تمدن چیست
وی گفت: تمدن به معنی مدنیت و سبک زندگی، بزرگترین واحد مطالعات جامعه انسانی است که به دنبال تحلیل روابط در این جامعه است و اندیشه‌ای می‌تواند شکل تمدنی پیدا کند که بتواند سبک زندگی ایجاد کرده و به الگوها و ساختارهای اجتماعی دست پیدا کند.
این پژوهشگر حوزه تمدن شناسی در بیان تفاوت حکومت و تمدن، حکومت را ذیل تمدن عنوان کرد و افزود: تمدن‌ها واحدهای فراملی بوده و جغرافیای عظیم دارند که گاه حکومت‌ها درون آن‌ها آمده و می‌روند اما تمدن ثابت می‌ماند.
حجت الاسلام جمالی سخنان رهبر انقلاب در حوزه تمدن شناسی را سوای موقعیت سیاسی حضرت آیت الله خامنه‌ای در حد یک نظریه پرداز متبحر دانست که همواره بر سبک زندگی به عنوان بعد اصلی ارکان تمدن تأکید داشته‌اند و اظهار کرد: هر تمدنی با تغییر الگوها شکل می‌گیرد همان طور که تمدن لیبرال دموکراسی ابتدا با تغییر الگوها و شکل گیری روابط اجتماعی جدید با سبک اجتماعی جدید در معماری، شهرسازی و غیره ایجاد شد.
نویسنده کتاب «دولت اسلامی و نهضت نرم افزاری» با بیان این که تمدن اسلامی اگر بخواهد شکل بگیرد باید سبک زندگی در ابعاد مختلف را طراحی کند، تصریح کرد: آن چیزی که در شکل گیری تمدن مهم است گرایشات، تمایلات و نظام زیباشناسی است که آن تمدن تعریف می‌کند و ما می‌بینیم سرآغاز تمدن لیبرال دموکراسی نیز این گونه بوده است که با دگرگونی در تمایلات و دلدادگی‌های جامعه آغاز می‌شود؛ در مجسمه سازی، نقاشی، معماری، رمان، داستان نویسی و غیره پدیدار می‌شود و یک تحول روحی در جامعه شکل می‌گیرد که البته چرایی ان جای بررسی دارد.
سخنران ویژه وبینار «رسالت حوزه‌های علمیه در تحقق نقشه جامع تمدن نوین اسلامی» ادامه داد: بعد از تحول روحی در جامعه، مبتنی بر این تغییر ذائقه‌ها و زیباشناسی، فرهنگ و نظام بینش و دانش‌های اجتماعی شکل می‌گیرد و در گام سوم نظام محصولات و سبک زندگی اجتماعی و فردی جاری می‌شود.
تمدن نوین اسلامی یا مدرنیته اسلامی
این استاد دانشگاه قم «تمدن نوین اسلامی» که با گفتمان مدرنیته اسلامی متفاوت بوده و قرار است همه ابعاد را تحت پوشش قرار دهد را دارای ابعاد تمدنی مبتنی بر مبانی و آموزه‌های دینی دانست که درصدد جاری ساختن نظام توحیدی در جهان است.
وی مدرنیته دینی یا ژاپن اسلامی یعنی جاری ساختن فرهنگ غربی با حفظ اسلام را راهزن مسأله تمدن سازی اسلامی دانست که با نگاه حداقلی تنها می‌خواهد فرهنگی حداقلی در جامعه بسازد در حالی که حوزه تمدن که به دنبال اسلامی کردن آن هستیم شامل همه متغیرها و ابعاد زندگی بشر است و ساختارها و الگوهای توسعه را تعریف می‌کند.
جمالی با اشاره به این که در دنیای امروز فرهنگ، تافته جدابافته‌ای از اقتصاد و سیاست نیست، گفت: جامعه‌ای موفق است که همه ابعاد تمدنی را بتواند درون خود تعریف کند، مشکلات ما به ویژه در فرهنگ اکنون به خاطر همان نگاه حداقلی مدرنیته اسلامی است که در سال‌های بعد انقلاب توسط برخی متنفذین دنبال شد و ناشی از عدم فهم نسبت به نقشه جامع تمدن بود.
مدرس رشته شیعه شناسی جامعة المصطفی افزود: امروز اسلامی سازی برخی علوم غربی لازم است اما برای اضطرار، ولی باید خودمان را آماده کنیم برای پاسخگویی اسلامی به همه مسائل و بدانیم حرکت به سمت تمدن مهدوی لازمه‌اش این است که به سمت انحلال تمدن کنونی پیش برویم.
چگونگی تحقق تمدن اسلامی
این پژوهشگر حوزه تمدنی که پیش از این نیز در حضور رهبر انقلاب نیز مطالب خود در این حوزه را ارائه کرده است از لزوم شبکه سازی علوم دینی اسلام و تبدیل کردن آن به الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت و سپس تبیین این الگوها و طراحی شبکه الگوی اسلامی تمدن سخن به میان آورد و اظهار کرد: در فرهنگ دینی و قرآنی می‌توانیم مسائل مرتبط با تمدن‌سازی را در پرتو عباراتی نظیر «امت»، «ملک عظیم» و غیره بررسی و جستجو کنیم که می‌توان این مطالب را ذیل شاخه‌های هستی شناسی، فلسفه تاریخ، دین شناسی، جامعه شناختی، انسان شناختی و علم شناختی دسته بندی کرد.
وی از لزوم طراحی زیرساخت‌های تمدن اسلامی سخن به میان آورد و بر نقشی که حوزه‌های علمیه باید در این جهت داشته باشند تأکید کرد و گفت این زیرساخت‌ها شامل نظام تمایلات تمدنی، تمایلات اجتماعی و هنر اسلامی است که بعد باید شبکه علوم تمدنی و سپس تکنولوژی تمدنی را طراحی کنند.
حجت الاسلام جمالی با تأکید بر جایگاه هنر و نقش هنر در خیز تمدنی از عدم درک این موضوع توسط حوزه‌های علمیه ابراز تأسف کرد و تصریح کرد: نباید از رسانه، موسیقی و سایر جلوه‌های هنری در جهت رسیدن به تمدن اسلامی غافل شویم.
سخنران وبینار امروز دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان با بیان جملاتی از امام خمینی -رحمة الله علیه- در مورد هنر مانند این جملات که فرموده‌اند «هنر در مدرسه عشق نشان دهنده نقاط کور و مبهم معضلات اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، نظامی است. هنر در عرفان اسلامی ترسیمِ روشن عدالت و شرافت و انصاف، و تجسیم تلخکامی گرسنگانِ مغضوبِ قدرت و پول است. هنر در جایگاه واقعی خود تصویر زالوصفتانی است که از مکیدن خون فرهنگ اصیل اسلامی، فرهنگ عدالت و صفا، لذت می برند. تنها به هنری باید پرداخت که راه ستیز با جهانخواران شرق و غرب، و در رأس آنان امریکا و شوروی، را بیاموزد.» هنر را در حوزه تمدن سازی بسیار مهم و تأثیرگذار دانست.
فقه حکومتی
این استاد دانشگاه در ادامه به بیان نقش حوزه‌های علمیه در تمدن سازی اسلامی، وارد مبحث «فقه حکومتی» شد و به اشارات بزرگانی همچون شهید صدر به این موضوع پرداخت.
وی با اظهار این که فقه حکومتی تناسب بین متغیرات اجتماعی را درک می‌کند که موضوع بسیار مهمی است و همان طور که شهید صدر نیز فرموده است باید نظام اقتصادی را از دین استنباط کنیم، افزود: فقه باید بتواند تغییرات اجتماعی و تمدنی را در همه سطوح مدیریت کند که در این صورت این فقه می‌تواند تبدیل به علم شود تا این علم تبدیل به یک الگو شود.
حجت الاسلام جمالی متذکر شد تمدن غرب به دنبال حذف انقلاب اسلامی و تمدن اسلام است که برای مقابله با این موضوع باید دشمنان خود، معادلات جهانی و تهدیدات را بشناسیم و ضمن ساده نپنداشتن این موضوع، پیچیدگی شیطان و کفر را درک کنیم تا بتوانیم در برابر این کفر پیچیده، اسلام پیچیده خود را مهیا کرده و به میدان بیاوریم.
این پژوهشگر حوزه تمدن شناسی با اشاره به این که غرب برای جهانی کردن فرهنگ و تمدن خود از ابزار رسانه و فضای مجازی کمک می‌گیرد که اپیدمی کرونا کمک کرد مردم بیشتر به سمت این ابزار روی بیاورند.
وی افزود: حضور فعال در جامعه جهانی بدون حل شدن در آن تا رسیدن به انحلال تمدنی ضروری است، ما اکنون در مرحله نظریه دولت اسلامی هستیم باید ساختارشکنی کنیم باید نظریه پردازی کنیم و در عین عملگرا بودن آرمان خواه شویم و در رسیدن به اهداف خود تعجیل نکنیم.
حوزه‌های علمیه در مقیاس تمدن سازی نیستند
این نویسنده حوزه و دانشگاه در باب آسیبی که الان متوجه فقه در حوزه‌های علمیه شده است محصور شدن فقه به مسائلی خاص، ایستا بون به جای پویا بودن و مدیریت تغییرات و محدود شدن به احکام خاص را از مشکلات کنونی فقه اسلامی برشمرد.
حجت الاسلام جمالی گفت: با اصول فقه موجود نمی‌توان موضوعات تمدنی نظیر نظام تمدنی جهانی را استنباط کرد لذا فقه باید ارتقا پیدا کند بدین شکل که روش تفقه آن تغیر کند و روش تحقیق و تولید علوم آن بروز شود.
وی با بیان این که در جهت تمدن سازی اسلامی کم کاری کرده‌ایم از تأکید رهبر انقلاب بر لزوم مباحثه کردن پیرامون مسائل حوزه تمدن سازی اسلامی و هم افزایی مراکز مختلف پژوهشی در این رابطه و در عین حال تحقق نیافتن این سفارش رهبر انقلاب سخن گفت.
سخنران وبینار تخصصی نقش حوزه‌های علمیه در تمدن سازی نوین اسلامی با تصریح این موضوع که حوزه‌های علمیه باید در این جهت پیش قدم باشند گفت: هم اکنون حوزه‌های علمیه در مقیاس تمدنی قرار ندارند و فعالیت نمی‌کنند و بزرگترین چالش پیش روی تمدن سازی نیز همین کمبود در بخش نرم افزاری تمدن است.
مشاهده در پایگاه خبری صاحب نیوز
مشاهده در خبرگزاری ایمنا
