اکنون سوال این است که یک انسان مومن چگونه می تواند در این شرایط سخت،آستانه تحملش را بالا ببرد تا در دام بی تابی و ناسپاسی گرفتار نشود؟ما در اینجا براساس توصیه های دینی چند نکته را یادآور خواهیم شد.
مشکل را بپذیریم و واقع نگر باشیم
برخی در مواجهه با مشکلات در صدد پاک کردن صورت مساله هستند و رفتارهایی مانند رقص و پایکوبی را توصیه می کنند و برخی هم دچار سختگیری و وسواس می شوند در حالیکه باید واقع نگر بود. اگر نگرش انسان به زندگی،واقع گرایانه باشد،انتظارات او از زندگی نیز واقع گرایانه خواهد بود و هماهنگی انتظارات با واقعیت ها، کلان شرط شادزیستن و رضایت از زندگی است.[1] اگر دنیاشناسی مان واقعی باشد،با وجود سختی ها و با اقرار به وجود آنها بازهم احساس ناراحتی و نارضایتی به ما دست نخواهد داد چرا که امام علی علیه السلام می فرمایند:هرکس دنیا را بشناسد از بلاهای آن اندوهگین نمی شود.[2]
نگاهمان نزولی باشد نه صعودی
نگاه نزولی یعنی در مشکلات به کسی که شرایطی به مراتب بدتر از ما دارد نگاه کنیم و مقایسه زندگی خود با زندگی این افراد اثرات روانی ازجمله احساس سپاسگذاری و رضایتمندی از زندگی را به دنبال خواهد داشت.لذا امام علی علیه السلام فرمودند:به کسی که پایین دست توست نگاه کن،تا سپاسگزار نعمت های خدا باشی.[3] براین اساس در موقعیت کنونی هرچند شرایط سختی را پشت سر می گذرانیم لکن باید به کسانی نگاه کرد که مشکلاتی دیگر از جمله ناامنی و جنگ در کشورشان دارند یا ممکن است کشوری پیشرفته داشته باشند لکن مسوولین شان عرضه مدیریت کرونا را ندارند یا به هموطنانی بنگریم که درگیر کرونا شده اند یا به کسانی نگاه کنیم که مشکلات زمینه ای خاص دارند یا افرادی که به رحمت خدا رفته اند.
خودویژه پندار نباشیم
افرادی هستند که با اندک ابتلا و مصیبتی،گمان می کنند که مخاطب و هدف اصلی آن ناگواری، فقط خودشان هستند و کسی دیگر در دنیا مانند آنها نیست. همین نگرش آستانه تحمل انسان را به شدت کاهش می دهد و او را حساس و زودرنج می کند. در حالی که همیشه انسان های دیگری هستند که شرایطی مانند ما یا بدتر از ما دارند.پس در این شرایط باید به این جمله فکر کرد که وقتی بلا همه گیر شد تحملش هم آسان تر خواهد بود.
توجه به ثواب الهی: در نگاه توحیدی هر بلا و مصیبتی که به انسان می رسد،اجر و پاداشی نزد خدای متعال خواهد داشت.امام علی علیه السلام فرمودند: هر مقدار آزمایش و مشکلات بزرگتر باشد ثواب و پاداش نیز بزرگتر خواهد بود.[4]
دنیا می گذرد: اگر انسان بفهمد که دنیا با سختی ها و خوشی هایش بالاخره خواهد گذشت و هدف،آخرت است،در این صورت نه در خوشی ها بدمستی و غرور خواهد داشت و نه در ناخوشی ها ناشکری و افسردگی.
نوشتن و دردودل کردن: گاهی اوقات یکی از کارهایی که می تواند فشار ناشی از مشکلات را در درون انسان کاهش دهد،گفتگو و بیان آنها برای فردی دیگر است.اگر فردی مناسب پیدا نکردیم یا اجازه بیان آنها را نداشتیم توصیه می شود از نوشتن استفاده کنیم. شاید عریضه نویسی که در قدیم متداول بوده در همین راستا قابلیت توجیه داشته باشد.اگر حال نوشتن نبود،می توان از ابزارهای جدید مثل ضبط صدا بر روی گوشی همراه بهره برد.البته چه در نوشتن و چه ضبط صدا،بهتر آن است که صحبت های خود را خطاب به خدا یا یکی از اهلبیت بیان کنیم تا به رابطه قلبی ما با آنها و آرامش هرچه بیشترمان کمک کند.
نتیجه آنکه وجود مشکل و ناملایمات در زندگی فردی و اجتماعی بشر، یک امر غیرقابل انکار و جزءلاینفک زندگی اوست که نه می توان از آن با بهانه های واهی فرار کرد و نه آنکه تمام زندگی را تحت الشعاع آن قرار داد بلکه باید از راهکارهایی عاقلانه بهره برد تا تهدیدات زندگی تبدیل به فرصت شود و مواردی که در بالا ذکر شد بخشی از آن راهکارهاست.
[1] رضایت از زندگی، عباس پسندیده، ص24
[2] شرح نهج البلاغه،ابن ابی الحدید،ج20،ص271،ح137
[3] مستدرک الوسایل،ج8،ص337
[4] دشتی محمد، ترجمه نهجالبلاغه، خطبه 188
* کارشناس مرکز ملّی پاسخگویی به سؤالات دینی