بررسی پژوهش مرتبط با تاثیر امید و نشاط بر زندگی
وی در ادامه به دو پژوهشی که نمایانگر نقش مهم نشاط و امید در زندگی و حیات موجودات است، اشاره کرد و افزود: در آزمایشی ابتدا تعدادی قورباغه را به عنوان گروه اول در استخر آب جوش انداختند. قورباغه‌ها شروع به تلاش و کوشش برای نجات از استخر کردند. اما پس‌از ۱۳ دقیقه تلاش، تسلیم این اتفاق شده و در دقیقه هفدهم آزمایش، تمام آنها از بین رفتند. سپس گروه دوم قورباغه‌ها را در همان استخر قرار دادند. آنها نیز ۱۳ دقیقه به تلاش و تقلا برای رهایی از آن شرایط پرداختند. اما این‌بار، قبل‌از تسلیم شدن قورباغه‌ها، آنها را به خارج استخر منتقل کرده و بعد از این‌که اندکی در وضع سلامتی آنها بهبودی حاصل شد، مجدداً آنها را به همان استخر منتقل کردند. در کمال تعجب مشاهده شد که میزان تلاش آنها برای رهایی از وضعیت ناگوار از ۱۳ دقیقه، به زمان باورنکردنی و قابل تأمل ۲۶ ساعت رسید. آنها ۲۶ ساعت به امید نجاتی دوباره تلاش کردند تا عامل نجات‌بخشی که در نوبت قبل آنها را از مرگ رهانیده بود، به سراغشان آید. نگاه تک مؤلفه‌ای به عوامل موثر در تغییر زمان مقاومت قورباغه‌ها، نگاهی نادرست است. چراکه عوامل دیگری همچون پادزهرهای ترشح شده در بدن آنها نیز به نجات آنها کمک کرده بود. اما قطعاً عامل روانی یکی از مهم‌ترین عوامل نجات آنها بود.
صدرا به پژوهش مفید دیگری که در سال ۱۹۶۰ در کشور فرانسه صورت گرفته، اشاره کرد و بیان داشت: در این پژوهش تعدادی نوجوان ۱۲ تا ۱۹ ساله، اعم از پسر و دختر را در پانسیونی پذیرش کرده و تمام امکانات تحصیلات و تسهیلات رایگان را در اختیارشان قرار دادند. دراین‌حال، میزان مصرف غذا، رعایت حقوق دیگران و پایبندی به اخلاقیات در آنها بررسی و اندازه‌گیری شد. آنها در این مدت به‌طور متوسط در شبانه‌روز، ۸۰۰ گرم غذا مصرف کرده بودند. همچنین حقوق دیگران را به‌خوبی رعایت کرده و به اخلاقیات نیز در حد خوبی پایبند بودند. پس‌از مدتی، دست‌اندرکاران این پژوهش، شایعه‌ای را بین این دانش‌آموزان رواج دادند. آنها به دانش‌آموزان اعلام کردند که بدلیل شرایط اقتصادی نامناسب کشور فرانسه، احتمالاً غذای آنها جیره‌بندی خواهد شد. پس‌از مدتی مجدداً میزان غذای مصرفی و پایبندی‌های اخلاقی را اندازه‌گیری کردند. نتایج حکایت از رشد میزان مصرف غذا در شبانه‌روز از ۸۰۰ گرم به ۱۲۰۰ گرم داشت. همچنین اخلاقیات و تشخص نیز سیر نزولی پیدا کرده بود.
وی ادامه داد: در مرحله سوم پژوهش، جیره‌بندی غذا عملا آغاز شد. ولی شرایط به‌گونه‌ای طراحی گشت که افراد توانایی دزدیدن، پایمال کردن حقوق یکدیگر و … را دارا باشند. نتایج این‌گونه بود که مصرف متوسط غذا در شبانه‌روز به ۱۵۰۰ گرم رسید و پایبندی به حقوق دیگران به میزان قابل‌ملاحظه‌ای کاهش یافت به طوری که اخلاقیات به‌راحتی زیر پا گذاشته می‌شد. نتایج این پژوهش حاکی از آن بود که هر چه آینده در نظر انسان مبهم و نامطمئن باشد، پایبندی‌های اخلاقی و شخصیتی در نهاد او متزلزل‌تر است و هر چه آینده‌ای نویدبخش پیش روی او باشد، اخلاقیات در وجود او به‌نحو متکامل تری تجلی پیدا می‌کند.
سپس، صدرا به اهمیت امید و نشاط در منابع دینی و بیانات مقام معظم رهبری اشاره کرد و افزود: در منابع و آموزه‌های دینی، بر بهره‌مندی از امید و نشاط در جهت ارتقاء کیفیت زندگی تأکید شده‌است. مثلا در دعای کمیل عبارتی بدین شرح بیان‌شده است: “إِرحم مَن الرَّأسُ ما لَهُ رَجًّا”. حضرت علی علیه السلام در این فراز، امید را راس‌المال هر انسانی دانسته‌اند. مقام معظم رهبری نیز در سال ۱۳۷۰، تزریق امید و نشاط به جامعه را از مسئولین و نهادهای مرتبط خواستار شدند. اما در حقیقت دانشگاه، آموزش‌وپرورش، صداوسیما و حتی حوزه‌های علمیه در این زمینه کوتاهی کرده و وظایف خویش را به درستی انجام ندادند. رهبری در بیانیه‌ی گام دوم نیز سرآغاز روحیه جهاد را جهاد امیدآفرینی دانسته‌اند.
این مشاور خانواده در بیان اهمیت و نقش موضوع آینده و آینده نگری در ایجاد امید و نشاط به شرح پژوهشی دیگر در این زمینه پرداخت و اشاره کرد: در سال ۲۰۱۹ میلادی، پژوهشی در مورد یافتن عامل اصلی ایجاد علاقه بین زوجین، بر روی ۱۲۵۰ زوج از ۱۰ کشور متفاوت جهان، صورت گرفت. این پژوهش که از نوع مطالعات بین فرهنگی بود، در کشورهای آمریکا، کانادا، استرالیا، مالزی، اندونزی، سنگاپور و … انجام شد. در این تحقیق از هر یک از این زوج‌ها، راجع‌به عاملی که سبب ایجاد جاذبه بین آنها شده بود، سؤال کردند و آنها عواملی همچون ظاهر و شکل، خوشحالی و خوش طبعی، آینده و آینده‌نگری، نجابت، مهربانی، دین‌داری، خانواده دوستی و فرزند دوستی را در انتخاب همسر، مؤثر می‌دانستند. همانطور که ملاحظه می‌گردد، توجه به مبحث آینده و آینده نگری یکی از دلایل مهم انتخاب همسر است. چراکه مؤلفه‌های امید و نشاط در زندگی مشترک، ارتباط مستقیم با آینده و وقایع پیش‌رو دارد.
تکنیک‌های جذب مخاطب در انواع رسانه‌ها
وی در ادامه به بیان راهکارها و تکنیک‌های جذب مخاطب در اجرای برنامه‌های افزایش امید و نشاط پرداخت و افزود: مسئله شناسی و توجه به محتوای مورد نیاز مخاطب، مخاطب‌شناسی و نیازسنجی او، مهم‌ترین عوامل کاربردی در برقراری ارتباط مؤثر با مخاطب است. توجه به روایت‌گری، یکی دیگر از اصول برقراری ارتباط با مخاطب است. به‌عنوان نمونه در یکی از سخنرانی‌ها که هدف از آن، شناساندن عزت‌نفس و بیان تفاوت آن با اعتمادبه‌نفس بود، از قالب روایت‌گری، برای جذب مخاطب بدین صورت استفاده شد که در ابتدا در مورد اولویت عزت‌نفس یا اعتمادبه‌نفس از آنها سوال شد.
او تصریح کرد: چنان‌که می‌دانیم عزت‌نفس، احساس خود ارزشمندی در برابر خود تحقیری و اعتمادبه‌نفس، جرأت انجام کار است. با سوالی که مطرح شد، مخاطب به تفاوت این دو واژه حساس گشت و تعریف دقیق آنها را آموخت. سپس ذهن مخاطب با روایت پژوهشی درگیر و بیان شد که در مطالعه‌ای، میزان عزت‌نفس و اعتمادبه‌نفس زندانیانی با پرونده‌هایی همچون چندین فقره قتل، آدم‌ربایی حرفه‌ای یا سرقت‌های مسلحانه و بزرگ، مورد ارزیابی قرار گرفت. بعد از مصاحبه‌های مکرر با این افراد، مشخص شد که تمام آنها از عزت‌نفس پایین و اعتمادبه‌نفس بالا برخوردار بودند. این د ر حالی است که در بین مراجعین به مراکز مشاوره، به ندرت شاهد مراجعه والدین جهت رفع اختلالات عزت‌نفس در کودکان هستیم. اریکسون، دراین‌رابطه معتقد است که بیشترین اختلالات روحی_روانی فرزندان، ناشی از عدم اعتمادبه‌نفس و عزت‌نفس آنها است. همانطور که ملاحظه گردید در این مثال با بیان روایتی از پژوهش بر روی زندانیان جاذبه بیشتری برای مخاطب ایجاد گشت. سپس با اعلام تعداد ناچیز پرونده‌های مشاوره درباره اختلال و کمبود عزت نفس، تلنگری به مخاطب زده شد تا ذهن او بیش از پیش درگیر این موضوع شود.
صدرا افزود: استفاده از کلمات و عبارات و مفاهیم نو و تازه، یکی دیگر از راه‌های جذب مخاطب است. مثلاً در خصوص نحوه رابطه والدین با فرزند و بیان مسئولیت های آنها، سخنرانان معمولا این روایت را بیان می‌کنند که حق فرزند بر پدر آنست که اسم نیکو بر او گذارد؛ او را به‌درستی تربیت کند و به او قرآن و ادب بیاموزد. هرچند در این جمله به موارد بسیار مهمی اشاره شده است، اما شاید بتوان از عبارات و قالب‌های جدیدی برای بیان این موضوع بهره گرفت. مثلاً در حدیثی نقل شده است که حق فرزند بر پدر این است که مادر او را گرامی بدارد. امنیت روانی که در عمل به این روایت در خانواده ایجاد می‌گردد، بسیار قابل توجه است. مولوی به جایگاه و شان مادر در برقراری رابطه وجودی با فرزند، در این بیت اشاره کرده‌است: “می‌رود از سینه‌ها در سینه‌ها/ از ره پنهان صلاح و کینه‌ها”. در این بیت، واژه سینه اول، مجاز از وجود مادر و واژه سینه دوم، مجاز از وجود فرزند است.
این مشاور خانواده در ادامه بیان تکنیک‌های جذب مخاطب به سه تکنیک آگاهی‌بخشی، آموزش و ارائه برنامه اشاره کرد و افزود: در آیه ۲۵۷ سوره بقره، خداوند خود را ولی، سرپرست و دوست کسانی می‌داند که ایمان آورده‌اند و آنها را از ظلمت به سوی نور بیرون می‌برد. هدایت به نور با توجه به آیه دو سوره جمعه با سه تکنیک فوق صورت می‌‌پذیرد. پیامبر وظیفه دارد آیات خدا را بر مردم تلاوت کند (آگاهی بخشی) و آنها را پاک و تزکیه سازد (برنامه‌ریزی) و شریعت و احکام کتاب و حکمت الهی را به آنها بیاموزد (آموزش). همانطور که ملاحظه می‌گردد، در این آیه به هر سه تکنیک ارتباط موثر با مخاطب اشاره شده است. افلاطون نیز در باب اهمیت آموزش، تعلیم و یادگیری، معتقد است در دنیا منحصرا یک فضیلت و منحصرا یک گناه وجود دارد: فضیلت دانایی و گناه نادانی.
صدرا در ادامه ضمن بررسی تکنیک‌های افزایش تاثیر بر مخاطب، در قالب مثالی‌هایی دیگر، اظهار کرد: در مواجهه با زوجین و تاثیر بیشتر بر ذهن آنها، مهم‌ترین مسئله، دعوت ایشان به شنیدن همدیگر است. بدیهی است که شنیدن فعال با گوش دادن متفاوت است. معمولاً زوجین هنگام ارتباط با یکدیگر دو واکنش متفاوت دارند. گروهی از آنها به سخنان هم گوش می‌دهند تا جواب یکدیگر را بدهند و گروه دوم به سخنان یکدیگر گوش داده تا همدیگر را بهتر بفهمند و درک کنند. جان گاتمن، معتقد است چهار عامل سبب تخریب رابطه بین افراد، اعم از زن و شوهر، همکار یا دوست می‌گردد که عبارتند از توهین و تحقیر، عیب‌جویی و ایرادگیری، قهرهای مکرر و طولانی و جبهه‌گیری.
وی با مثالی دیگر، بکارگیری روش‌های جدید در انتقال مفهوم اهمیت ارتباط موثر مادر با فرزند را متذکر شد و افزود: در این روش به‌جای سخنرانی و هشدار صریح به مادران مبنی‌بر عدم استفاده فرزندان از فیلم و محتوای ترسناک و یا آموزش مستقیم اهمیت ارتباط وجودی بین مادر و فرزند، برنامه‌ای عملی و کاربردی به این صورت انجام شد که ابتدا مادران و فرزندان زیر ۳ سال آنها به اردوگاهی دعوت شدند. همزمان با ورود آنان، فشار خون هر دو گروه اندازه‌گیری شد. سپس از مادران خواسته شد که به تماشای فیلم‌های ترسناکی همچون آنابل و رینگ بنشینند. پس‌از اتمام تماشای فیلم، مجدداً فشارخون مادران اندازه‌گیری شد. تقریباً اکثر آنها با افزایش فشار خون مواجه بودند. سپس، مادران به نزد فرزندان خود بازگشته و به‌سبب ارتباط وجودی بین مادر و فرزند، ناخودآگاه فشار خون فرزندان نیز افزایش یافته بود. در این کارگاه عملی با شیوه‌ای نوین، آموزه‌های مورد نظر به مادران انتقال داده شد.
