خانواده، اولين پایگاه و مدرسه‌اي است كه فرزند در آن آموزش می بیند واساسی ترین ساختار های تربیتی در آن شکل می گیرد. پس بدون شک نخستین عامل در انگیزه سازی و ایجاد لذت و عادت به کتاب و کتابخوانی در خانواده شکل می گیرد.
بدون تردید امروزه نقش مطالعه و کتابخوانی در رشد ذهنی، اجتماعی و احساسی کودکان اثبات شده و تأثیر کتاب، به‌ویژه بر رشد و توانایی‌های زبانی و خلاقیت کودکان را نباید نادیده گرفت.
سوالی که در این میان مطرح می شود این است که کتاب در خانواده های ما چه نقش جایگاهی دارد ؟ آیا به عنوان یک ضروت فرهنگی در سبد خرید کالاهای فرهنگی خانه دیده می شود؟ آیا به همان میزان که برای تغذیه جسم آنان هزینه می کنیم به فکر تقویت روح آنها نیز هستیم ؟ پدر و مادر چند ساعت از وقت شبانه روزی خود را در حضور فرزندان به مطالعه می پردازند؟
حتما تاکنون به چنین سوالاتی در ذهن اصلا توجهی نداشته ایم حال که متوجه شده ایم چه باید کردچه راه کارهایی می تواند در این امر ما را کمک کند.
چگونه پدر و مادر، می‌توانند فرزندان خود را به این مهم علاقه‌مند و تشویق کنند و باعث توسعه و تعمیق فرهنگ مطالعه در جامعه گردند؟روش‌های زیادی وجود دارد که به مواردی اشاره می کنیم:
• یکی از مهم ترین روش های تربیتی شیوه ی الگودهی و ارائه مصداق است.تأثير الگو و نقش‌پذيري یک امری طبیعی و ماندگار است که در نهاد همه ی انسانها نهفته است.با استفاده از غريزه تقليد والدين مي‌توانند فرزندان خود را در خصوص امور تربیت و ارزشی همراه خود سازند و ازین طریق مهارت های اجتماعی را به آنان بیاموزند.
• قصه گویی در سنین کودکی و نوجوانی یکی از راه های ترغیب به مطالعه و کتابخوانی است.در این میان مادران نقش اصلی را در انگیزه سازی دارند. قصه گویی علاوه بر تقویت روابط عاطفی و تکامل ذهنی به عنوان پل ارتباطی می تواند فرزندان را به کتاب علاقمند سازد و عادت انها را به کتابخانی بیشتر کند.
• خواندن کتاب با صدای بلند، علاوه بر این که دایره لغات بچه ها را بهبود می بخشد به آنها می آموزد که چگونه با حالت و لحن مناسب بخوانند. با این شیوه ی جذاب کتاب را بلند خوانی و بازخوانی کنید تا درآنان میل و شوق به خواندن ترغیب شود و لذت درک آن را از طریق تصاویرذهنی که شما از لحن و نوع خواندن انتقال می دهید را حس کنند.
• درصورت امکان همراه فرزندان خود در کتابخانه های عمومی عضو شوید و به صورت امانی از آن ها کتاب امانت بگیرید.همچنانکه وقت می گذارید و برای خرید مواد غذایی به فروشگاه های بزرگ می روید به صورت خانوادگی نیز به کتابفروشی ها و نمایشگاه های کتب سر بزنید خرید کنید و لذت و ارزش خرید کالاهای فرهنگی بالاخص کتاب را به آنان انتقال دهید.
• در ایام و مناسبت های مختلفی که هدایا و جوایزی برای فرزندان خریداری می کنید کتاب را فراموش نکنید . این کار نیکو باعث می شود تا فرزند شما یاد بگیرند که به دوستان،همسالان و کسانی که دوست شان دارد کتاب هدیه کند و این فرهنگ را نیز خودبخود به آن ها انتقال دهند.
بنابراین از آنجایی که که زمینه ی اولیه فرهنگ ترویج کتابخوانی از خانواده شروع می‌شود و والدین نقش آغازین و مهمی در ترویج فرهنگ مطالعه در جامعه ایفا می‌کنند والدین همواره به عنوان الگوهای رفتاری نقش بسزایی در تربیت روانی، فکری و اجتماعی شدن فرزندان خود دارند.و بدون شک، بهترین و آسان ترین راه ترویج فرهنگ مطالعه از خانواده آغاز می‌شود. . باید تلاش کرد هر چه بیشتر نسبت به ترویج و تعمیق فرهنگ کتاب و کتابخوانی اقدام کنیم ، تا هم جامعه‌ای بالنده و پویا باشیم و هم فرزندان خوبی را تربیت کنیم.
احمد خیری، رئیس اداره کتابخانه، نشر و اطلاع‌رسانی
