بدگویی کنید».
حجت الاسلام حیدری با تبیین جمع بین وحدت مسلمانان و لعن مخالفان گفت: مرحوم شیخ حر عاملی در وسائل الشیعه بابی با این عنوان «وجوب دوری از اهل بدعت و ناسزاگویی به آنان و بر حذر داشتن مردم از آنان و ترک تعظیم و تکریم در صورت عدم ترس» گشودهاند همچنین در سیره حضرات معصومین (ع)، مشاهده میکنیم، گاهی برای شکوفایی فطرت برخی افراد (مانند حر بن یزید ریاحی) و گاهی برای شناساندن بعضی چهرهها به مردم (مانند عمرو عاص) از الفاظی مانند (یا ابن النابغه-ثکلتک امک-الدعی) استفاده میشود که اطلاق سب بر این الفاظ بیمورد به نظر نمیرسد.
وی با طرح این سؤال که چگونه میشود بین وحدت مسلمانان که از مسلمات قرآنی بیان شد و روایات آل الله (ع) که دستور به برائت، لعن و سب مخالفین دادهشده است جمع کرد، اذعان داشت: قاعده اولیه در رابطه با دشمنان خدا، دین و اهلبیت (ع) این است که لعن جایز بوده و حتی در مواردی سب نیز جایز خواهد بود اما همانطور که سب و لعن دشمنان خدا امر مطلوب و ممدوحی است، از روایت معصومین (ع) بنا بر قاعده ثانویه به زیبایی و روشنی فهم میشود که اگر مفسدهای در آن باشد، کار ناپسند و قبیحی به شمار میآید.
مدیر گروه فرهنگی تبلیغی پاسخگو خاطرنشان کرد: مفسدهای که با تحلیلی ساده به دست میآید، در معرض سب و لعن قرار گرفتن خدا و اولیاء اوست و البته در روایات این نکته به زمانی که عمل ما باعث تحریک احساسات مخالفین شود (زمانی که بشنوند) مقید شده است و در صفحه 7 جلد 8 کافی آمده است که امام صادق (ع) میفرمایند: «از سب به دشمنان خدا زمانی که میشنوند بپرهیزید، مبادا آنها (نیز) از روی (ظلم و) جهل، خدا را دشنام دهند».
در جامعه اسلامی نباید اقدامی شود که باعث تفرقه و اختلافات قومی مرتکب شد
وی ادامه داد: از این روایت شریفه پی میبریم، آیه نورانی 108 سوره مبارکه انعام درصدد نفی مطلق سب در فرهنگ قرآن کریم نیست بلکه منحصر و مقید به صورتی است که شنیده شود و نتیجه فاسدی داشته باشد و لذا امام علی (ع) از اظهار لعن و سب نسبت به مخالفین توسط عمرو بن حَمِق و حُجر بن عَدی جلوگیری به عمل آوردند بنابراین وحدت بین شیعه و سنی از مسلمات قرآنی و روایی است و به این معناست که در جامعه اسلامی نباید اقدامی شود که باعث تفرقه و اختلافات قومی مرتکب شد.
حجت الاسلام حیدری در پایان با استناد به فرموده رهبر انقلاب در دیدار اقشار مختلف مردم به مناسبت سالروز میلاد امیرالمؤمنین (ع) در 17/05/1385 گفت: حضرت امام خامنهای دراینباره میفرمایند «سالهای متمادی است – از زمان مرحوم آیتالله بروجردی و بعضی از بزرگانِ علمای اهل سُنت در مصر – که این فکر پیداشده که بیایید اختلافات را کنار بگذارید؛ سنی، سنی بماند؛ شیعه، شیعه بماند؛ عقاید خودتان را داشته باشید؛ اما باهم، دست در دست هم بگذارید، قرآن از زبان پیامبر اکرم به مسیحیان آن زمان میگوید: «تعالوا الی کلمة سواء بیننا و بینکم الاّ نعبد الاّ اللَّه و لا نشرک به شیئا»، آنوقت فرقههای مسلمان، باخدای واحد، پیغمبر واحد، قرآن واحد، قبله واحد، عبادت واحد، اینهمه مشترکات و مسلمات، چند موضوع مورد اختلاف را وسیله قرار بدهند برای دشمنی! این، خیانت نیست؟ این، غرضورزی غرضورزان و غفلتِ غافلان نیست؟ هرکسی که در این زمینه تقصیری بکند، پیش خدای متعال مؤاخَذ است؛ چه شیعه باشد، چه سُنی.»