به گزارش روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی استان اصفهان، نشست گفت‌وگوی آزاد با محوریت «جایگاه مشارکت مردمی در نظام حکمرانی آموزش و پرورش» به همت پژوهشکده الهیات و خانواده وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان برگزار شد.
در این نشست اساتید و پژوهشگران حوزه‌های جامعه‌شناسی، فلسفه تعلیم و تربیت و روانشناسی تربیتی به بررسی نقش مردم در نظام آموزشی پرداخته و نمونه‌های عملی از مشارکت والدین و نهادهای مردمی ارائه کردند.
دکتر محسن دارابی، رئیس مؤسسه «متد» تهران، مشارکت مردم را از ارکان اصلی نظام جمهوری اسلامی دانست و بر پیوند میان نهادهای مردمی و دولتی تأکید کرد.
وی با اشاره به تجارب تاریخی چون دفاع مقدس، انتخابات و راهپیمایی‌ها، گفت: جامعه ایران ظرفیت مشارکت کامل در حوزه فرهنگ و آموزش و پرورش را دارد.
دارابی با تأکید بر این که مشارکت باید فراتر از خانواده باشد، خاطرنشان کرد: علاوه بر خانواده نقش نهادهای فرهنگی، مراکز قرآنی، گروه‌های جهادی، خیرین آموزشی، دانشگاه‌ها و بخش خصوصی حائز اهمیت است.
وی همچنین با اشاره به اینکه مشارکت نباید به برون‌سپاری بی‌برنامه تبدیل شود، تصریح کرد: مشارکت در این خصوص نیازمند چارچوب شفاف و ارزیابی‌پذیر مبتنی بر اهداف تربیتی و فرهنگی ایران است.
مدارس تحول‌خواه؛ نمونه عملی مشارکت
همچنین دکتر عماد طیبی، مدیر مدرسه تحول‌خواه «چشمه زندگی»، مشارکت مردمی را در شش زیرنظام سند تحول آموزش و پرورش تبیین کرد و گفت: مردم و نخبگان در طراحی، اجرا و ارزیابی برنامه‌ها نقش فعال دارند.
وی نمونه‌هایی از مشارکت والدین در برنامه‌ریزی تربیتی، مهارت‌آموزی، ایجاد فضاهای یادگیری و مدیریت مالی مدارس ارائه و تأکید کرد: مردم در مدارس تحول‌خواه تنها مخاطب نیستند، بلکه همکار و نقش‌آفرین اصلی هستند.
در ادامه این گفت‌وگو دکتر زینب ایزدیان، عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان یزد، با اشاره به طیفی بودن نظام حکمرانی آموزش و پرورش، گفت: مشارکت مردمی هنوز در عمل به دلیل تمرکزگرایی، بی‌اعتمادی و نبود شفافیت محدود مانده است.
وی افزود: نظام تربیت معلم مهارت‌های لازم برای تعامل معلمان با خانواده‌ها و جامعه را آموزش نمی‌دهد و همین امر سطح مشارکت واقعی را کاهش می‌دهد.
در قسمتی دیگر از این نشست دکتر مجید جعفریان، عضو پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی قم، مشارکت را امری کنشگرانه دانست و گفت: تعاریف موجود مبتنی بر ساختارهای بوروکراتیک هستند و فهم مشترک نخبگان از مفهوم مشارکت هنوز شکل نگرفته است.
وی تأکید کرد: مشارکت، علی‌رغم خودجوشی ذاتی، در نظام آموزش و پرورش تحت چارچوب سیاسی و حکومتی تعریف می‌شود و تا زمانی که خانواده‌ها، نهادهای مدنی، مراکز دینی و بخش خصوصی به رسمیت شناخته نشوند، تحقق واقعی آن ممکن نیست.
جعفریان در پایان سخنان خود بر ضرورت الگوی «حکمرانی مشارکتی» که در آن دولت هدایت‌گر باشد نه مالک انحصاری تأکید کرد.
تجربه عملی مدارس و اعتماد متقابل
در ادامه رامین اسلامی، راهبر مدارس تحول‌خواه، با رویکرد تجربی بیان کرد، مشارکت مردمی یکی از ارکان اصلی انقلاب اسلامی بوده و موفقیت‌های نظام عمدتاً به دست مردم حاصل شده است.
وی افزود: مشارکت واقعی زمانی اتفاق می‌افتد که مدرسه به مسائل واقعی خانواده‌ها حساس باشد و آن‌ها احساس کنند بخشی از مدرسه هستند نه صرفاً مراجعه‌کننده.
اسلامی محور مدارس تحول‌خواه را «اعتماد»، «شفافیت» و «مسئولیت مشترک» معرفی و تأکید کرد: مشارکت واقعی به معنای اداره کردن نظام آموزشی توسط مردم است، نه صرفاً مشورت نخبگان.
همچنین دکتر نیره زارعی دبیر نشست در پایان نشست به جمع‌بندی نکات مطرح شده پرداخت و گفت: براساس نگاه اساتید مشارکت مردمی نباید به معنای کنار رفتن دولت باشد، بلکه دولت باید نقش راهبری، تنظیم‌گری، حمایت و نظارت داشته و از مدیریت دستوری به مدیریت تسهیل‌گر حرکت کند.
وی افزود: دیدگاه اساتید بر این است که اصلاح ساختار، فرآیند مشارکت، بازنگری در معنای مشارکت مردمی در مدارس تحول‌خواه و غیر دولتی، تقویت اعتماد متقابل، آزادسازی سرمایه اجتماعی، توانمندسازی معلمان و خانواده‌ها و ترویج طرح‌های مدرسه‌محور از مهم‌ترین راهکارها برای تحقق مشارکت واقعی می‌باشد.
زارعی ادامه داد: در مجموع گفتارهای اساتید بر این نکته مهم تأکید دارد که حکمرانی مؤثر در آموزش و پرورش بدون مشارکت مردم ممکن نیست و تحقق آن نیازمند شفافیت، اعتماد، توانمندسازی و تغییر نقش دولت است.
