طرح موضوع کرسی آزاداندیشی توسط استاد داور
غفاریان استاد داور به تبیین موضوع کرسی پرداخت و گفت: موضوع،کرسی زی طلبگی و همراهی آن با مقتضیات زمان است و امروز فقط در مورد یکی از اقتضائات آن که در مورد پوشش و حجاب خانم های طلبه می باشد، بحث می شود.

وی به طرح دو سوال کلی در این زمینه پرداخت و گفت: اوّل این که بایدها و نبایدها باید از طرف چه کسی باشد مثلاً از طرف مسئولین مدرسه، مسئول خانواده و…؟

وی افزود: آیا بایدها و نبایدها را از طرف افراد می پسندیم؟ چه کسی می تواند بایدها و نبایدها را برای ما تعیین کند؟ اگر شأنیت آن طرف تعیین کننده را بشناسیم و بدانیم که او جز خداوند رحمن نیست شاید پذیرش بیشتری داشته باشیم.

وی دومین سوال کلی را بیان کرد و تصریح کرد: آیا در پوشش باید و نبایدی برای خانم ها از طرف خداوند تعیین شده یا نه؟

وی با تأکید به این که در کتاب «زنان به عفاف روی می آورند» نوشته یک خانم آمریکایی آمده که مشکل جهانی امروز دور شدن زنان از حجاب و عفاف است، به صحبت های خود در قسمت ابتدایی پایان داد.

بیان نظرات مخالفان
طلبه باید حجاب را تا حدامکان در چارچوب تعیین شده شرع و هماهنگ با اقتضاء زمان داشته باشد و ما روایت داریم که «نزد خدا نمایان کردن نعمت از نگه داشتن آن محبوب تر است پس مبادا جز در بهترین شکل محبوب نزد قوم خود بیرون آیی…»

و از طرفی رهبر در یک ملاقاتی با طلاب فرمودند «نباید در اتاق و پشت میز حبس شد، شکل اداری پیدا کردن به نفع روحانیت نیست باید حالت طلبگی که رفتن میان مردم و شنیدن حرف دل مردم است را از دست ندهیم.»

پس ما طبق حدیث و بیان رهبر برای پذیرفته شدن در جامعه باید همرنگی با جامعه در چارچوب شرع هم داشته باشیم و لذا لباس جذاب و تمیز و شیک همراه چادر مشکی منافاتی با طلبگی ندارد چرا که روانشناسی رنگ ها هم این را تأیید می کند که برای پذیرفته شدن لازم است به رنگ ها توجه کرد و پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم نیز از رنگ سیاه کراهت داشتند.

بیان نظرات موافقان
ابتدا در بیان لزوم رفع شبهه پیرامون حجاب طلبگی باید بیان کرد که مقام معظم رهبری فرمودند «اگر کسی از یک سوء فکری جلوگیری کند چون در مقابل دشمن است جهاد است» و به نظر برای طلبه حجاب کامل، پوشش مشکی است که می تواند برای حفظ شخصیت زن مؤثر باشد، رنگ سیاه، رنگ صامت و خاموش و بی تحرکی است. 

طلبه در ظواهری که در بین جامعه دارد باید رنگی استفاده کند که بیننده را وادار به تحرک نکند و رنگ سیاه برای پوشش زیر چادر،  غیر محرک  و بمنزله اعلام عدم آمادگی برای روابط گرم اجتماعی است .من به مخاطب می گویم که علاقه ای به ایجاد ارتباط با جنس مخالف ندارم.

من به عنوان محب اهل بیت علیهم السلام باید از سخنان محبوب خود الگوی حجاب بگیرم، در روایتی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله آمده است: «الحُمرَةُ(رنگ قرمز) زینَةُ الشَّیطانِ وَ الشَّیطانُ یُحِبُّ الحُمرَةَ» و در آیه 33 سوره احزاب خداوند متعال بیان فرموده است «وَلا تَبَرَّجنَ تَبَرُّجَ الجاهِلِیَّةِ الأولىٰ» (خود را به زینت زنان جاهلی نیارایید) پس رنگ جذاب زیر چادر هم تبرج است.

سخن در زی طلبگی از ظواهر جامعه است، بله ما هم موافق پوشش سیاه در منزل نیستیم ولی در جامعه رنگ سیاه به گفته دانشمندان غربی، رنگ خاموشی و بی تحرکی و غیرتحرکی و غیرفعال است و این خود نوعی اعلام عدم آمادگی برای روابط گرم اجتماعی است و از طرفی هم رنگ قرمز هم در روایات نهی شده و به عنوان رنگ مورد علاقه شیطان معرفی شده است.

صحبت های استاد داور
و در پایان بخش مطالب مطرح شده توسط موافقان و مخالفان، غفاریان استاد داور کرسی آزاداندیشی «زی طلبگی و مقتضیات زمان» اظهار داشت: روایت رنگ عبا و چادر را سیاه معرفی می کند و در کتاب علل الشرایع آمده است که استفاده از رنگ سیاه در سه چیز جایز است، عبا، کفش و عمامه که منظور از عبا همان چادر است.

وی افزود: در کتاب جواهرالکلام، روایت کراهت رنگ سیاه را مختص مردان بیان می کند. و همچنین در آیه59 سوره احزاب و همچنین آیه 31 سوره نور درباره رنگ و طراحی دوخت و لباس تصریح به نوع حجاب کرده و فلسفه آن را بیان می کند.

وی به طرح یک سئوال پرداخت و گفت: چه کسی صلاحیت تعیین بایدها و نبایدها را دارد؟ این صلاحیت با مدیران جامعه است یا مدیران مراکز و مدارس و یا با خداوند سبحان است.

وی به آیه 59 سوره احزاب اشاره کرد و گفت: «یَا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُل لِّأَزْوَاجِکَ وَبَنَاتِکَ وَنِسَاءِ الْمُؤْمِنِینَ یُدْنِینَ عَلَیْهِنَّ مِن جَلَابِیبِهِنَّ ۚ ذَٰلِکَ أَدْنَىٰ أَن یُعْرَفْنَ فَلَا یُؤْذَیْنَ ۗ وَکَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَّحِیمًا» اى پیامبر! به همسران و دخترانت و زنان مؤمنان بگو: «جلبابها [روسرى هاى بلند] خود را بر خویش فرو افکنند، این کار براى این که شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند بهتر است (و اگر تا کنون خطا و کوتاهى از آنها سر زده توبه کنند) خداوند همواره آمرزنده و مهربان است».

وی افزود: طراحی «جلباب و خمار» یک طراحی کامل پوشش بیرونی است و در روایات اهل سنت، نوع پوشش زنان در جوامع اسلامی دیگر اشاره به جلباب دارد.

وی در ادامه به تفاوت «جلباب» در سوره احزاب و «خمار» در سوره نور اشاره کرد و گفت: اگر هر دو به یک معنا بود چرا غیر از خمار، جلباب هم در سوره احزاب استفاده شد؟ یقیناً تفاوت دارد.

وی عنوان داشت: اگر هرمنوتیک فضای آیات را بررسی کنیم، می فهمیم که آیه چه می خواهد بگوید، در مفردات راغب و قاموس القرآن قرشی در ترجمه واژه جلباب، چادر آمده است.

وی تصریح کرد: با بررسی آیه جلباب پی می بریم که پوشش واژه جلباب رنگ هم دارد، جَلَبَ را عرب در سیاهی به کار می برد و از «جَلَبَ اللیل» به سیاهی شب تعبیر می کند.

وی گفت: وقتی این آیه نازل شد زنانی از منازل خود بیرون آمدند که پشمینه هایی قرمز رنگ به سر کردند و حضرت فرمودند «گویا اصلاً آیه حجاب به گوش این ها نرسیده است» در حالی که سربند داشتند، پس پیامبر(ص) رنگ نیز منظورشان بوده است.

وی ادامه داد: در روایت دیگری از ام سلمه روایت شده که طوری زنان بعد از آیه حجاب در جامعه حاضر می شدند که بعضی وقتی منظر زنان را در جامعه می دیدند تعبیر به کلاغان سیاه کردند.

وی به سخن الیزابت تارگوخبرنگار روزنامه گاردین اشاره که که گفته بود: تجربه کنونی فعالیت های ضد رژیم شاه نشان می دهد که زنان پیش از آزادی خود را در پوششی که اسلام می گوید یافته اند.

وی در بخش دیگری از صحبت های خود بیان داشت: هیچ روایتی مبنی بر کراهت پوشش روی مشکی برای خانم ها نیست. اما پوشش زیرین: آیه می گوید جلباب یک پوشش سرتاسری است که این ویژگی ها را داشته باشد پس من اگر رنگ دیگری را نمایان کردم ،خودم دارم دست در ملاک می برم. 

وی عنوان داشت: در کتاب «روانشناسی رنگ ها» نوشته آقای مارکس لوشِر، در روانشناسی رنگ، رنگ خوب یا بد را به ما معرفی نمی کند بلکه تأثیر رنگ ها را به ما می گوید، مثلاً سبز و آبی، رنگ آرام بخش است.

وی اذعان داشت: حال اگر از مارکس لوشر نویسنده این کتاب، رنگی را برای برای بی تفاوتی نسبت به مرد بیگانه بپرسیم که شما چه رنگی را پیشنهاد می دهید همین رنگ مشکی و رنگ های تیره را معرفی می کند.

وی با بیان این که پوشش جلباب با رنگ قرمز دوگانگی است یعنی پوشش عدم توجه – رنگ پوشش توجه، افزود: رنگ قرمز علامت توجه است مانند چراغ راهنما، پس نوعاً آن چه در معرض دید نامحرم قرار است قرار بگیرد باید رنگ مشکی تیره و سرد باشد.

وی به آیه جلباب اشاره کرد و گفت: «یدنین» در آیه جلباب یعنی به خودتان نزدیک کنید و منظور همین رو گرفتن است و بعضی از مفسرین در اینجا تعبیر به روبنده کرده اند و برخی از فقها با توجه به روایاتی از امام صادق علیه السلام  وجوب روبنده را برداشت نکرده اند ولی وجوب رو گرفتن برداشت می شود.

وی توضیح داد: اگر هرمنوتیک آیه، فضای نزول نباشد وارد احکام ثانویه می شود ولی اینجا بحث خاص و مشخص شده است و وارد احکام ثانویه نمی شود.

وی گفت: علامه طباطبائی در تفسیر المیزان درباره آیه 59 سوره احزاب گفت: «یُعْرَفْنَ فَلَا یُؤْذَیْنَ ۗ وَ کَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَّحِیمًا» این دستور با این طراحی با این نوع استفاده آمده تا شما به یک چیزی شناخته شوید و از یک چیزی اذیت نشوید، زبان بدن با مخاطب حرف می زند «یُعْرَفْنَ» یعنی اگر پوشش نتوانست شما را به عفت و پاکدامنی بشناساند ،بدانید پوشش اشکال دارد.

وی با اشاره به آخر آیه «اللَّهُ غَفُورًا رَّحِیمًا»، تصریح کرد: وصف مشعر به علیت است، این پوشش خاص را می دانم سخت است اما رحمت ما برای این سختی منفعت رحمانی ما بوده که دستور این پوشش را دادیم، نتیجه این است که حجاب بله محدودیت است رهایی نیست اما محدودیت مصونیت آور است.