پژوهشکدۀ الهیات و خانواده
فعالیت‌های پژوهشی دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم، شعبۀ اصفهان، به‌صورت رسمی، از سال 1382شمسی، در قالب «معاونت پژوهشی» آغاز شد. بسترسازی برای انجام فعالیت‌های پژوهشی حوزویان و پژوهشگران اصفهان، توسعه و ترویج فرهنگ پژوهش، انجام طرح‌های پژوهشی با اتکا به منابع دانشور مراکز علمی اصفهان، ارائۀ خدمات علمی‌پژوهشی به علاقه‌مندان و نیز پاسخگویی به نیازها و مطالبات پژوهشی مخاطبان در حوزۀ علوم و معارف اسلامی، در زمرۀ اهداف آغازین تأسیس این معاونت بوده است. با روند توسعۀ فعالیت‌های پژوهشی و قریب یک دهه انباشت دانش و تجربۀ سازمانی در این مسیر و نیز تغییر رویکرد دفتر تبلیغات اسلامی از کارکردمحوری به مسئله‌محوری، ساختار معاونت به «پژوهشکدۀ الهیات و خانواده» تغییر یافت تا کوشش‌های علمی و دانشی آن به‌صورتی نظام‌مند ذیل پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی سامان یابد. مأموریت این پژوهشکده «انجام پژوهش‌ها و فعالیت‌های علمی مرتبط با مسائل خانواده مبتنی بر معارف و اندیشه‌های اسلامی با رویکرد حکمرانی» است که هم‌اکنون در قالب کلان‌برنامۀ «پایداری و کارآمدی خانواده مبتنی بر تعالیم اسلامی» دنبال می‌شود. افزون بر این، «مطالعه و پژوهش در حوزۀ الهیات تطبیقی» نیز در زمرۀ مأموریت‌های این پژوهشکده است.
مأموریت
1. تحقیق و پژوهش در حوزۀ مسائل مرتبط با جامعه با محوریت مسائل خانواده و ارائۀ راهکارهای برون‌رفت.
2. مطالعه و پژوهش در حوزۀ الهیات تطبیقی.
اهداف بلندمدت
1. شناخت علمی مسائل مرتبط با خانواده و تعیین اولویت‌های پژوهشی از طریق نیازسنجی؛
2. شناسایی آسیب‌ها و روش‌های ناظر به حل مسائلِ مرتبط با خانواده از منظر علم و دین؛
3. طراحی و عرضۀ الگوهای علمی متناسب، ناظر به مسائل حوزۀ خانواده؛
4. پاسخگویی به شبهات، پرسش‌های علمی و چالش‌های عینی در حوزۀ مسائل مرتبط با خانواده؛
5. نقد مکاتب، آراء و جریان‌های فکری معارض با خانواده؛
6. افزایش تعاملات و مطالعات بین‌رشته‌ای و تقویت دیدگاه‌های هم‌پیوند در حوزۀ مسائل مرتبط با خانواده.
7. واکاوی مسائل مربوط به الهیات ادیان، مذاهب، مکاتب و جریان‌های فکری.
8. بررسی آراء و اندیشه‌ها در حوزة الهیات تطبیقی.
9. شناسایی و پاسخ به پرسش‌ها و شبهات فکری و اعتقادی با رویکرد تطبیقی.
اهداف کوتاه‌مدت
1. مطالعه و طراحی الگوی جامع نظام خانواده با تأکید بر الگوهای ارتباطی زوجین با نگرش بر منابع دینی.
2. واکاوی زمینه‌ها، آثار و راهکارهای حل مسائل مرتبط با خانواده از منظر اخلاق اجتماعی، به‌ویژه صداقت.
3. بررسی آراء و اندیشه‌های الهیاتی ناظر به مسائل خانواده در ادیان، مذاهب، مکاتب و جریان‌های فکری.
4. بررسی راهکارهای تقویت باورهای دینی با نگاه به آموزه‌های الهیاتی ادیان.
5. طراحی الگوی متعالی برای تعمیق ایمان و باورهای دینی مردم، به‌ویژه نسل جوان.
6. نگاه تطبیقی به مقولۀ «تدبیر منزل» در آراء و اندیشه‌های ارسطو و متکلمان و فیلسوفان شیعه.
7. بررسی الهیات حکمرانی در ادیان و مذاهب با رویکرد تطبیقی.
گروه‌های علمی
1. گروه مطالعات خانواده.
2. گروه الهیات تطبیقی.
3. گروه اخلاق اجتماعی.
ادارۀ امور پژوهشی پژوهشکدۀ الهیات و خانواده
وظایف این اداره عبارت‌اند از: 1. تعاملات علمی؛ 2. پشتیبانی از فعالیت‌های صفی پژوهش، اعم از برون‌سپاری و نظارت بر طرح‌های پژوهشی؛
طرح‌های پژوهشی
این اداره به‌منظور اجرای صحیح فرایندهای پژوهشی، اعم از طرح های موظفی محققان و اعضای هیئت علمی عضو پژوهشکده و نیز طرح‌های برون‌سپاری تشکیل شده است و برگزاری جلسات علمی پژوهشکده، گروه های علمی، کارگروه‌های سنجش توانمندی‌های علمی محققان و سایر موارد حوزۀ ستاد علمی را بر عهده دارد. ادارۀ امور پژوهشی پژوهشکدۀ الهیات و خانواده تاکنون 110 طرح پژوهشی انجام‌شده و درحال انجام دارد که بیشتر این طرح‌ها مربوط به موضوع اخلاق و خانواده است. درمجموع حدود 60 درصد از طرح های پژوهشی پژوهشکده به موضوع اخلاق و خانواده اختصاص دارد.
کلان‌برنامه
پایداری و کارآمدی خانواده مبتنی بر تعالیم اسلامی.
همایش ملی
پایداری و کارآمدی خانواده مبتنی بر الگوی اسلامی‌ایرانی.
کارگروه حکمرانی خانواده
این کارگروه زیرمجموعۀ گروه حکمرانی اسلامی مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی است. ریاست کارگروه بر عهدۀ رئیس پژوهشکدۀ الهیات و خانواده و دبیری آن بر عهدۀ رئیس ادارۀ امور پژوهشی پژوهشکده است. بررسی و ارائۀ نظر کارشناسی دربارۀ مسائل حکمرانی خانواده با رویکرد اسلامی در حوزه‌های راهبردی، تقنینی و اجرایی، برگزاری نشست‌ها و کرسی‌های علمی و و انجام طرح‌های پژوهشی در زمرۀ فعالیت‌های این کارگروه است.
اداره امور پژوهشی معاونت پژوهش
این اداره به‌منظور پشتیبانی از فعالیت‌های علمی پژوهشکده و معاونت پژوهش ایجاد شده است و فعالیت‌های آن شامل اجرای نشست‌ها، کارگاه‌ها و کرسی¬های علمی، مدیریت کانال‌ها و سایت‌های پژوهش و بازنمایی فعالیت‌ها در رسانه و فضای مجازی، ارتباط با مراکز همسو و زمینه‌سازی برای فعالیت‌های علمی مشترک در قالب همکاری‌های علمی و همچنین برگزاری نمایشگاه‌ها و فعالیت‌های مناسبتی معاونت است.
کرسی‌های علمی
تأسیس دبیرخانۀ کرسی‌های آزاداندیشی و نظریه‌پردازی، افتخاری بس مهم و بزرگ برای حوزۀ علمیۀ اصفهان در پیشبرد اهداف عالی این حوزۀ دیرپا و اجرای منویات رهبر معظم انقلاب (مدّظلّه‌العالی) بوده است. در این راستا تا پایان سال 1403 ، تعداد 230 جلسه کرسی علمي آزادانديشي و همچنین تعداد 20 کرسی علمی‌ترویجی برگزار شده است. این فعالیت با مشارکت سایر بخش‌های شعبه، همچنان در حال انجام است.
نشست‌ها و کارگاه های علمی
پژوهشکدۀ الهیات و خانواده از سال 1385 تا پایان سال 1403 تعداد 362 نشست و کارگاه علمي و تخصصی در موضوعات متنوع، اعم از خانواده، اخلاق، فلسفه، فقه و… برگزار نموده است که تعدادی از آنها در قالب کتاب منتشر شده است.
کارویژه‌های انجام‌شده
1. تأسیس و ریاست دبيرخانۀ شوراي مركزي كرسي‌هاي آزادانديشي، نظريه‌پردازي، نقد و مناظرۀ حوزه‌هاي علميۀ استان اصفهان.
2. برگزاری کنگره نکوداشت آیت‌الله مظاهری و انتشار موسوعۀ ایشان در 27جلد.
3. سلسله‌همایش‌های اهل قلم استان اصفهان (6 دوره).
4. تأسیس و ریاست دبیرخانۀ ادیان توحیدی و برگزاری سلسله‌همایش‌های ملی و بین‌المللی ادیان توحیدی (7 دوره).
5. درسگفتار فلسفه اجتماعی ملاصدرا، دکتر سید مهدی امامی‌جمعه.
ادارۀ کتابخانه، نشر و اطلاع‌رسانی
الف. کتابخانه
با توجه به رشد پژوهش در مراکز تبلیغی و همگام با آن نیازهای دفتر تبلیغات اسلامی و ضرورت طرح‌ریزی پژوهش‌های مختلف در عرصه‌های گوناگون سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، نیاز به منابع علمی فزونی یافت. با پیگیری این مسئله بسیاری از منابع علمی مورد نیاز شعبۀ اصفهان تهیه گردید و با هدف خدمات‌رسانی و اطلاع‌رسانی به طلاب، محققان و پژوهشگران، کتابخانۀ دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان به‌عنوان ضرورتی مهم، فعالیت خود را از سال 1377 آغاز کرد. خدمات علمی این کتابخانه، افزون بر بخش‌های مختلف شعبۀ اصفهان، به عموم پژوهشگران اصفهانی ارائه می‌شود. کتابخانه به‌صورت قفسه‌باز و امانی در دو مرکز (کتابخانۀ مرکزی و کتابخانۀ مرجع بانوان) در حال ارائۀ خدمت است.
انجام رویدادهای حوزۀ کتاب، شامل برگزاری نشست‌‌های علمی معرفی و نقد آثار منتشره، شرکت در نمایشگاه‌ها، انجام فعالیت‌های مرتبط با ترویج فرهنگ کتابخوانی و همچنین تعامل با کتابخانه‌های سطح شهر اصفهان، از دیگر فعالیت‌های این کتابخانه است.
منابع موجود در کتابخانه‌های شعبۀ اصفهان شامل 58 هزار جلد کتاب فارسی و عربی، 1200 جلد کتاب لاتین و 720 جلد پایان‌نامه است.
ب. اطلاع‌رسانی
بخش اطلاع‌رسانی با هدف شناسایی نیازهای طلاب و محققان و فراهم‌کردن امکان دسترسی سریع و آسان به منابع اطلاعاتی به‌منظور پشتیبانی از اهداف آموزشی و پژوهشی ارائه خدمات می‌نماید. فعالیت‌های این بخش شامل نیازسنجي پايگاه‌هاي اطلاعاتي مورد نياز کاربران، ارائۀ تازه‌ترين اطلاعات منابع الکترونيکي به کاربران، تأمين منابع اطلاعاتي برای استادان و طلاب و آموزش نحوۀ استفاده و بازیابی منابع الکترونیکی است.
آرشیو 3000 جلد مطبوعات تخصصی و به‌روزرسانی 40 مجلۀ تخصصی و همچنین ارائۀ خدمات اطلاع‌رسانی به طلاب، دانش‌پژوهان و مراجعان در قالب ارائۀ خدمات جست‌وجوهاي تخصصی با استفاده از انواع منابع الکترونیک و بانک‌های اطلاعاتی شامل کتاب، پایان‌نامه و مجلات، ازجمله فعالیت‌های این بخش است.
ج. نشر
انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم، شعبۀ اصفهان در سال 1390 تأسیس شده و مدیریت و هدایت سامانة نشر شعبه (شامل جذب، ارزیابی، نظارت بر مراحل تولید، چاپ و توزیع و بازنشر محصولات مکتوب) را بر عهده دارد. چاپ آثار در حوزه‌های مأموریتی دفتر (با تأکید بر مسئله‌محوری)، چاپ دستاوردهای مکتوب شعبة اصفهان، چاپ آثار محققان اصفهانی و چاپ آثار فاخر و برجسته در حوزة دین و فرهنگ، ازجمله اهداف این انتشارات است.
آثار چاپ‌شده: 156 عنوان در 198 جلد.
موسوعه‌های چاپ‌شده: 1 اثر.
افتخارات: 21 اثر.
آثار در دست نشر: 12 اثر.
فصلنامۀ علمی‌پژوهشی مطالعات اخلاق کاربردی
فصلنامۀ علمی‌پژوهشی مطالعات اخلاق کاربردی به‌منظور اطلاع‌رسانی و رشد و ارتقای سطح علمی فرهیختگان حوزوی و دانشگاهی در زمینۀ اخلاق کاربردی با اولویت اخلاق خانواده انتشار می‌یابد و درصدد ارائۀ دیدگاه‌های اندیشمندان و فرهیختگان است. تاکنون 77 شماره از این فصلنامه منتشر شده است که 69 شمارۀ آن با عنوان فصلنامه علمی‌ترویجی اخلاق بوده است.
این فصلنامه به‌صورت‌کلی به مباحث اخلاق کاربردی می‌پردازد و گسترۀ مباحث آن در تناسب با اهداف زیر است:
– تولید و توسعۀ دانش در حوزۀ مطالعات اخلاق کاربری و حرفه‌ای، با اولویت اخلاق اسلامی.
– تبیین اخلاق کاربردی و حرفه‌ای همۀ رشته‌های تحصیلی و حرفه‌های شغلی، با اولویت اخلاق اسلامی.
– تبیین اخلاق کاربردی همۀ شاغلان در همۀ مشاغل معتبر موجود و کارهای حرفه‌ای، با اولویت اخلاق اسلامی.
– احیای تراث در زمینۀ اخلاق کاربردی و حرفه‌ای.
– احیای مروّت‌نامه‌ها و اخلاق کاربردی در زمان‌های گذشته.
– مطالعات اخلاق کاربردی و حرفه‌ای بین‌رشته‌ای، با اولویت اخلاق اسلامی.
– توسعۀ اخلاق کاربردی و حرفه‌ای، متناسب با نیازهای پژوهشی جهان معاصر.
دوفصلنامۀ مطالعات اسلام و خانواده
دوفصلنامۀ مطالعات اسلام و خانواده در حوزۀ مطالعات میان‌رشته‌ای اسلام و خانواده و با هدف رشد و ارتقای دانش خانواده از منظر علوم انسانی و اسلامی و تعامل و هم‌افزایی پژوهشگران در این حوزه با محورهای زیر منتشر می شود:
– الگوهای کارآمدی خانواده.
– الگوهای غنی‌سازی ازدواج.
– پروتکل‌های آموزشی‌درمانی برای غنی‌سازی روابط در خانواده.
– الگوهای پایداری ازدواج و کنترل طلاق و حل تعارضات خانوادگی.
– نقش قوانین و قواعد فقهی و حقوقی بر رشد و توسعه و پایداری و کارآمدی خانواده.
– آسیب‌های اجتماعی خانواده و راهکارهای مقابله با آن.
– پویایی‌های اجتماعی و نقش آنها در کارآمدی و پایداری خانواده.
– پرورش فضایل اخلاقی (صداقت، انصاف، مدارا و…) و نقش آن در تعالی خانواده.
– باورها و اعتقادات دینی و نقش آن بر کارکرد خانواده.
– ارزش‌های دینی و مذهبی و نقش آن بر پویایی تعاملات در خانواده.
– نفش فرزندآوری و جمعیت در ارتقای تعاملات درون‌خانوادگی.
افتخارات
1. کتاب شیوة تبلیغی مسلمانان و مسیحیان در جنوب آفریقا، نوشتۀ حبیب‌رضا ارزانی، برگزیدۀ همایش تجلیل از خادمان فرهنگ مکتوب، اصفهان، 1392.
2. کتاب تبلیغات دینی در حکومت دینی، نوشتۀ اکبر اسدعلی‌زاده، برگزیدۀ همایش تجلیل از خادمان فرهنگ مکتوب، اصفهان، 1392.
3. کتاب معناشناسی واژه‌های اخلاقی نهج‌البلاغه (دو جلد)، نوشتۀ نصرالله شاملی، برگزیدۀ همایش تجلیل از خادمان فرهنگ مکتوب، اصفهان، 1392.
4. کتاب خرافه و جامعة دینی، نوشتۀ سید علیرضا افشانی، برگزیدۀ همایش تجلیل از خادمان فرهنگ مکتوب، اصفهان، 1392.
5. کتاب دانش اخلاق اسلامی (چهار جلد)، ترجمۀ کتاب الاخلاق آیت‌الله مظاهری، به‌تحریر مجید هادی‌زاده، برگزیدۀ همایش تجلیل از خادمان فرهنگ مکتوب، اصفهان، 1392.
6. کتاب چین و ارتباطات ایرانی – اسلامی، نوشتۀ مجید هادی زاده، برگزیدۀ همایش تجلیل از خادمان فرهنگ مکتوب، اصفهان، 1392.
7. کتاب اخلاق در قرآن کریم و صحیفة سجادیه، نوشتۀ تورج زینی‌وند، برگزیدۀ جشنوارۀ دوسالانۀ کتاب اصفهان، 1393.
8. کتاب پدیداریِ نیهیلیسم اخلاقی، نوشتۀ میثم سفیدخوش، ویراستۀ فریبرز راهدان مفرد، برگزیدۀ جشنوارۀ دوسالانۀ کتاب اصفهان در بخش ویرایش، 1393.
9. کتاب بصائرالدرجات (دو جلد)، به‌تصحیح محمدکاظم محمودی، برگزیدۀ جشنوارۀ دوسالانۀ کتاب اصفهان، 1396.
10. کتاب روزنامۀ عاشورا، نوشتۀ هادی نجفی با ترجمه و تحریر جویا جهانبخش، برگزیدۀ کتاب سال عاشورا، 1397.
11. کتاب کاربردشناسی جمله‌های مشابه در قرآن کریم، نوشتۀ مهدی حبیب‌اللهی، اثر شایستۀ تحسین جشنوارۀ فارابی، 1400 و برگزیدۀ جشنواره دوسالانۀ کتاب اصفهان، 1400.
12. کتاب معناشناسی شفاعت در قرآن، نوشتۀ مهدی حسن‌زاده، برگزیدۀ جشنوارۀ دوسالانۀ کتاب اصفهان، 1401.
13. کتاب صمیمیت زناشویی؛ نظریه و کاربست، نوشتۀ محمد ثناگویی‌زاده، اثر شایستۀ تقدیر نخستین دورۀ دوسالانۀ کتاب علوم انسانی با رویکرد اسلامی، 1401.
14. کتاب گفت‌وگوی بینادینی در ذهنیت و تجربۀ ایرانی، نوشتۀ مجید جعفریان، اثر شایستۀ تقدیر جشنوارۀ دوسالانۀ کتاب اصفهان، 1401.
15. کتاب تاریخ برهان های اثبات وجود خدا (دوجلد)، نوشتۀ حمید عطائی نظری، اثر شایستۀ تقدیر کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، 1402 و اثر شایستۀ تحسین کتاب سال حوزه، 1402 و اثر برگزیدۀ جشنوارۀ دوسالانۀ کتاب اصفهان، 1403.
16. کتاب پرسمان اخلاق همسایه‌داری، نوشتۀ محسن دهقانی، اثر شایستۀ تقدیر جشنوارۀ دوسالانۀ کتاب اصفهان، 1403.
17. کتاب پرسمان ارتباط با خویشاوندان، نوشتۀ محسن دهقانی، اثر شایستۀ تقدیر جشنوارۀ دوسالانۀ کتاب اصفهان، 1403.
18. کتاب پرسمان دعا و توسل، نوشتۀ ابوالقاسم شهباز، اثر شایستۀ تقدیر جشنوارۀ دوسالانۀ کتاب اصفهان، 1403.
19. کتاب پرسمان معنویت‌های نوپدید، نوشتۀ مهدی وزنه، اثر شایستۀ تقدیر جشنوارۀ دوسالانۀ کتاب اصفهان، 1403.
20. آقای جویا جهانبخش، کسب عنوان «نخبۀ ادبی در حوزۀ پژوهشگری»، بنیاد ملی نخبگان، 1403.
21. کتاب امداد فرهنگی: از ادبیات تا تجربه، نوشتة مجید جعفریان و همکاران، اثر شایستة تقدیر کتاب سال حوزۀ علمیة قم، 1403.
نشانی: اصفهان، خیابان حافظ، چهارراه کرمانی، دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان، ساختمان شمارۀ 3.
تلفن: 4-32208001 (031)
دورنگار: 32208005 (031)
وبگاه مرسلات: http://morsalat.ir
وبگاه پژوهشکده: http://ift.isca.ac.ir
پیام‌رسان داخلی ایتا: https://eitaa.com/ift_isca
پست الکترونیکی: Morsalat@Morsalat.ir
