وی افزود: در نظریههای پدیدارشناختی به عزت نفس بسیار تأکید میشود، چنان که وضعیت فرد، رشد فردی و روانشناختی شخص را همان عزت نفس میدانند. چگونگی ایجاد و تقویت عزت نفس به تربیت دوران کودکی برمیگردد. بر اساس نظریههای پدیدارشناختی، کودک هنگامی تحت تأثیر توجه مثبت نامشروط قرار میگیرد، به این معنا که فرد به طور قابل قبول مورد توجه واقع میشود، یعنی ارزشهای فردی و شخصیتی کودک بدون اینکه مشروط باشد، تربیت میشود، مثلاً میگویند به شرطی تو را میپذیرم که تو براساس عقیده من رفتار کنی؛ طبیعتاً در اینجا دیگر توجه مثبت نامشروط اتفاق نمیافتد و این نوعی توجه مثبت مشروط است.
کارشناس مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی بیان کرد: عزت نفس از ارتباطات اجتماعی و مسائلی مانند عشق، ازدواج، ارتباط با دوستان و گروه همسالان فرد تأثر میگیرد.
خودبسندگی روانی
ثناگوییزاده با بیان اینکه سلامت روانی انسان زمانی از دست میرود که فرد دچار ناکامی و یا یک حالت اضطراب شود، گفت: مهمترین خصوصیتی که در بحث روانشناسی معیار سلامت روانی قلمداد میشود، بحث اطمینان روانی است، آن هم به این معنا که فرد خودش را باور داشته باشد. زمانی که شخصیت فرد تشکیل نشود و آن انسجام لازم را حفظ نکند، فرد دچار اظطراب میشود که این در رویکردهای روانشناسی تعاریف مختلفی دارد. خودبسندگی روانی باعث میشود فرد انسجام و یکپارچگی شخصیت خود را حفظ کند.
این استاد دانشگاه و مشاور خانواده افزود: عواملی که باعث میشود فرد آن خود بسندگی و یا خود شایستگی را در وجود خود پیدا کند، همان عزت نفس است. فرد باید ارزشهای شخصیتی خود را باور داشته باشد و در یک کلمه به خود ایمان پیدا کند. زمانی که فرد به خود ایمان بیاورد، طبیعتا انسجام خود را نیز حفظ میکند.
عزت نفس مانع اختلال روانی میشود
کارشناس مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی ادامه داد: عزت نفس یک خصوصیت روانی است که منجر به پیشگیری از اختلال روانی میشود. پژوهشهای مختلفی نشان داده که ارتباط سلامت روان با عزت نفس یک رابطه مستقیم و اثرگذار برای حفظ سلامت روان است.
ثناگوییزاده گفت: زمانی که فرد در محیطی قرار بگیرد که آن محیط، فرد را نپذیرد، آن محیط یک واکنش رفتاری به شخص نشان داده و در اینجا نوعی احساس حقارت به آن فرد دست میدهد. زمانی که خودباوری فرد تحت تأثیر محیط ضعیف شود، فرد نیز خود را باور نمیکند. عامل دیگر که برای تقویت عزت نفس اثبات شده، ارتباط با خداوند است؛ خصوصیتی که باعث میشود فرد شخصیت خود را باور کند، زیرا خداوند قدرت و علم نامحدودی دارد و زمانی که انسان به خداوند پیوند بخورد و متکی به خدا شود، تحت تأثیر محیطهای نامطلوب قرار نمیگیرد. در این شرایط نگاه فرد به آینده امیدوارانه میشود و برهمین اساس عزت نفس شخص افزایش پیدا میکند.
وی خاطرنشان کرد: شرایط محیطی نامطلوب باعث ذلت نفس میشود. به هر میزان که از ارتباط فرد با خدا کاسته شود، عزت نفس فرد نیز کاهش مییابد. عزت نفس و اعتماد به نفس دو مفهوم نزدیک به هم هستند. به نوعی که اعتماد به نفس از عزت نفس گرفته میشود. زمانی که شخص به باورها وارزشهای خود باور داشته باشد، اعتماد به نفس نیز دارد. اما تفاوت روانشناختی این است که عزت نفس یک خصوصیت درونی است. یعنی زمانی که فرد به لحاظ روانشناختی آن خود پنداری لازم را به دست میآورد، یعنی اینکه به عزت نفس دست یافته است. اینکه من چه طور به خویش فکر میکنم و به تعلقات خویش میاندیشم، به این عزت نفس میگویند.