وی با اشاره به اینکه شهادت در یک معنا شامل مرگ در حین خدمت، تحصیل یا در هر موقعیت دیگری نیز ممکن است باشد، توضیحاتی در این ارتباط ارائه کرد و افزود: بر اساس روایات در واقع شهادت دو رکن دارد؛ یکی اینکه در راه خدا و دیگر اینکه در راه هدفی مقدس باشد.
کشته شدن در راه خدا با هدفی مقدس، ملاک اصلی شهادت
کارشناس مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی اصفهان با اشاره به اینکه آنچه که در شهادت ملاک است کشته شدن در راه خدا با هدفی مقدس در مقابل دشمنان اسلام و دین خداست، تاکید کرد: این مساله در هر جا اتفاق بیفتد شخص شهید خواهد بود و مجوز یا نامه بنیاد شهید یا هر ارگان دیگری در این مساله دخالتی ندارد.
وی اضافه کرد: البته برای نظم دادن به این مسئله و حمایت از خانواده افرادی که به شهادت رسیده اند حکومت اسلامی ممکن است بنیادهایی تشکیل دهد و آنها هم قوانینی برای اثبات شهادت در نزد خودشان وضع کنند که صد البته لازم و ضروری است.
رضوانی با اشاره به اینکه این معیارها در امور دنیایی، بر اساس ظاهر است و چه مواردی که ممکن است دچار خطا شوند، تاکید کرد: بر این اساس ممکن است افرادی را که لایق این عنوان نباشند شهید بنامند و افرادی که لایق هستند، چنین عنوانی را دریافت نکنند.
وی با تاکید بر اینک ما دسترسی به باطن این افراد نداریم، همانگونه که همان کسانی هم که در میدان جنگ کشته می شوند ممکن است نیات مختلفی داشته باشند، بیان داشت: باید توجه کنیم که در نزد خداوند این امور به هیچ عنوان ملاک شهادت نیست و خداوند براساس همان اهداف و نیات که خودش علم دارد، این مقام را به افراد می دهد.
۲ معنای متفاوت و خاص شهادت در فرهنگ اسلامی
کارشناس مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی با اشاره به اینکه شهادت در فرهنگ اسلام دو معنای متفاوت خاص و معنای گسترده و عام دارد، ابراز داشت: معنای خاص، کشته شدن در معرکه جنگ در راه خدا است که احکام خاص در فقه اسلامی دارد، از جمله عدم نیاز شهید به غسل و کفن به نوعی که شهید معرکه با همان لباس خونین دفن می شود.
وی با تاکید بر اینکه معنای وسیع شهادت آن است که انسان در مسیر انجام وظیفه الهی کشته شود، یا بمیرد، گفت: همانند سربازی که در درگیری با اشرار و یا منافقان به درجه رفیع شهادت رسیده است، هر فرد دیگری نیز در حین انجام چنین وظیفه ای به هر صورت از دنیا برود، «شهید» محسوب می شود.
مفهوم شهادت در کلام پیامبر گرامی اسلام (ص) و ائمه اطهار (ع)
رضوانی با اشاره به روایاتی از ائمه اطهار در ارتباط با مقام شهید و اینکه چند گروه شهید از دنیا می روند، گفت: از پیامبر گرامی (ص) نقل شده است که «کسی که در طریق تحصیل علم از دنیا برود، شهید مرده است».
وی اضافه کرد: همچنین حضرت علی (ع) می فرماید: «کسی که در بستر از دنیا رود، اما معرفت حق پروردگار و معرفت واقعی پیامبر (ص) او و اهلبیتش (ع) را داشته باشد، شهید از دنیا رفته است»
کارشناس مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی با اشاره به روایت دیگری در باب شهید گفت: در حدیث دیگری از امام صادق (ع) آمده است که کسی که برای دفاع از مال خود در برابر مهاجمان ایستادگی کند و کشته شود، شهید است».
مقام شهادت در خارج میدان جنگ
وی تاکید کرد: بدین ترتیب مشخص می شود که به کاربردن شهادت برای موارد غیر از میدان جنگ، بر اساس همان معنای گسترده است و عام است که در روایات ما برخی مصادیق آن آمده است.
رضوانی اضافه کرد: از سویی باید به این نکته دقت کنیم که شهیدان بر اساس اهداف و نیتها، درجات متفاوتی نزد خداوند دارند و به کاربردن عنوان شهید برای همه آنها به معنی یکسان بودن مقام آنها نیست؛ همانطور که در روایات داریم روز قیامت شهدا به مقام حضرت عباس غبطه می خورند.
